2000 2001 2002 waxyaabihii ugu waaweynaa ee dhacay sanadkaas waxaa ka mid ahaa - 11 sebteembar 2001 waxaa la qarxiyey guryaha WTO World Trade Center ee ku yaaley magalada New York __TOC__ Dhacdooyin Dhalashooyin Dhimashooyin Madaxda Aduunka Dhaqanka Somalida waa Mid hodan ah oo Cajiid ah Dad weynha aduunkana la yaabeen Dadka somalida isku dhaqan bey ahaayeen mudooyin quruuno ah oo ay ku dhaqmayeen dhaqancaaki wanaagsan Hordhac Soomaaligu waa mid ka mid ah afafka ugu muhiimsan Geeska Afrika waana ka rasmi wadanmada iyo Jabuutiwaxaa kaloo si wayn loogaga hadlaa qaybo ka mida Itoobiya iyo Kenya Waxuu ka tirsan yahay afafka loo yaqaan oo ah laan ka tirsan bahda luqadaha ]Kusheetikna wuxuu ka sii yahay Kusheetik Bari waxaana ku hadla qiyaastii 15 milyan oo qof oo ku nool waddamada ] ] ] iyo ] sido kale waxaa afsoomaaliga ku hadala dadka iygu ah qurbujoogta Qoristii Af Soomaaliga Af soomaaliga waxaa la qoray Sanadkii 1972-kii Af soomaaliga waxa lagu qoraa xuruufta laatiinka ka dib 11 sano markii la magacaabay guddigii Af Soomaaliga sanadkii 1961 Dood dheer ka dib guddigu wuu talo gafay Dowladii Kacaanka ayaa dib boorka uga jaftay guddiga waxaana muddo 2 sano ah lagu hirgeliay qorista iyo barashada Af Soomaaliga 18 nooc oo far Soomaali loo damacsanayaa ayaa waxaa soo bandhigay af yaqaano kala duwan Guddigii Af Soomaaliga ee shaqaynayay 1961 ilaa 1972 ayaa doortay fartii afyaqaan Shire Jaamac Axmed i taas oo horay uu ugu tijaabiyay buugaag biirayaal bille ah sida "Iftiinka Aqoonta" iyada ay jireen tartan balaaran oo dhanka xaruufta Carabiga ah maadama Soomaalidu Quraanka ku barato Alif Ba Xaruufta Laatiinka waxaa loo door biday arimo dhaqaale qalabkii wadanka yiil iyo asbaabo kale Olalihii Horumarinta Reer Miyiga iyo Qoristii Af Soomaaliga Olalihii Horumarinta Reer Miyiga ayaa lagu balaariyay tirada bulshada ee taqaan qorista iyo akhrinta Af Soomaaliga Barnaamijyo kumanaan saacadood oo ka baxay idaahadaha Radio Hargaisa iyo Radio Mogadishu iyo barayaal 20000 labaatan kun oo ay ku jiraan ardaydii dugsiyada sare ayaa u howl galay in aqoonta aas aaska ee bulshada laga qaado 2% lana gaarsiiyay 55% mar ay UNESCO baaris ku samaysay isbadalka uu ummada gaarsiiyay Ole Olihii Horumarinta Reer Miyiga Wakaalada Madbacada Qaranka Tiyaatarka Wakaalada Filimida iyo wasaarado badan ayaa ka qayb qaatay barnaamijka qorista iyo horumarinta Af Soomaaliga Lahjadaha Af Soomaaliga Lahjadaha Af Soomaaliga in kasta oo ay Badantahay hadana waxaa la yiraah "Waxaa jira Maxaa Tiri iyo May" Afka Soomaaliga waxa loo qaybiyaa labo qaybood oo kala ah 1af maxaa tiri 2af maay Maxaa Tiri waa af Halbeega Soomaaliyeed ee cilmiga iyo culuunta lagu barto ahna kan qoran Lahjada Maay waxaa looga hadlaa inta badan koonfurta soomaaliya qoraalkiisuna weli si rasmi ah layskuguma raacin Af soomaaligu waa af ka kooban erayotiraab iyo hawraar soomali ah oo ay kol kolka qaarkood ku darsamaan erayo carabi ama ingriisi ahi Af Soomaligu waa luqadda ugu fudud qoraal ahaan iyo codeynba hase ahaatee ku hadliddeedu way adagtahay kolka la barbardhigo afafka udunka qaar ka mida Far Soomaali Qoriddii Af-soomaaliga waxa ka qayb qaatay Aqoonyahanno ]yeed oo aad u fara badan Xarfaha higgaadda Af-soomaaligu waa Shaqal 5 xaraf ka kooban iyo Shibbane 21 xaraf ah Shibbane oo kala ah B T J X KH D R S SH DH C G F Q K L M N W H Y ama b t j x kh d r s sh dh c g f q k l m n w h y Shaqal oo kala ah Shaqal gaab A E I O U ama a e i o u Shaqal dheer AA EE II OO UU ama aa ee ii oo uu Afka Soomaaliga marka laga fiiriyo falalka waxay ku dhamaadaan laakiin ayadoo loo eegayo amar ahaan waxa uu ku dhamaado ayaa waxaa suura gal ah in ayu dhamaadaan kuwo kale sida fal amar ah oo ku dhamaado "o" da waxaa lagu bedelayaa "A" waxaana la raacshaa "SHO" Tusaale baxsashobaxso dhimodhimasho seexoseexasho fadhiisofadhiisasho Si la mooda waxaa kale oo jiira falal ku dhamaada "N" kaa oo amar haan marka aan ka soo gano uu ku idlaado "Y" ama "I" Tusaale xoojixoojin siisiin beer dareybeer dareyn Waxaa laga reebaa kuwoo amar ahaan ku dhammaada "OOW" laakiin isu bedesho "AANSHO" Sida jecloowjeclaansho ogoloowogolaansho Hadii la fiirayo meelaha ugu fudud waa tirooyinka 1 Kow Koowaad 2 Labo Labaad 3 Saddex Saddexaad 4 Afar Afaraad 5 Shan Shanaad 6 Lix Lixaad 7 Todobo Todobaad 8 Sideed Sideedaad 9 Sagaal Sagaalaad 10 Toban Tobanaad 20 Labaatan Labaatanaad 30 Sodon Sodonaad 40 Afartan Afartanaad 50 Konton Kontonaad 60 Lexdan Lexdanaad 70 Todbaatan Todbaatanaad 80 Sideetan Sideetanad 90 Sagaashan Sagaashanaad 100 Boqol 1000 Kun 1000000 Milyan Waxaa kale oo aan wax ka sheegi karna tilmaameyaasha Ka soo qaad kan kaas tan taas kuwan kuwaas Sidoo kale kama maaranno waxyaabaha aan albaab ahaan u balaqeyno this is a pen in aan u fasirno afkeena sidii la doono ayadoon ahaynkan qalin waaye kan waa qalin This kan Is waaye waa Pen qalin Laakiin my pen sideen u isticmaali karaa makan qalinbaa? Jawaabtu waa may ee waa lays daba mariyaa qalin + kan Aniga kayga qalinkan this pen waa is kayga mine Adiga kaaga Asaga kiisa Ayada keeda Anaga keena Idinka kiina Ayaga kooda Tirada ]ka ku hadla Af-Soomaaliga Tirada dhabta ee dadka ku hadla Af-soomaaliga lama yaqaan waxaase lagu qiyaasaa ilaa 1965 Milyan oo qof kuwaas oo ku kala firarsan Caalamka waxaana kaloo jira aragtiyo kale oo gaarsiiya ilaa 25 Milyan oo qof Meelaha looga hadlo ] ] 16000000 ] ] 1000000 ] ] 5000000 ] ] 7000000 ] ] 2000000 iyo sidoo kale waddamada caalamka oo dhan afka soomaaliga waxaa kale oo ku hadlo dad badan oo asal ahaan soomaali eheen qaarkood weeba ku heesaan ' somali english turkish aniga I ben adiga you sen asaga he o ayada she o anaga we biz adinka you siz ayaga they onlar qaybaha falalkaficilada soomaaaliga kuwo ku dhamaado -id-asho-aansho-n sida afka soomaaliga hadaan tusaalooyin ka bixino fal dhacay aniga Sidoo kale fiiri ] ] ] ] Af-Taliyaani La Lingua Italiana ama Italiano waa luqada wadanka Taliyaaniga waxa luqadani ay kasoojeedaa farcanka looyaqaano Luqada Hindo Yurub waana mid kamida luqadahalooyaqaano Laatiin ka waxaa kuhadla dad gaadhaya ilaa 60 milyan oo qofAfka Taliyaanigu waxa uu kujiraa kaalinta 20aad ee luqadaha caalmkawaana afka layskuraacay in uu yahay kan ugu dhawaaqa wanaagsan Sida looqoro Afka taliyaaniga waxa laguqoraa farta Laatiinka Maal maha Noot Afrika waa qaarada labaad ee ugu weyn qaaradaha aduunka kadib qaarada Aasiya dhanka baaxada iyo dhanka dadkaba Baaxada Afrika waxay la'egtahay c 30244050 km² 11677240 mi² tiradaas waxaa ku jira dhamaan jasiiradaha lagu xisaabo Afrika Afrika baaxadeeda waxay dabooshaa 203% baaxada dhulka oo dhan waxaana ku nool dad tiradooda ay dhantahay 800 oo milyuun waana tiro u dhiganta todobo qeyboodoo qayb dadka dunida ku nooloafrika dadka kunool dhamaan waa dadka madw marka laga reebo wadamada waqooyiga afrika oo ay kunoolyihiin dad carabahi iyo mwadamada sida koonfur afrika iyo sinbaabwi iyo nanbibiya oo laga helo dad tiro ayr oo cad waa runta Halkuu kasoojeeda magaca afrika Magaca Ifri waxa lagumagaacaabi jiray dad kunoolaan jiray waqooyiga afrika meel kudhaw boqortooyadii la odhanjiray Qardaaj magaca afrika waxa laga raad raacikaraa luqadii ay isticmaalijireen dadkii lagumagacaabijiray Fonesiyaanka waxa la sheegay in kalmada afri ay tahay boodhka waxa kale oo lasheegay in dadkii looyaqaanay barbarku ay u yaqaaneen kalmada afri godka taasoo markaas noqonaysa dadkii godka Taarikhda Waayigi Hore Dadka paleoantropologo intooda badan waxay ay aaminsan yihiin in qaarada Afrika ay tahay meesha ay asal ahaan bani-aadanka ka yimaadeen Qarnigi labaatanaad dhexdeeda antropologi waxa ay dhulka kasoo heleen lafaha dad badan dhintay oo fossilika taasi ay caddeneysaa in fikiroodi run tahayasal ahaan bani-admigu wa dad ku noolaan jirey Afrika 7 milyoon sano ka hor hadaba afirca wexey leedahahay tariqo farabadan ku waasoo ey ugu weynyihiin faraacintii Masar iyo waliba is adoosi waqti dheer kajirijiray Afrikada madow Wadamada qaarda afrika Aljeeriya Angola Jamhuuriyadda Bartamaha Afrika Benin Botswana Burkina Faso Burundi Eratareya Gaana Gabon Gambia Guinea Guinea-Bissau Ikweetiga Guinea Itoobiya Jabuuti Jad Kab Ferde Kamiruun Kiinya Komoros Jamhuuriyadda Kongo Jamhuuriyada Dimuqaraadiga Kongo Koonfur Afrika Koonfur Suudaan Lesotho Liberia Libya Maali Madagaskar Malaawi Marooko Masar Mauritania Mauritius Musanbiig Nambiya Nayjar Nayjeeriya Ruwanda Saambiya Sao Tome iyo Prinsipe Seyshelles Sierra Leone Simbaabwi Sinigaal Soomaaliya Suudaan Swasiland Tansaaniya Togo Tunisiya Xeebta Foolmaroodi Yugandha Saxaraha Galbeed Somaliland Ururo Arbaco waa maalin usbuuceed waxeyna u dhaxaysaa Talaadoda iyo Khamiista Arbacada waa maalinta shanaad ee usbuuca dhicana istandharka ISO 8601 waxay ka tahay maalinta sadaxaad ee usbuuca luqada Ingiriiska waxaa laguyiraahdaa Wednesday mida Finnishakana Keskiviikko Todobada maalin ee Todabaadka Sabti Axad Isniin Talaado Arbaco Khamiis Jimco Austriya Jamhuuriyada Austaria ama Republik Österreich waa wadan Dhul xiran oo ku yaalo dhaxbartanka Yurub macnaha Austaria waxa ay kadhigantahay marka somali loorogo Jammhuuriyada barigawaa xubin kamida jamciyada quruumaha ka dhaxaysa ilaa 1955 laga bilaabo 1995 waxay kamid noqotay wadamada Midawga Yurub dhanka waqooyi waxa kaga aadan wadanka Jamhuuriyada Fadaraaliga ah ee Jarmalka iyo Jamhuuriyadda Tashik Dhanka barina wadamada Isloveeniya iyo Taliyaaniga Koonfurna waxa kaga toosan wadamada Iswisarland iyo Liechtenstein Austriaa wee xee ku jiirtaa madawaga yurob Ilaa 1995 Luqadaa Austriya lagaga hadloo waa jarmal dhulkaa austriya wuxoo garaa 83872 Kiiloo murabaac waxaa Austriya ku nool 8316487 2007 Qoof Calamadaa intara netka at Furahaa Telefonka +43 Goboladaa wadankaa Austria woxoo oo kala baxaaa 9 gobol Fiyena {| width"100%" cellspacing"2" style"clear both;" | colspan"2" | |- | style"vertical-align top;" | {|id"mp-sp" cellpadding"2" cellspacing"5" style"width100%; vertical-aligntop; backgroundf9f9f9; border1px solid a7d7f9; color000;" |- | |} buulobute magacaan waxaa aad iigusharxay xaji taageero wuxuuna kumacneeyay magaalo boor badneyd sidookale deebleey iyadana waa boorka waxlamid ah sababtoo ah magaalada hareeraheeda waa dhulbeereedyo marka lagaaro jiilaalka dabeylyar ayaa kaduulijirtay oo xataa wabiga caawi karin iyo geedaha hareeraha kaga yaalo burto ama burti waxeykadhalataa asal ahaan marinka looda marto kuna laalaabato in badan waxaana layiraahdaa tooro loaadsidaas ayaa loyiri buulo burto HADDA BOORKIIMAJIRO TACABKII WAA LAJOOGTEEYAY WAX SOOSAARKII AYAALAFAHMAY ROOB IYO JIILAALBBA TACAB AYAA SAARAN ;; FIIRO GAAR AH MABAJIRTO SABAB MAGACLOOGA DHIGO BARDE BALADKAAS BARDDE KUBADAN MAJIRO WAXAA KABADAN LIBIYARKA DAMAL OO KAHOREEYAY BAAR OO SIDOOKALE WABIGA LAJEEDO MUUQAALNA KADHEEER MARKA MAGACII WAA BUULOBURTE AMA BUULOBURTE Buuloburte ama Buulaay Af-Taliyaani Bulo Burti waa magaalo ku taala gobolka Hiiraan ee bartamaha SoomaaliyaDegmmadwaxaa waxa ay ku taal goob muhiim ah oo ku caan ah dhulbeereed aad u qaalisan waa magaalo aad uquruxbadan marka loo fiiriyo degmooyinka kale ee ku yaallaa gobollada kala duwan oo ka koobanyahay dalkaWaxaa magaalada aad looga helaa caanaha noocyadooda kala duwanWaa magaalo qaraami ah waxa lasheegaa ineey tahay magaalo qadiimi ah oo illaa dhoowr qarni jirto DEGMADAN WAXA DERIS LA AH DHANKA GALBEDKA BUQ AQABLE DHANKA KOOFUR DEGMADA BUURWEYN IYO JALALAQSI iyo Dhalinyarada Dagmada Taariikhda degmada Degmada Buulo burte waxay ku taalaa dhanka qoraxsin ee Wabiga Shabelle waxeey muqdisho ujirtaa 220km waagii hore magaalada waxaa la dhihi jiray buuloburte oo macneheedu yahay Buuladii bacaadka lakiin markaan dambe ayaa wuxuu magacaasi isku bedelay buulo Barde Barde waa geed wabiga jiinkiiska ka baxo ayna caan ku tahay buuloburteBuuloburde waxay kaloo ku magacdheertahay Buulaay ama deebleey oo dadkii hore u yaqaaniin Magaalada Buuloburto waxay caan ku tahay xoolaha sida ariga Geelka iyo Lo'da magaaladani waa magaalo laga helo dhamaan dhirta kala duwan ee laga soo saaro wadanka Soomaalia waa magaalo laf dhabar u ah dadka iyo gaadiidka ku kala safra goballada dhexe iyo gobollada waqooyi Magaaladan ayaa u muuqato mid ganacsigeedu uu sii balaaranayo lagana yaabo in ay hogaamiso ganacsiga gobolka Hiiraan iyadoo dadkeedana maalinba maalinta ka danbeysa sii badanayo Waxaa ka dhacay dagaal weyn sanadkii 1922 oo u dhexeeyey askartii talyaaniga iyo kuwii SH Xasan Barsane oo ey dad badani ku nafwaayeenSPORTS DEGMADA BULABURDE ciyaartooyda soo martay iyo kooxaha degmada buulaburde kooxda heerka sare kooxda buulo al ahli alba elman dhaadheera yashaa bag abeesoshubug kooxda dahab shiil siliga ciyaartooyda soo martay degmada1990 -2013 Isbitalada 1- isbitaalka ameericaanka 2- ispital Dhexe waana kan hada shaqeeyo 3- isbitalka nacim Iskuulada Buuloburde waxaa ku yaala dugisyo sare iyo kuwa dhexe iyo kuwa hoose iyo kuwa kale laakiin degmada buulaburde waxaa lagu xasuustaa dowladii maxamed siyaad barre ineey ka soo bixi jireen dad aqoontooda sareeyso xaga waxbarashada xaga isporiga waxaan xasuusanaa gobolada dalka Soomaaliya marka loo fiiriyo xaga isportiga waxeey ka soo bixi jireen badankood gobolka hiiraan gaarahaan degmada buulaburde cimilada cimilo heer sare ah Bulshada Degmada buuloburte waxaa degan dad lagu qiyaaso in ay gaarayaan ? waxaa ku nool qabaa'il somaliyeed laakiin ma sheegaan qabiilkooda oo haddii la weediiyo waxa uu kuugu jawaabaa reer b burte degmada waxa eey leedahay qisooyin aad ufarabadan halkaanna kuma soo koobi karowaxaa ay kaloo leedahay Buundo lagu tilmaamo in ee ka midtahay kuwa ugu qatarsan Soomaaliya oo dhan Buuloburte waxaa maro Wabiga Shabelle waxaa ka baxo qudaarta noocyadeeda kala kidisan waa magaalo jawigeeda aad iyo aad u tagantahay waana degmo aad u weyn waxaa ka mid ahaa schooladii ugu caansanaa degmada buuloburde DUGSIGA H DHEXE IYO SARE EE DEEBLEEY dugsiga hoose dhexe ee indha ceel dugsiga dhexe ee bag abeso dugsiga hoose dhexe sare ee bag abeeso magaca schoolka SHEIKH MOHAMED BAL'AD SCHOOL dugsiga hoose dhexe ee deebley dugsiga hoose dhexe ee octobar laanta 3aad magaca schoolka AXMED GUREEY SCHOOL maamulka iyo macalimiintii soo martay qar kamida schoolada buuloburte gudoonka wax barashada degmada yuusuf jimcaale AL-ustaad shuutoow AL-ustaad axmed maxamd ismaan AL-ustaad Mohamed abdullahi omar xaaji taageero Sheikh mohamed qoorlule maamulaha schoolka axmed gureey AL-ustaad xasan nadiiroow AL-ustaad mohamed omar barrecumareey AL-ustaad daahir macallinka xisaabta axmed gureey AL-ustaad xaaji kabaweyne maamulaha schoolka sheikh mohamed balcad AL-ustaad xasan osman max'ed dhanka culiumada deeganka waxa ugu caansan SH XAAJI RASHIID OO HAREERAHA IYO GUDAHA DAGMADA Xaafadaha degmada Buulo burte iyo Oday dhaqameedyada Degmada dagan kuwa uku caansan 1- Indhaceel 2- Hanti-wadag 3- Oktobar fiirma gaar ah Bak abeeso waxeykamid tahay oktobar ama oktobar lanta 1 celgaabta iyo hanti wadaag waa iskumid boosteejad iyo indhaceel waa iskumid waa halxafad Bulle Cabdulle Caafi Cumar Barre Shiikh Maxamed Balcad Maxamed Xalane Xaaji Sabriye Siyaad Ganacsiga degmada Ganacsiga degmada buuloburte waa mid aad iyo aad u sareysa waxaana raashiinka looka soo dajiyaa g bari ee caasimada boosaaso sida sonkorta burka bariiska caleenta iyo saliidaba waxaa kaloo looka soo dajiyaa boosaaso sida shaadiyaasha fanaanadaha kabaha macawiisyada iyo dhamaan dharka labiska sidaan ognahay buuloburte waxaa laka qaadaa qudaarta noocyadeeda kala duwan iyadoo waliba loo qaado gobolada bari iyo gobolada waqooyi dalagga ka soo go'o beeraha magaalada buulo barde ku hareereeysan waxaa ka mid ah masagada noocyadeeda kala duwan sida beey baarida shamuureeyda cadoo cad yaryareey ama shiima shiimashiimeey iyo cadoo madoow galeeyda digirta salbugta khudaartana waxaa ka mid ah canbaha liimo dhanaanta bambeelmada orongada mandariinada seeytuunka babaayga barbaroonigabasbaaska oo aad u kulul basasha oo aad ugu soo badatay beeraha waayahan danbe tuunta zanjabiilkakarootada baradhada kabsar caleeynta baamiyaha iyo khudaar kale oo aad u fara bada dhulka ku hareereeysan dagmada buulo burte waa dhul aad iyo aad fertile u ah wax soo saar badan hadaan tusaale kuu siiyo waa ku beeroo ka gooso waxaa wax soo saarka beeraha la joogteeyn karaa 360 ka maalmood ee sanadka iyadoo aan wax caqabad ah lala kulmin waxaa aaad iyo aad ugu yar waxa la yiraahdo bal dhiiga oo ku dhaca dalagga sida masagada bal dhiiga waxuu ku badnaa beero badan oo ka mid ah gobolada dalka sida bay bakool shabeelooyink iyo qeeybo ka mid ah hiiraan laf ahaanteeda Hotelada Buuloburte Buuloburte waxey leedahay hoteelo farabadan waxaana ka mid ah hotel maqsuud 1-Hotel Camaloow 2-Hotel Al-Taqwa 3-Hotel Safari 4-Hotel Halane 5 hotel guure 6-Hotel Raaxo 7-Hotel Ceydaruus iyo kuwa kale oo fara badan Sidoo kale degmada waxay leedahay meelo lagu gado baabuurta nuucyadiisa kala duwan iyadoona lakaaga iibinayo qiimo jaban Dadka degan Magaalooyinka u dhaw buulaburte ayaa u soo safar tagaan degmadaan maalmaha sabtiga iyo talaadada si ay uga ganacsadaan xoolaha iyo IWMMaalmahaas ayaa ganacsiga buuloburte aad iyo aad u xoogan waxan kalo oo lagahilmamayb dhanka sports wa degmada uku fiicana marki gobolka lofiireyo waa degmada kaliya lakabaqo ciyaaraha Cabdullaahi Ciise Maxamuud عبدالله عيسى محمواد waxuu dhashay uuna geeriyooday 1922-1988 Allahaa u naxariistee waxa uu ku dhashay degmada Afgooye ee gobolka Shabeellaha Hoose ee dalka Soomaaliya Wuxuu ahaa halgamaa door weyn ka ciyaaray madaxbanaanida iyo qaranimada Soomaaliyeed wuxuu kale oo uu ahaa raiisul wasaarahii ugu horeeyey dalka Soomaaliya ay yeelato ee dowladii daaqiliyada ahayd inta aysan Soomaaliya madaxbanaanida helin __TOC__ TAARIIKH NOLOLEEDKII CABDULLAAHI CIISE MAXAMUUD Cabdullahi Ciise aabihii waxa uu geeriyooday isagoo yar waxaana soo korisay Hooyadii oo la oran jiray Mareero Diini Dugsiga Qur’aanka iyo Wabaxashada Dugsiga Hoose iyo Dhexe waxa uu ku qaatay magaalada Muqdisho Sanadkii 1938 waxa uu ka qalinjabiyay Dugsiga sare ee Talyaaniga wuxuuna noqday maamule Xafiis taariikh nololeedkii cabdullaahi ciise maxamuudabdullahi isse mohamud 1922-kii ayuu C llaahi Ciise Maxamuud ku dhashay Degmada Afgooye ee Gobalka Sh hoose Allaha u naxariistee Aabbihii isaga oo yar ayuu dhintay waxaana soo korisay Hooyadiis Alle ha u naxariistee Mareero Diini C llaahi Ciise iyo Hooyadii s Xamar ayay u soo wareegeen halkaas oo uu ka bilaabay dugsiga Qur�aanka iyo waxbarashadiisii H Dhexe 1938-kii C llaahi Ciise isaga oo jira lix iyo toban sano ayuu ka qalin jabiyey dugsiga sare ee Talyaaniga wuxuuna noqday maamule xafiis 1943-kii C llaahi Ciise wuxuu ka mid noqday Golihii Dhexe ee SYL 1944-kii C llaahi Ciise wuxuu laantii ugu horreysa ee SYL ka furay Magaalada B weyne 15-5-1947-kii sanad-guuradii 4-aad ee SYC waxaa la doortay hoggaan cusub oo ay yeelatay SYC waxaa xoghaye Guud loo doortay halgame C llaahi Ciise Maxamuud QORSHAHII SIYAASADEED EE CABDULLAAHI CIISE Mudane C llaahi Ciise si halganka loo dardar galiyo waxaa uu keenay qorshe siyaasadeed Political program magacii hore ee SYC waxa uu u beddelay SYL Somali Youth League waxa uu soo saaray barnaamijkiisii siyaasadeed oo ka koobnaa shan qodob oo kala ahaa 1 In la raadiyo gobanimadii iyo xorriyaddii shanta Soomaaliyeed oo midaysan 2 In lala dagaalamo dhaqanka kala qaybinta ee qabyaalada ku dhisan 3 In laga taqaluso ciddii ka hortimaada danta Soomaaliyeed 4 In waxbarashada lagu baahiyo dalka lana dhiso aqoonta iyo waxqabadka dhalinyarada 5 In la qoro afka Soomaaliga 1947-dii bishii November halgame C llaahi Ciise Maxamuud waxa uu gudoomiyay fadhigii taariikhiga ahaa ee golaha dhexe ee SYL ku gaareen mudo 10 sano ah ee truteeship-ka ay gaarsiiyaan guddi ka kooban afartii quwadood ee markaas jiray Four power commission kuwaas oo dalka yimid 7-dii January 1948-kii 11-1-1948 halgame C llaahi Ciise Maxamuud oo ku sugnaa Xarunta SYL ayaa Por-Talyaanigii soo weerareen Xafiisyadii Xarunta SYLhalkaas oo uu ka bilowday dagaalkii Ha Noolaato oo ay ku geeriyoodeen 52 ruux oo Talyaani ah 15 ruux oo Por-Tayaani iyo Xaawo Cusmaan �Xaawo Taako� 20-1-1948- mudane C llaahi Ciise Maxamuud wuxuu qaabilay Four power commission wuxuu u gudbiyey qorshaha siyaasadeed ee SYL oo ahaa in muddo 10 sano ah Soomaaliya xorriyaddeeda lagu gaarsiiyo ayna gaarsiiyaan guddi ka kooban Four Power Commission 31-10-1948 Halgame C llaahi Ciise Maxamuud iyo Xaaji Ibraahim Cigaal waxay u direen Xoghayihii guud ee Qaramada Midoobay Mr Trygve lie warqad memo ah oo ay ugu sheegeen in Soomaalida inteeda badan ay doonayaan in Soomaaliya oo midaysan ay xorriyadda gaarsiiyaan afartii quwadood ee markaas jiray KA QEYB GALKII SHIRKII BAARIISPARIS 28-10-1948dii wuxuu ka dhoofay dalk si uu uga qaybgalo shir ka dhacay Baris gaar ahaan lexuss oo ay soo qaban qaabiyeen Wasiiradii Arrimaha Dibadda ee Talyaaniga iyo Ingiriiska oo 5tii ilaa lixdii may 1948 ku shiray London heshiiskaas oo la magac baxay "Sforza-Bevin plan oo Four Power Commission uga hadlayeen arrimaha Soomaaliya Isticmaarkii Ingiriiska wuxuu ugu talagalay in uu ku mudo Talaal sun ah C llaahi Ciise Maxamuud waxaa C llaahi Ciise iska dhigay oo run ahaantiina ay isku ekaayeen mudane Maxamed Yuusuf Aadan �Muuro� C llaahi ahaan loo talaalay in muddo ahna u jiifay sariirta talaalkaas awgiis 30 10 1948-dii Halgame C llaahi Ciise waxa uu ka degay Magaalada London waxaana soo dhaweeyay Ducaale Max�ed oo ahaa xoghayihii SYL ee Cardiff iyo Ibraahim Max�ed oo ahaa Madaxii SYL ee Liverpooll 3 11 1948-dii Halgame C llaahi Ciise Maxamuud waxa uu la kulmay Xoghayaha arrimahad dibadda ee dalka Ingiriiska Maarso 1949-kii Halgamaa C llaahi Ciise Maxamuud waxa uu tagay xarunta Qaramada Midoobey ee New York halkaas oo uu ka waday Diplomaasiyaddii uu xoriyadda Soomaaliya ugu raadinayay 13 6 1949-kii Halgame C llaahi Ciise Maxamuud isagoo ku sugan Magaalada New York waxa uu SYL u soo diray qoraalkii caanka ahaa ee la magac baxay Appello ai Somali oo uu ugu sheegayey Guud ahaan Somaali WeynSYL iyo Beesha Caalamka qatarta uu wato qorshaha Sforza Bevin Plan arrintaas oo misana Qaramada Midoobey ku kala jabtay 21 11 1949-kii Halgame C llaahi Ciise Maxamuud waxa uu suura galay in Qaramada Midoobey soo saarto Go'aan Lambar 289UN Resolution No 289oo Koonfurta Soomaaliya xorriyadda lagu gaarsiiyo mudo toban sano ah Trusteeship-kana uu maamulo Talyaaniga iyadoo la dhinac dhigay Guddiga Qaramada Midoobey ka socday oo ka kooban dalalka Masar Filibiin Colombia oo ilaalinayay howlaha xoriyadda gaarsiinta sida ay u socdaan 18 10 1950-kii Halgame C llaahi Ciise Maxamuud dacwad ayuu u qoray Qaramada Midoobey ee uu ku eedeenayo maamulka AFIS oo ka leexday waajibaadkii loo xilsaaray waxa uuna ka codsaday Qaramada Midoobey in la sameeyo guddi la tashi Qaran Consultative Council oo awood leh wuxuu kaloo Qaramada Midoobey ka codsaday in Soomaaliya laga difaaco Ajnabiga ku soo qulqulaya gaar ahaan kuwa Talyaaniga ah 18 10 1950 Halgame C llaahi Ciise Maxamuud dacwad ayuu u qoray Qaramada Midoobey ee uu ku eedaynayo maamulka AFIS in uu ka leexday waajibkii loo xilsaaray wuxuuna ka ka codsaday Qaramada Midoobey in la sameeyo guddi la tashi Qaran �Consultavative Council oo awood leh wuxuu kaloo Qaramada Midoobey ka codsaday in Soomaaliya laga difaaco ajnabiga ku soo qulqulaya gaar ahaan kuwa Talyaaniga ah 1954-kii Halgame C llaahi Ciise Maxamuud waxa uu ku guuleystay siyaasad ahaan in uu Qaramada Midoobey ku qanciyo in la is-feersuro calaamadda Qaramada Midoobey Talyaaniga iyo midka Soomaaliya WAQTIGII LOO DOORTAY RAYSALWASAARAHA CABDULLAAHI CIISE 1956-1960-kii Halgame C llaahi Ciise Maxamuud wuxuu ahaa Ra�isul Wasaarihii ugu horeeyay ee Soomaaliya waxaana Dawladdaas lagu dhisay Sharci No1 ee 7 5 1956-dii 1959-kii Halgame C llaahi Ciise wuxuu mar labaad ku guuleystay xilka Ra�isul Wasaaraha 12 4 1960-kii Halgame C llaahi Ciise waxa uu abaabulay saxiixayna dekereetadii lagu dhisay ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed wuxuuna darajada Janeraalka u dalacsiiyay una magacaabay Taliyihii Ciidanka Xoogga dalka Soomaaliyeed Da�uud Cabdule Xirsi 1960-1964-kii Halgame C llaahi Ciise Maxamuud wuxuu ahaa Wasiirka arrimaha dibadda 1964-1967-kii Halgame C llaahi Ciise waxa uu ahaa wasiirka Caafimaadka 1967-1969-kii Halgame C llaahi Ciise waxa uu ahaa Wasiirka Ganacsiga iyo warshadaha 1969-1973-kii Halgame C llaahi Ciise waxa uu ka mid ahaa madaxdii Soomaaliyeed ee kooxdii Militariga ahayd ay inqilaabeen lana xirxiray isagoo oo si sharci darro ah xabsiga ugu jiray muddo afar sano ah 1973-1984-kii Halgame C llaahi Ciise wuxuu ahaa danjiraha Somaaliya u fadhiya dalka Sweden isla markaana wakiil ka ahaa dhamaan waddamada la isku yirahdo Scandinavia GEERIDII NAXDINTA LAHEYD EE CABDULLAAAHI CIISE MAXAMUUD 24 3 1988-kii Allaha u naxariistee Halgame C llaahi Ciise waxa uu ku geeryooday Magaalada Roma ee dalka TalyaanigaGEEAIGA DHULKIISA GUUSHA U HORSEEDA GEERIDA DISHAAY GEEDKAA HA BA'O 29 3 1988-kii Halgame C llaahi Ciise maydkiisa ayaa dalka la keenay isla maalintaasna waa la aasay waxaa loo aasay si heer Qaran ah iyada oo halgamaashii SYL dhamantood ay aaskiisii ka soo qaybgaleen intii markaa nooleyd iyo guud ahaan dadweynaha Soomaaliyeed iyo Dowladdii JDS oo uu hogaaminayay Madaxweyne Jaalle Max�ed Siyaad Barre waxaana mudo saddex maalmood ah hoos loo dhigay calanka Soomaaliya waxaana dalka oo dhan ka dhacay baroordiiq Qaran Allaha u naxariistee Halgame C llaahi Ciise wuxuu guursaday laba Haween ah xaaskii ugu horreeyay waxaa la yiraahdaa Faadumo C lle Max�ed waxa ayna u dhashay Sagaal Caruura oo ay ka mid ahayd Gabar hanaqaaday oo la yiraahdo Xaawo C llaahi Ciise Xaawa hadda iyana waa geeryootay waxayna ku dhimatay Magaalada StockholmFaadumo C lle Xaaskii ugu horreeyey ee Cabdullaahi Ciise waxaa ay hadda ku nooshahay dalka Sweden Magaalada Stockholm Xaaska labaad waxaa la yiraahdaa Ruqiyo Shiikh Xuseen Cismaan waxayna u dhashay Carruurtan kala ah Cali C llaahi Ciise Faadumo C llaahi Ciise iyo Xaliima C llaahi Ciise waxayna dhamaantood carruurtaan iyo Hooyadoodba waa Ruqiyo Shiikh Xuseen hadda ku wada nool yihiin dalka Mareykanka Magaalada Virginia Dhinaca kale waxaa dhawaan Magalada muqdisho lagu qabtay xaflad aad u sareysay lagu xusayay sanadguuradii 18-aad ee ka soo wareegtay geeridii halgame C llaahi Ciise waxaana ka qaybgalay qaybaha kala duwan ee bulshada oo uu ku jiray Cali Shidde Cabdi iyadoo dadkii ka qaybgalay xaflaadaasi ay isla qireen in C llaahi Ciise uu ahaa halyay aysan hilmaami doonin Shacabka Soomaliyeed waxay kaloo sheegeen in C llaahi Ciise uu ahaa nin ay ka go�nayd in Soomaaliya gaarto Madax-bannaani Midnimo iyo horumar DrBashiir Axmed Cusmaan Bashiir Kacaan oo isagu had iyo goor ku hawlan una taagan qoridda iyo Abaabulada lagu Baahinayo Taariikhdii Halgame Cabdullaahi Ciise Maxamuud ayaa Soo qaban qaabiyey Xafladdaas lagu Xusayey Halgame Cabdullaahi Ciise Maxamuudwuxuuna halkaa ka akhriyey taariikhdii Halgame Cabdullaahi Ciise Maxamuud iyo Halgankii SYL oo tifaf-tiran Wuxuuna sheegay in uu dhawaan soo Bandhigi doono Buug la Magac baxay Taariikhda Geesiga Qaranka Soomaaliyeed; oo uu ku soo bandhigi doono Taariikhdii iyo Halgankii Halgame Marxuun Cabdullaahi Ciise Maxamuud Cali Shidde Cabdi waxa uu sheegay in loo baahan yahay in shacabka Soomaaliyeed ay ku dadydaan dariiqii uu falay Halgame C llaahi Ciise oo uu sheegay in uu ahaa nin wadani ah oo ka hor jeeday Gumeysiga iyo Gumeysi kalkaalka Sidoo kale C qaadir Ibraahim Gacal Abkow ayaa waxa uu isna sheegay in Halgankii xorriyadda ee uu horseeda u ahaa C llaahi Ciise haatan laga dhigay mid bacaad lagu lisay isagoo sheegay in taasi ay khasaaro u tahay shacabka Soomaaliyeed oo looga fadhiyay in ay halkii ka sii wadaa dadaalkii loogu jiray sidii Soomaaliya kor loogu qaadi lahaa si ay wax ula qaybsato bulsha weynta kale ee Caalamka Xilalkii uu Dalka u soo qabtay oo kooban Allaha u naxariistee Halgame Cabdullaahi Ciise Maxamuud waxa uu dalka ka soo qabtay Xilal kala ah 1943 wuxuu ka mid noqday Golihii dhexe ee naadigii Dhallinyarada Soomaaliyeed ee SYC 15 May 1947 wuxuu noqday Xoghayihii Guud ee SYL Isagoo bedelay Magacii SYC una u bedelay SYL 1956-60kii waxa uu ahaa rasalwasaarahii ugu horeeyey ee soomaliya yeelato DOWLADDII daakhiliga 1960-1964tii waxa uu ahaa wasiirka Arimaha Dibadda Soomaaliya 1964-1967dii waxa uu ahaa wasiirka Caafimaadka Soomaaliya 1967-1969kii waxa uu ahaa wasiirka Ganacsiga Soomaaliya 1973-1984kii Halgame Cabdullaahi Ciise Maxamuud waxa uu ahaa danjiraha Soomaaliya u fadhiya Dalka Swedenisla markaana wakiil ka ahaa dhammaan dalalka la isku yiraahdo Iskandaneefiya Somalia oo nabad nobad noqota waxay ku xirantahay dadkeeda oo heshiiya Somalaay isku taga oo yaabka ka heshiiya caalamku idinka yaabayoow muslimadii qaribnaye posted by mukhtaar faragaab Ciidanka Soomaaliya waxoo ahaa ciidanka ugu xoogan qaarada afrika marka lala eego weeninkiisa iyo lacagta ku bixi jirtay iyo qalabka oo siday ciidanka Soomaaliya waxaa markaas weeninkiisa lagu qiyaasaasi jiray in oo u dhaxeeyay 350000 ilaa 400000 oo ciidan oo diyaar ah Ciidanka soomaaliya waxaa la sameeyay 1960kii waa markii ee soomalaiya xornimadeeda ka heshay gumeesti yaashii Ingriiska iyo Talyaaniga Ciidamada soomaaliya waxee ka koobnaayeen Ciidanka Badda Soomaaliya Ciidanka Cirkia Soomaaliya iyo Ciidanka Booliska Soomaaliya Shaqadooda ugu horeeysay ee qabtaan neh waxee eheed Xoreentii Soomaali Galbeed 1976ii waa markii ee 4 dal ku goobteen Ciidamada Soomaaliya qalab badan oo xoogan ee lahaayeen waxaana si fiican u dhisay wadamada Ruushka Midowga Soviet Talyaaniga iyo mareykanka oo hub ugu saaiidi jiray Ciidamada soomalaiya ayaga ayaa ciidankooda sii tabo bari jiray dhinaca dhulka iyo cirka 20sano kadib ciidamada soomaaliya awood ee ku difaacan dalka malahanKuwii hore ee xooga dalka soomalaiya wee duqoobeen qaar neh dalka ee ka baxeen qaar badan neh dagaalkii sokeeyay ee ku dhinteen sidii loodhisay Dawladda KMG somalia waxee yeelatay ciidan yar oo 20000 gaareenin sifiican neh u tabo barneen qalab fiican iyo dhaqaalo ciidan neh ee heesanin Ciidanka maanta ka jira dalka soomaaliya waa kuwo dalkooda difaacaya ayaga oo waxba heesanin qalab ama gawaarida militariga Maadaama oo dalka ka jiro dagaalo mala dhihi karo ciidankeena woo dhisanyahay ayaga oo waxba heesanin qofna caawinin Wasaarada Gaashaandhigga Qaabdhismeedka Ciidanka Ciidanka Lugta Ciidanka Cirka Ciidanka Badda Ciidanka Daraawiishta Ciidanka Kumaandooska Ciidanka Nabad Sugida Ciidanka Asluubta Maalmaha La xuso Saraakiisha Ciidanka Xoogga Dalka Soomaalia Gaashaanlayaal sareeye Guuto Qaar ka mid ah Saraakiisha CXDS Kulliyadaha Ciidanka Xoogga Dalka Soonaaliya xerooyinka Ugu Caansan Qalabka Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliya Gaashaaman Gantaalaha Lidka Diyaaradaha Hubka Fudud Gen Daauud Cabdulle Xirsi 1924-1965 wuxuu ahaa Janaraalkii ugu horeeye ee yeelato Soomaaliya isla markaasna ahaa taliyihii ugu horeeyey ee Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed Janaraal Daauud wuxuu ku dhashay tuulada Mareeg ee ka tirsan gobolka Galguduud ee dalka Soomaaliya halkaas oo uu ku dhameeye aqoontiisa Quraanka asagoo da yar ah Mudo sanad ah asagoo ka shaqaynayaa xaafiiska Talyaaniga ee degmada Buuloburde ayuu wuxuu u gudbay magaalada Muqdisho xoogaa kahor intaan la gaarin Dagaalkii Labaad ee Aduunyada 1943dii wuxuu ku biiray Ciidamada Booliska ee Ingiriiska oo markaas hayste koonfurta Soomaaliya Janaral Daauud waxaa uu ka gaare shaqadiisa ilaa barre macalin tababare ka ah Dugsiga Booliiska ee Xamarjajab Taliyihii ugu horeeye Dagaalkii labaad ee Aduunka kadib horaantii 1950meeyadii ayaa taliskii Talyaaniga ku soo noqde koonfurta Soomaaliyaayaa Janaraal Daauud ku guulayte imtixaan uu u galay leyli sarkaal Waxaana loo qaaday dalka Talyaaniga halkaas oo uu ku soo dhamaystey tababarkii ciidan ee sarkaalnimada 1954kii ayuu ku soo laabtay Soomaaliya wuxuuna ku shaqeynayay sarkaalnimo dhinaca booliiska kadibna wuxuu ka qeyb galay diyaarintii ciidammadii Xooga Dalka Soomaaliyeed oo ay markaas abaabulaysey dowladii ee uu horkacaaye Cabdullaahi Ciise Xeerkii lagu dhisay Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed ayaa darajadda Janaraalka ah u dalacsiiyay Daauud Cabdulle Xirsi oo noqday taliyaha Ciidanka Xooga Dalka Soomaaliyeed ee ugu horeeyey waxa uu noqday janaraaldaauud taliyihii ugu dada yaraa taariikhda soomara ee maamula ciidanka qaranka sidoo kale waxaa lagu xasuustaa janaraal daauud cabdulle xersi in uu soo saaray dadka ugu magaca dheer xaga ciidanka sida j maxamed nuur gallaal j macamed faarax caaydiid col c laahi yuusuf axmed j c raxmaan mujrim j c raxmaan siigeeyste j maxamed liiqliiqato iyo in kale oo badan sidoo kale waxa uu taliye u ahaa kana soo hoos shaqeeyay ee ugu horeeyay j maxamed abshir muushe iyo j maxamed cali samatar jsalaad gabeyre j gorgor iyo j maxamed siyad barre oo mar aha madaxweynihii dalka soomaaliya oo in toodaba sheegeen in eey ka istafiidiin aqaan dheeraad ah Nasiibxumose Allahaa u naxariistee Janaraal Daauud Cabdulle Xirsi wuxuu ku geeriyoodey magaalada Moosko ee dalka Ruushka calanka Soomaaliyeed oo aan shan jirsan asagoo jira 41 jir dabadeed waxaa xilka loogu wareejiyey saaxiibkiisa Salaad Gabayre Allaha unnaxariisto General Daauud C llahi xirsi waxa uu ku dhasahay Mgaalada Mareeg ee Burburta ee hoostagtag Magalada Ceeldheer Ee gobolka Galgaduud sanadkii 1924 waxa uu ahaa Ninkii ugu horeyay ee oo magaaacabo General somalia waxaa xilkaas u magaacaya Raisulwasaarihii XiligaasCabdullaahi Ciise Maxamuud Jenanka waxaa uu ahaa qof diinta ku wanaagsan oo baari ah kuna dadaala runta waxaana la sheegay inuusan dadka jidka ku dhaafi jirin isagoo hore u qaadi jiray maadaama uu watay baabuur ahaana sarkaal sare iskama dhowri jirin dadka shicibka ah Generalka wxaa uu guula la taaban karao ka gaaray Dagaalki somalia ay la gashay Ethopia Sanadii 1964 Markaas oo loo aqoonsaday Halgamaa Hal ku Dhig leh oo aad loo Xurmeeyo Dhanka kale waxaa Jira qabuuro loogu Magacdaray Ganeralka o la yiraah General Daauud oo ku Yaala Dagamada Wardhiigleey ee Gobolka Banaadir iyo sidoo kale wadada Jen Daauud iyo weliba iskoolada Dhexe & sare ee Jen daauud oo iyaguna ku yaal degmada yaaqshiid ee gobolka Banaadir Waxaa intaas dheer in jenanku ay jeclaayeen ciidamadii Soomaaliyeed maadaama uu aad ugu dadaali jiray noloshooda Generalka aad ayaa looga xushmaayaa Soomaaliya oo idil Xataa Xiliyadii uu Noolaa wax uu quudin jirey dadka Tabarata Yar ee soo beegsaday xiryaha ciidamada oo uu oran jirey waxa Walba oo aad aragataa oo aala Xiarayaha ciidamada Waa Cuni kartaan laakiin taariikhda qaarbaa dhigaysa in xilka uu kala wareegay Fashiistihii dhiigyacabkii Maxamed siyaad barre ee soomaali hooga iyo burburka u horseeday Allahu Yarxam Dayax Gacmeed Dayax Gacmeed inta badan loo qoro Dayaxgacmeed Ingiriis Spaceship waa aalad gaadiid dad-samee ah oo loo isticmaalo in loogu safro cirka dayaxa meereyaasha kale iyo dhamaan meelo ka baxsan dhulka Markii ugu horeeysay taariikhda bani-aadamka sanadkii 1959kii ayaa Dayax Gacmeed Ruushku leeyahay tagay dayaxa Ka dib 1968dii ayaa qofkii ugu horeeyay cagaha saaray dayaxa kaas oo ka socday Dawladda Maraykanka Sameeyta Dayax Gacmeedka Qeeybaha Dayax Gacmeed NASA Qoraalo La Mid ah Dusaa Docay Raage Farraare Cirjeex Uraano Bluto Waxaraxir Meere Dhul Cir Meere Dhagaxley Dayax Dayaxa meere Qorax Xidig Meere Dhul badhe Cilmiga Xidigaha Bahda Qoraxdu Midaysay Qorax Koon Xigasho Afka ingiriiska waa luqad looga hadlo dhowr wadan waxeeyna tahay luqod caalamka aad looga xishmeeyo Asal ahaan Afka ingiriiska wuxuu ka yimi luqadda Afka Laatiiniga waxaana lagu alifey wadanka Ingiriiska Fiditaanka uu Afka ingiriiska ugu fidey dunida waxaa sabab u ah gumeysigii Ingiriiska uu ku gumeystey dunida barkeeda kala bar Mar walboo uu wadan gumeysto Ingiriiska wuxuu ka dhigi jirey afkiisa afka dawladda iyo tan barida Wadama Ingiriiska looga hadlo Wadamada luqada ingiriiska looga hadlo sida afkooda hooyo oo kale waxaa ka mid ah Ingiriiska Ireland Australia New Zealand Maraykanka Kanada Koonfur Afrika Booqo Af-Ingiriis Qaamuus Faransiisk Af-Faransiis Sirasmiya waxaa loogu yeedhaa Af-Faransiis République française‏ waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada Yurub farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano Faransiis Guyana iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan Hexagone oo macneheedu tahay Lix geesood wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada Midowga boqortooyada Britan Beljim Luksemburg Jarmalka Iswisarland Talyaaniga Monako Andorra Isbania sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada Yurub sida Barasiil Surinam Nederlaan Antiilis Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha Midawga Yurubwaana wadanka ugu wayn midawga yurub sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy Qaramada Midoobaywaxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee Golaha Maanka inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta Masiixiyad waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta Islaamka Taariikh inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray Gaule oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniyawadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaankakuwaas oo looyaqaany Franchwadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay Napolian Bonabert oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42aad ee ugu weyn dhul ahaan Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay Dalkaan QM waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay Hay’adda UNECSO waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta NATO dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclearka ah Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa 6 million oo ruux Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka Brazil Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh Nolosha in kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda Baaris iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qofdadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheersidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiskawaa beeralaycuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu caansan Caalamka diinta Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ahwaxay gaadhaysaa tirada Masiixiyad Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska Madaxweyneyaashii Faransiiska 1 Charles De Gaulle 1958 1969 2 Georges Pompidou 1969 1974 3 Valéry Giscard d'Estaing 1974 1981 4 François Mitterrand 1981 1995 5 Jacques Chirac 1995 2007 6 Nicolas Sarkozy 2007 2012 7 François Hollande 2012 - Juquraafi Magaalo Paris Nancy Faransiisk Af-Faransiis Sirasmiya waxaa loogu yeedhaa Af-Faransiis République française‏ waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada Yurub farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano Faransiis Guyana iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan Hexagone oo macneheedu tahay Lix geesood wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada Midowga boqortooyada Britan Beljim Luksemburg Jarmalka Iswisarland Talyaaniga Monako Andorra Isbania sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada Yurub sida Barasiil Surinam Nederlaan Antiilis Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha Midawga Yurubwaana wadanka ugu wayn midawga yurub sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy Qaramada Midoobaywaxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee Golaha Maanka inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta Masiixiyad waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta Islaamka Taariikh inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray Gaule oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniyawadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaankakuwaas oo looyaqaany Franchwadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay Napolian Bonabert oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42aad ee ugu weyn dhul ahaan Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay Dalkaan QM waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay Hay’adda UNECSO waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta NATO dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclearka ah Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa 6 million oo ruux Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka Brazil Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh Nolosha in kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda Baaris iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qofdadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheersidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiskawaa beeralaycuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu caansan Caalamka diinta Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ahwaxay gaadhaysaa tirada Masiixiyad Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska Madaxweyneyaashii Faransiiska 1 Charles De Gaulle 1958 1969 2 Georges Pompidou 1969 1974 3 Valéry Giscard d'Estaing 1974 1981 4 François Mitterrand 1981 1995 5 Jacques Chirac 1995 2007 6 Nicolas Sarkozy 2007 2012 7 François Hollande 2012 - Juquraafi Magaalo Paris Nancy Galguduud ama galgaduud waa gobol ka mid ah Gobolada Soomaaliya wuxuuna ku yaalaa bartamaha Soomaaliya Waqooyi waxaa ka xiga gobolka Mudug koonfur gobolka Hiiraan Shabeellaha Dhexe galbeed gobolka Soomaali-Galbeed iyo bari oo ka xigta Badweynta Hindiya Gobolkan waxaa magaala madaxdiisu tahay Dhuusamareeb dhaqaalihiisuna waxa uu ku tiirsanyahay xoolaha nool iyo kaluumeeysi Degmooyinka gobolka Galguduud Degmooyinka rasmiga ah wixii ka horeeyay 1991gii waa ATOSH Xarunta Gobalka Ceeldheer GALCAD GALHAREERI Caabudwaaq cadaado xeraale Xaafadaha ay ka koooban tahay magaalo madaxda gobolka ee Dhuusa Mareeb Dayax Xaafad waa xaafada ay ku yaalaan degaanada iyo xeryaha ciidamadda militeriga Jihada Qorox u dhac Galbeed Horseed wiqooyi Waxarcadde Koofor Waabarieel waa xafada kutalo jihada qorox kasoobaxaBari {{Magaalo |Magaca Galguduud |Wuqooyi Mudug |Koofur Galbeed Hiiraan |Bari Badwaynta hindiya |Wuqooyi Galbeed Itoobiya |Koofur Hiiraan |Wuqooyi Bari Badwaynta hindiya |Galbeed Itoobiya |Koofur Bari Qabiilada dago waa Dir iyo daarood iyo hawiye {{Degmooyinka Gobolka Galguduud}} ] Erayga ingiriis macno badan ayoo leeyahay Ingiriis luqad Ingiriis waxDad Ingiriiska Af-Ingiriis England waa gobolka ugu wayn Midowga boqortooyada Britan Waxey xuduud la leedahay iskotland oo ay xaga waqooyi xuduud ka wadaagan dhanka galbeedna waxa ay xuduud ka wadaagaan wels iyo bada eeerland]] goobta hada loo yaqaano ingiriisku waxa uu ka koobmay dhaqamo iyo qoomido badn waxana uu taariikh soo jireena leeyahay ilaa 35000 oo sano laakiin marka la eego magaca ingiriis asal ahaan waxa uu kayimi mid kamida qabiiladihii dagay halkaas ee katagay wadamada waqooyiga ] somali ahaana magacan marka lagu dhawaaqayo waxa uu noqon karaa ingiriiska ee maaha in la odhan karo ingiriis waayo taasi waxa ay sheegaysaa luqada ingiriisku waxa uu dawlad midaysan noqday sanadii 927 taariikhda miilaadiga xiligii horu marka iyo warshada oo bilaabmay qarnigii 15aad waxa uu ingiriisku caalamka ku yeeshy raad dhaqan iyo mid cilmi iyo mid shaqo oo aad u wayn luqada ingiriisaga sharciga ingiriiska oo ah mid maanta meelakasta laga isticmaalo waxa ay ka imaadeen wadanka ingiriiska daka kunool ingiriiska tiradoodu waa ilaa 51 milyon waa 84% dadka kunool boqortooyada midawday ama uk dawladan ingiriisku waxa ay lamidawday dhamaan boqortooyooyinka kale ee uk sanadii 1800 o ay la bexeen magaca ] taariikh xiliyada aadka u fogfog kadib markii ay romanku kabexeen ingiriiska waxa ay noqotay mid halis u ah weeraro ay kusoo qaadan saksonku ] dola dad ingiriiska waxaliilka ugudhaw ee la odhankaro waxa ku noa ay noqon kartaa 780000 kun kahor lafaha dadeed ee ugu dada wayn ee ingiriiska laga helay waxa lagu qiyaasay in ay jiree 500000 oo sano waxa kale oo la ogyahay in ingiriisku uu yahay meel ladagi karayaya xiligii dhagaxa amaba xiligii aanu dadku aqoon dhagax mooyee wax kale qarniyadii dhexe kadib markii ay kabexeen ciidamadee roomaanku ingiriisku waxa uu baylah u noqday weeraro ay kusoo qaadan saksonku ] kuwaas oo ka imanayya wadamada waqooyiga yurub taasi way dhacday oo waxa kusooduulay xiligaas ciidamo kayimi ama dad ah kuwa looyaqaano ] oo qaar iyana kayimi wadamada iskandaneefiyanka hada looyaqaano inkastoo aan wax sidaas usii badan oo cadaymaa lagahayn ahada waxa lahayaa qoraalo aad iyo aad u yar oo xiligaas kahadalay awaxaana xiligaas looyaqaana xiligii madoobaa ] Internet waa hab aduunka oo dhan u furan iney isku dhaafsadaa waranka cilmiga ganacsiga iwm Internet wuxuu ka kooban yahey Shabakadda Kumbuyuutarrada Ingriis Computer Network Kuwaasoo xogta Ingriis Data isku dhaafsadda habka loo yaqaan internet protocol Wuxuuna ka kooban yahey malyuunaad shabakkadood English network sida kuwa jaamacaddaha ganacsiyada dowladoha shirkadaha Kuwaas oo si wadojir ah isku dhaafsada xog kala duwan oo noocwalba leh sida sawiradda fiidhyoowyada codadka iyo qoraaladda Magaca internet wuxuu ka yimid ereyga interconnection network oo loo soo gaabiyey internet Taariikhda Internetku waxow ahaa natiijo ka dhalatay Mashruuc ay sii daysay Heyada ARPANET sanadii 1969 kaas oo ahaa mashruuc kasoo baxay wasaarada gaashaandiga Mareekanka barnaamijkaas waxaa loo aasaasay isku xirka Ciidanka Mareykanka iyo jaamacadaha iyo dhamaan hayadaha cilmi baarista si looga faa'iideysto Aalada Kombiyuutarka Koowda Janaayo ee 1983 ayaa wasaarada Gaashaandhiga Mareekanka badashay Baratakoolkii NCP kuna wareegtay TCP IP Shabakada Internetka waxaa si ganacsi ahaan ugu furmatay 1988 Markaasoo kadibne la furay Shirkado internetka bixiyo ISPoo kala ahaa UUNET PSINet iyo CERFNET 6 dii Agoosto 1990 CERN oo aheyd Hay'ad cilmi Baaris oo Yurub ka dhisneyd ayaa si furan u shaacisay WWW- oo ah Shabakada Xuub Caaro Web ka waxaa soo saaray Saynisyahano Ingiriis ah Micnaha web afsoomaaliyeyn waa Mareeg wa isku keenid ama aruurin waxyaalaha ka dhaca dunida daafaheeda oo lagu kulmiyay hal meel Mustaqbalka Internetka Sida hada ka muuqato Internetku wuxuu yareeyay waxyaabo badan oo ay ku bixi jirtay tamar sida tusaale ahaan waxaa maanta wax ka baran kartaa Internetka adigoo joogo xaafadaada ama gurigaada Sidoo kale waxaa laga maarmay inaad maanta tegto meel ganacsi oo aad sheey ka iibsato adigoo heli karo dukaameysi Qadka Online Shopping Sidoo kale waxaad arkeysaa Shaneemooyinkii in laga maarmay oo Netka aad heli karto Film ama riwaayada aad rabtid Sida ay leeyihiin Khubarada Aduunka in uu Netka noqon aduunka khiyaaliga ah Tusaale ahaan in qof jooga gurigiisa laga xakumo Maxkamad si Online ah sidoo kale maanta waxaa laga maarmay in Qaamuusyadii Buugaagtii ha ahaado mid Cilmi iyo mid Taariiqeed wallal waa run tasi lakin esangana musiibadisa aya wata xuman iyo saman aya is daba socota internet waa cajiib marka la fiirsho xaga isku xirka aduunka Isbania spania ama boqortooyada Spania waa wadan ku yaalo Koonfurta Galbeed ee qaarada YurubWadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada AndorraFaransiiskaGibraltar iyo Bortuqaal wadankaan waxoo aad uugu dhawyahay xuduudka Maroko oo u dhaxeeso Badda DhexeShacabka degen spania waxee gaarayaan ilaa 46030109 oo qof magaalo madaxda wadanka waa Madrid Wadanka Isbania waxoo leeyahay 17 gabol iyo 15 magaalo oo waa weyn oo muhiim u ah Taariikh ikytyuy Isloveeniya waa wadan ku yaalo qaarada Yurub Ljubljana daahir cali waa ninka dunida ugu caansan xaga jacaylka ama habwanaaga loola dhaqmo dumarka loola dhaqmo hadaba kabogasho wacan sheekooyikiisana waxaan idiinsoo gudbi doonaa asbuuca soosocda isha allaah Iswisarland afka jarmalkadie Schweiz afka faransiiska la Suisse afka taliyaaniga Svizzera amab midawga iswisarland waa jamhuuriyad fadaraali ah oo ku taala badhtamaha yurub waxa ay ka koobantahy 26 gobol caasimdana waxa u ah magaalda Beren wadanka iswesarland waxa uu raacaa siyaasad dabada uga baxsan tan caalamka ee caadiga ha xaaladan siyaasadeed ee ka gadisan ta badi caalamku ku dhaqmo waxa uu wadankani haystay ilaa sanadii 1515 Waamid kamida dawladaha caalamka ugu qanisan waxa ay ku guulaysatay midkamida magaalooyinka wadankani oo ah magaalada suyuurikh in loo doorto magaalda caalamka ugu nolasha fiican sideed sano oo isku xigta asal ahaan maxay tahay kalmada iswisarland juquraafi ahaan waxa ay ku taalaa iswisarland badhtamaha qaarada yurub waxa ay xuduud kala leedahay dhanka waqooyi wadanka jarmalka galbeedkana wadanka faransiis ka koonfurtana wadanka taliyaani ga dhanka barina wadamada Austriya iyo wadanka yar ee lekhtanishtayn dhulka Wadanka iswisarland waa wadan buuralay ah in kabadan 7$ waxa ahadheeya buuraha alab dadka dadka kunool wadanka iswisarlan waxa ay gaadhayaaan ilaa todobo milyan oo qof Jamhuuriyadda federaalka ee jarmalka ama Jarmalka waa wadan u dhisan dhinaca federaalka waxoona ka koobanyahay 16 GobolWadankaan waxoo ku yaalaa Bartamaha qaarada Yurub waxoona xad la wadaagaa wadamada Faransiska Denmark Luksemburg BeljimHollandswitzerland AustriyaJamhuuriyadda Czech iyo Boland Magaalo madaxda wadanka waa Berlinwadanka jarmalka markiisa hore woo kala qeebsanaa waxeena isku keentiisa ee dhamaatay 1871dii dagaaladii aduunka kii labaad ayaa wadanka jarmalka la kala qeebiyay ka bilaabato 1949kii ilaa 1990kii waa markii oo wadanka mar kale midoobay Jarmalka waxoo leeyahay Taariikhda ugu dheer ee qaarada YurubWadanka jarmalka waxaa degen dad gaaraayo ilaa 83miliyan oo qof waa wadanka ugu dadka tirada badan qaarada Yurub waana wadanka Ugu dhaqaalaha xoogan qaarada Yurub Dhaqaalaha jarmalka waa dhaqaalaha sadaxaad oo ugu weyn aduunka waxoo ku xigaa mareykanka iyo Jabaan Wadankaan waa wadanka ugu dhoofiska badan matoorka qaarada yurub Taariikh Wadanka Jarmalka waa wadanka ugu taariikhda dheer Yurub waxaana laga helay dadkii horay u degenaan jiray raadkoodii 700000 oo sano kahor Dadkii biniaadanka hadda jiro ka xooganaa oo la dhihi jiray Neanderthal intii eesan isku bedelin biniaadanka hadda jiro 40000 oo sano ka hor waxee ku noolaan jireen wadanka Jarmalka Juqraafi ahaan Juqraafi ahaan wadanka Jarmalka waxa uu kuyaalaa Bartamaha iyo Galbeedka Qaarada Yurub waxa uuna xuduud la leeyahay wadanka Denmark dhanka waqooyi Boland iyo Jamhuuriyada Jeeg dhanka Bari Austriya iyo Iswisarland dhanka koonfureed Faransiiska iyo Luksemburg dhanka Koonfur Galbeed Beljim iyo Holland dhanka Waqooyi Galbeed Jumada al-awwal waa bisha shanaad ee Sano dayax ama Hijriyad waxaa loogu magac daray Jumada al-awwal biyaha oo barafooba Maalintiris ama KalandarHILAADTUS-KA waxaa loo yaqaanaa jadwalka taariikhda kaasoo ay ku qoran yihiin Sanad Shimil-kaka bilaha usbuuc Todobaadkayada iyo maalmaha Waxaan jeclaan lahaa in aan soo gudbiyo erayga ugu haboon tarjumidda af Somaliga waana "Maalin tiris" W Q Abdulrahman Shiinka Masiixiyad carabi مسيحية Kiristaan ama Kirishtaan waa Diin ka mid ah saddexda diimood ee samaawiga ah Labada kale waa Islaam iyo Yuhuudiyah Saddexdooduba nebi Ibraahim ayay ku abtirsadaan Diintan waxa udubdhexaad u ah Ciise Masiix Christos Baybalka iyo taariikhda dhaqanka kaniisadda Baybalku guud ahaan waxa uu ka kooban yahay laba qaybood oo kala ah Axdigii Hore Tawraad iyo Axdiga Cusub Injiil Weliba waxaa si gaar ah Injiil loogu sheegaa mid kasta oo ka mid ah afarta buug ee ugu horreeya Axdiga Cusub Lacag waxee noqon kartaa ayada oo xaanshi ah ama shilin ah waxaana loogu talagalay kala ganacsiga ama wax kala iibsashada lacagta waa shay oo maalin walba la isticmaalo ETB Birr Itoobiya IQD Ciraaqi Diinaar Ciraaq USD Dollar Maraykanka EUR Euro Yurub KES Shilin Kiinyaati Kiinya SOS Shilin Soomaali Soomaaliya Maalin Maalin ingiriis Day waa cabir ka mid ah halbeega wakhtiga oo ah wakhtiga ileyska qoraxdu dul joogo oogada sare ee Dhulka Sidoo kale marka la fiirinayo kalandarka maalmaha Maalin waxaa loo yaqaanaa 24 saacadood taas oo lagu xisaabinayo wakhtiga habeenkii Kalandarka Islaamka maalintiisa waxay bilaabataa Qorax soo bax iyada oona dhamaata marka ay qoraxdu dhacdo dhanka sanadka miilladigana maalinta ay isbedesho habeen barkii Sanadka miilaadiga bishiisa sedexaad waxayna u dhaxaysaa bilaha Febraayo iyo Abriil Bisha Maarso waxay ka koobantahay 31 maalmood waxaana loo soo gaabiyaa Mar Mareeg Waa magaalo yar oo ku taalo gobolka GalguduudWaxeyna ka tirsantahay maamulka gaalgaduud ee bartamaha soomaaliya Magaaladaan waxey ka koobantahay sadax degmo oo kala ah Degmada Ceeldheer Degmada Galcad iyo Degmada Dur Dur Taariikh Magaalada Mareeg waxaa la abaabulay qarnigii 1Magaaladaan waxey ka midtahay magaalooyinka taariikhda dheer leh somalia waa magaalo xeebeed waxaa kale oo magaalada loo sameeyay suldaano qarnigii 15aad iyo 19aad inta u dhaxeeso Waxaa jira isna maamul layiraah Mareeg State 2ada qarni waxaa katali jiray boqro iyo salaadiin ilaa laga soo gaaro gumeestihii tgalyaaniga kaas oo ' u noqotay xaruntiisa 3aad o kaxukumo dalka soomaliya xiligan e tariikhdu tahay 2012 waa maamul gobaleed katirsan mamul gobaledyada Soomaaliya {dagmooyinka mamul gobaledka mareeg } ceeldheer galcad budbudmasagawaay geerilexaaji imaanburshabelceelqaboowe Miilaadi Waa magac tirsi-sanadeed wuxuu ka soo bilowdaa dhalashaddii Nebi Ciise wuxuu ka koobanyahay 12 bilood oo ku kala dhamaada 28 29 30 iyo 31 Taariikhda miilaadiga waxaa lagu xisaabiyaa tirs-bileed mana la xiriiro dabiicadda sida dayaxa iyo qorraxda Bilaha Miilaadiga Bilaha Miilaadiga Janaayo Febraayo Maarso Abriil Maajo Juun Luuliyo Agoosto Sebteembar Oktoobar Nofeembar Diseembar Muqdisho Af-Taliyaani Mogadiscio Carabi مقديشو Xamar Carabi حَمَر waa caasimada Jamhuuriyadda Fedraalka Soomaaliya waxa ayna ku taalaa galbeedka Badweynta Hindiya waa magaalo qurux badan oo indhuhu soo jiitaan oo aay badweynta Hindiya kaga wareegsan tahay sadax jiho Waxaa magaalada Muqdisho dhidibada loo aasay waqti aad u fog oo aay taariikhyahanada isku qilaafeen in magaaladani la aas'aasay qarnigii 2aad ama kii 3aad ee taariikhda miilaadiga Muqdisho waxey ahaan jirtay xarun ganacsi iyo marin kala qeybiya Hindiya iyo Yurub inta aan la qodin Kanaalka Suwees iyo jaziirada carabta iyo xeebta Afrikada bari Magaalada Muqdisho waxey ka koobnaan jirtay 6 xaafadood ama tuulo oo aay deganaayeen qabaail xaafad kasto waxaa xukumi jiray Sheekh xaafadaha waxey lahaayeen golaha odayaasha sida qaabka federaalka ah oo kulmiya dhamaan xaafadahaas loogana tashan jiray arimaha magaalada Qarnigii 4aad ee miilaadiga magaalada Muqdisho isku badashay nidaam ama maamul u eg saldanad Magacaabida Magaca Muqdisho Waxaa kaloo Taariikhyahanada isku qilaafeen magaca Muqdisho asal ahaan meesha uu kasoo jeedo waxaa lasheegay in magaalada markeedi hore la dhihi jiray Xamar iyo magacyo kale oo lamid ah sida Xamar weynexamar jab jab Xamar Cadexamar iyo xamar daye waxaa macquul ah in magacyadaas dhamaan magaalada loogu yeeri jiray waqtiyo kala duwan aay magaalada qadiimka ah aay soo martay sida isbedelada xaga qaabka dhismaha degaanka iyo Siyaasaddaba Qaar kamid ah taariikhyahanada ayaa waxey cadeeyeen magaca XAMAR uu horeeyay laakinse hadana waxaa aay isku qilaafeen micnaha Xamar oo ah magac bulshadu aad u taqaan weliba dhanka suugaanta iyo maah maahyada Soomaalida ilaa iyo waqtigaan aan ku jirno wey adeegsadaan magaca Xamar Micnaha Xamar carabi ahaan waa Alxamraa qaar kale neh waxey ku macneeyeen oo sheegeen inaay ka timid kalmada Ximyar oo aheyd dowlad Islaamka ka hor xukumi jirtay yemen Dawladdaas waxey gacanta ku haaysay ganacsiga xeebaha bariga Afrika oo kamid ah magaalada Muqdisho Magacaabida magaalada Muqdisho waxaa lasheegaa in magacaas asal ahaan uu yimid kalimada Maqcad Shaah oo loola jeedo kursiga Boqorka ama micnaha kale meesha ku jira meesha ugu wanaagsan ee boqorka fadhiisto ama xarun ka dhigto sida lasheegay Muqdisho waxaa qarnigii 6aad ee hijriyada xukumi jiray faarisiyiinta marka soomaalida wey kari waayeen ku dhawaaqida Maqcad Shaah waxeyna u bedeleen magaca hada Muqdisho kalmada waa laba erey kala duwan ereyga Maqcad waa carabi ereyga labaad shaah waa faarisi oo loola jeedo boqor maka taas maloo macneyn karo in magaalada aasaasideedi dadka faarisiyiinta aay qeyb ku lahaayeen maxaa yeelay ereyada faarisiga aad ayaa looga isticmaali jiray magaalooyinka carabta iyo xeebaha soomaaliya waqti aad u fog Waxaa aay badi taariikhyahanada qireen in magaalada Muqdisho uu Islaamka soo gaaray inta aay magaaladaas soo shaac bixin waxeyna soo soo shaac baxday baxday markii aay dadka magaalada dhamaan diinta Islaamka aay wada galeen oo aay noqdeen dad aad looga yaqaanp gobolka taas oo keentay in dhamaan xeebaha Afika bari oo ka kooban Zinjibaar Somaaliya Jabuuti loogu yeero Muqdisho Magaalada Muqdisho markii aay dadkeedi Islaamka galeen markaas oo aheyd qarnigii 1aad ee Hijriga waxey noqotay darbiyadii adkaa ee difaacay Islaamka Afrikasomalia byyyyyyyy Qaar kamid ah taariikhyahanada waxey sheegeen in dadka asal ahaan u dhashay magaalada Muqdisho aay ahaayeen dad aay ku badan yihiin Culimada iyo raga diinta lagu yaqaan kuwaas oo horsed ka ahaa dhaqdhaaaqyadii fidinka diinta Islaamka ee Soomaaliya isla markaana dowr weyn kasoo qaatay in aay diinta Islaamka ku fido bariga bartamaha iyo koonfurta Afrika dadkaas firkoodi ilaa iyo waqtigaan waxey kunool yihiin magaalada Muqdisho ee qadiimka ah Asaasidii Magaalada Muqdisho Taariikhyahanada waa aay isku qilaafsan yihiin waqtiga la aasaasay magaalada muqdisho qaar kamid taariikhyahanada yurub ayaa sheegay in magaalada Muqdisho la aasaasay qarnigii 7aad ama 8aad ee miilaadiga laakin kuwo badan ayaa waxey sheegeen wax taasi qilaafsan Kitaabka taariikhda magaalada Baata xeebta Afrikada bari ee lagu qoray afka Sawaaxiliga ayaa waxaa ku qoran qofkii ugu horeeyay ee magaalooyinka xeebaha Afikada Bari aasaasay uu ahaa Khaliifkii Cabdulmalik Ibnu Marwaan sannadku markuu ahaa 77 hijriga kadib markuu maqlay wararka magaalooyinkaas wuxuu markaas rajeynaayi inuu halkaas ka dhiso boqortooyo cusub Cabdulmalik Ibnu Marwaan wuxuu halkaas usoo diray rag Suuriyiin kuwaas oo ah dadkii dhisay magaalooyinka Baata Malindi Zinjibar Laamo Taariikhyahan Taliyaani ah ayaa wuxuu sheegay inaay aay magaalada Muqdisho ahaan jirtay Islaamka ka hor magaalo weyn Markii Islaamka uu ku faafay magaalada Muqdisho waxey noqotay meel aay soo hijroodaan dadkii carabta ahaa dadkaas oo halkaas ka abuuray ganacsi Iyo fidinta diinta Islaamka ilaa aay magaalada ka noqoto Minaaradii diinta ee Afrika dadkaas firkoodi ilaa waqtigan xaadirka ah waxey weli ku noolyihiin magaalada Muqdisho iyo xeebaha Banaadir oo dhan nin magaciisa la dhihi jiray "Ismaaciil Ibn Cumar Ibn Muxammed" ninkaan wuxuu kasoo jeeday reer "Banii Cafaan" wuxuu magaalada Muqdisho uu yimid sannadkii 149 hiriyada MIcnaha Muqdisho "Muqa ayey DISHA" Ibn Batuuta iyo Muqdisho socday ku dhaheen ninkaan maaha ganacsade ee waa Faqiih markaas ayey qeyliyeen dhalinyaradii iyagoo ku dhawaaqayay ninkaani wuxuu marti u yahay Qaadiga magaalada Waxey igu dhaheen waxaa caado inoo ah markuu magaalada yimaado Faqiiq ama Shariif amaba nin wanaagsan waxaa markiiba loo geeyaa Qaadiga magaalada si uu ula kulmo Suldaanka markaas ayaa waxaa ley geeyay Suldaanka magaalada oo aan la kulmay Ibnu Batuuta warbixintiisa wuxuu uga waramay qaabkii wanaagsanaa ee loo soo dhaweeyay iyo marti soorkii ee sadexda maalin ah ahaa ee aay reer Muqdisho u sameeyeen Ibnu Batuuta wuxuu yiri maalintii afaraad ee booqashadeydi magaalada Muqdisho ayaa waxaa ii yimid Qaadiga magaalada iyo ardayda iyo mid kamid ah wasiirada waxeyna iikeeneen maro "macawis" iyo maro kale garbaha lasaarto iyo camaamad sida kuwa masaarada oo kale sidoo kale waxe maryo kuwaan oo kale u keeneen dadkii aniga ila socday kadib waxaan soo aadnay Masjidka jaamica Suldaanka ayaan salaamay kadib asigana wuxuu igula hadlay afka Carabiga asiga oo dhahay "Qadamta kheyra maqdam wa sharafta bilaa dana wa aanastanaa" taas la micno ah "waxaad timid meel kheyr badan wadankeena ayaad sharaftay waadna nasoo wehlisay" Masaajida Magaalada Muqdisho Magaalada Muqdisho waxey ku caanbaxday masaajido waaweyn oo taariikh fog leh oo ahaan jirtay goobahii cilmiga loo soo doonan jiray lagana baran jiray culuunta kala duwan waxaan looga imaan jiray geeska afrika oo dhan waxaa masaajidadaas aay ku caan baxday xalaqaadka tafsiirka Xadiithka fiqhiga maamulkii Muqdisho ka jiray waxey ku tartami jireen dhisida masaajida iyo gaabaha lagu barto diinta Islaamka Masaajida Muqdisho waxaa ka mid ah - 1- Masjidka Xamar-Weyne jaamaca waxaa leysku wada raacsan yahay inuu yahay masjidka ugu fac weyn magaalada Muqdisho waxaa masjidkaas la dhisay 630 hijriga masjidka wuxuu leeyahay 81 tiir 2- Masjidka Arbaca-Rukun oo ladhisay bartamihii qarnigii 7aad ee hijriga 3- Masjidka Faqrudiin oo la dhisay 667 hijriga masjidkaan wuxuu ku caan baxay oo dabiyadiisa aay leeyihiin naqshada kala duwan oo aad u qurux badan oo ka sameysan ruqaan 4- Masjidka Axnaafta oo la dhisay qarnigii 7aad ee hijriga markii gumeysigii Taliyaaniga dalka qabsaday wey dumiyeen masjidkaas waxey ka duldhiseen baar aay u bixiyeen ‘’ BAR SAVOY’’ Sawirada Xamar Inta duq magaalo ee soo martay Muqdisho 1930 1990 1 DrCampani Romeo Podesta 1936 Disembar 1-da-k 2 Rag Scarpa Podesta 15-k-k Disembar 1937 3 DrSicar Podestà 1-DII Maarso 1937-k 4 Dr Barbino Luigi Podestà 3-1937-k da Juun 5 DrBaudino Marcelio Podesta Aviazione Capitano da Novembar 1-1937-k 6 DrGuliano Sanatore Podestà Disembar 1938-k 7 Dr Bartelli Pietro Commisario straordinario Febraayo 1941-gii 8 Oliviero Oliveri Commisario straordinario april 1950-K 9 DrAliviero Enrico 1950 Juun-k 10 e Vecco Carlo Novembar 01953-K11 11 cali cumar sheegow 1953-1956 11 Maxamed Shiikh Jamaal Cabdullaahi Duq Magaalo 1956-1960 k 12 Axmed Muudde Xuseen Duq Magaalo Novembar 1960-1962 k 13 DrKeynadiid Axmed Yuusuf Commisario straordinario 30-kQ kQ Agoosto 1962-1963 14 Shariif Maxamed imaankeey Duq magalo Septenber 63-1965 k 15 Cumar Xasan Maxamuud Cumar Istarliin 1965-1966 Febraayo k 16 DrShariif Maxamed Caydaruus Duq Magaalo Maarso 1966-1970-k 17 G Sare le Axmed Maxamuud Cadde Commisario straordinario 20-K-K Novembar 1970 18 Gaashaanle Sare Cusmaan Maxamed Jeelle Commisario straordinario 8-dii Disembar 1970-k 19 Gaashaanle Sare Xasan Abshir Faarax 028-kQ Magaalo Duq Maarso 1973 KQ 20 Yuusuf Ibraahim Cali Abuuraas Duq Magaalo Febraayo 1976-k 21 DrCabdullaahi Salaad Warsame Duq Magaalo Maajo 1981-k 22 Gaashaanle sare Xasan Abshir Faarax Duq Magaalo 1982-k 23 Cali Ugaas Cabdulle Duq Magaalo 1987-k 24 Sayid Cumar Xaaji Maxamuud Duq Magaalo Jannaayo 16-1990-k k 25 Sarreeye Guuto Axmed Jilacow Caddow Duq Magaalo 18-K-K Oktoobar 1990 26 sareeye guuto Faarax Muuse Maxamed Ilay cabdinasir hirsi 1990 k oo ahaan jiray barae sare oo jamacadaha wadanka Xasan Maxamed Xuseen"Muugaab oo ah Gudoomiyaha Gobolka Banaadir 2014 Dawladihii iyo Maamuladii Muqdisho ka talin jiray Waxaa magaalada Muqdisho soo xukumi jiray dowlado iyo Saldanado maamuladaas qaarkoodi waxaa sameeyay dadkii ugu horeeyay carabta ahaa ee halkaas soo degay qaar kalena waxey kamid aheyd qeyb katirsan qilaafadii Islaamka ee waqtigaas jirtay iyo maamulo aay sameysteen qabaail soomaaliyeed katirsan ee dega kofirta Soomaaliya Waxaa Dawladdahaas kamid ahaa 1- dowladii Ximyar waqtigii ‘’ Ascad ibn Karb ‘’ oo ahaa mid kamid ah boqoradii ka talin jirtay yaman qarnigii 4aad ee Miilaadiga Dawladdaan waxey kaloo soo xukuntay magaalooyinka’buurhakaba’ Marka’’ baraawa baardhere 2- dowladii Umawiyiinta waqtigii Cabdulmalik Ibnu Marwaan 3- dowladii Xalawaan oo Muqdisho ka talineysay qarnigii bilowgii qarnigii 6aad ee hijriga waxaan magaalada xukumayay Maxamed Shaah ka tirsanaa maamulka Xalawaan ee Ciraaq 4- dowladii Zuzaan oo bartamihii qarnigii 6aad ee hijiriga Muqdisho xukumayay 5- dowladii Shiiraaziyiinta oo qarnigii 7aad hijriga Dawladdaas waxey ku caan baxday dhisida Masaajida waaweyn oo leh qaab faarisi 6- dowladii Faqrudiin oo aasaasay Suldaan Abubakar Faqrudiin qarnigii 13aad ee Miilaadiga kadib markii uu ku guuleystay inuu soo afjaro qilaaf ka dhaxeeyay qabaailkii Muqdisho deganaa 7- dowladii Burtaqiiska oo magaalada Muqdisho xukumayay waqti gaaban sannadkii 1502 Miilaadiga Burtaqiiska waxey dadkii Muqdisho deganaa kala kulmeen iska cabin xoog leh oo aay ku diidan yihiin maamulkoodi 8- dowladii Mudafar oo Muqdisho xukumeysay bilowgii qarnigii 6aad ee Miilaadiga 9- dowladii saldanadii reer Cumardiin geledi oo xukun tay intay inta badan kifirta soamali oo la dhihijiray suldan yuusuf oo xaruu tiis way agayd afgooye 10- dowladii Cumaan waa waqtigii Suldaan Barqash oo ahaa suldaankii Sinjibaar oo xukumayay xeebaha bariga Afrika bartamihii qarnigii 18aad ee Miilaadiga markaas waxey magaalada Muqdisho siyaasad ahaan raacsaneyd Suldaankii reer Cumaan ee joogay Sinjibaar 11- dowladii Taliyaaniga oo magaalada Muqdisho qabsatay 1892 Miilaadiga kadib markii hashiis la gashay Suldaankii reer Cumaan ee Muqdisho katalinaayi inuu ka tanaazulo xukunka ee uu qaato lacag dhan 140 kun Rubiya sannad walba Bilowgii 50 meeyadii waxey magaalada Muqdisho heshay maamul dowlad hoose ah intii lagu guda jiray xurnimo raadinta 1950-1960 1960 kii markii xurnimada la helay waxey magaalada Muqdisho noqoday caasimada dalka Soomaaliya muqdisho wa mid kamid amagaalooyinka caalamka ugu waawayn Magaalooyinka la mataanka ah Cimilada Muqdisho Tareen Tareenkii isku xiri jiray Muqdisho iyo Jowhar Villaggio Duca Degli Abruzzi Qaamuus waa buug oo erayga ama luqadaha fasiro qaamuuska waxoo kuu fasiraa ama kuu turjumaa luqadaha kale badanaa qaamuusyaasha waxaa lagu tixay alifbeetada si oo u fududaado radinta xarafka aa raadineesid Qaamuus finnish-soomaali-finnish Qaamuus Soomaali-Ingriis Qaamuus Soomaali- Faransiis Français Qaamuus Soomaali-Ingiriis-Jarmal Qaamuus Soomali Ingiriis talyaani italiano Qaamuus Esperanto Esperanto Qaamuus Esperanto-Jarmal Krause Esperanto- Deutsch Jarmal © Helmut Buske Hamburg 1999 ISBN 3-87548-193-3 wwwbuskede Qaamuus Jarmal-Esperanto Krause Deutsch Jarmal-Esperanto © Helmut Buske Hamburg 2007 ISBN 978-3-87548-466-3 wwwbuskede Qarni waxaa lagu soo koobaa 100 sano Roma waa caasimada dalka Talyaaniga Faatikan san marino waa jamhuuriyad kutaala badhtamaha wadanka Talyaaniga dhankasta waxa ka xiga dhulwaynaha wadanka taliyaaniga luqada lagaga hadlo wadanka san marino waa luqada taliyaaniga juquraafi ahaan wadanka sanmarino waxa uu gabi ahaan ku dhexyaalaa wadanka taliyaaniga wadanka sanmarino malaha bad mana laha wax wabiyaal ah laakiin waxa wadankaasi uu leeyahay buuro aad u dhaadheer waana wadan aad u yar masaafo ahaaan waa wadan u qaastahay madax manaanidiisa waxoo leeyahay wadanka sanmarino pasaboor la aqonsan yahay dadka kunool wadanka sanmarino dadka kunool waxa lagu qiyaasaa 30000 kun oo qof nidaamka siyaasadeed wadanka sanmarinoo waa jamhuuriyad barlamaani ah barlamaankaa wadankaa shantii sanaba mar ayaa lasoo doortaa caasimada wadankani waa san marino Soomaaliya Carabi الصومال‎ aṣ-Ṣūmāl ama Jamhuuriyadda Soomaaliya Carabi جمهورية الصومال‎ Jumhūriyyat aṣ-Ṣūmāl waxaa hore loo oran jirey Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya xiligii kacaankii hore waa wadan ku yaalla Geeska Afrika oo deris la ah Jabuuti Itoobiya Kiinya iyo Badweynta Hindiya Dhinaca bari Indian Ocean dhinaca Waqooyi Badda Cas Red Sea sidii uu u bilowday Dagaaladii Sokeeye 1991 Soomaaliya ma lahayn dawlad dhexe oo wadanka oo dhan ka shaqaysa Hadda waxaa Soomaaliya ka jira Dawlad federaal lagu sheego taasoo dastuurkeeda aan laga helin ogolaasho xagga shacabka ah caalamkuna aqoonsanayahay hase yeeshee aan weli awood u helin in ay wada hanato maamulka dalka waxayna ku koobantahay caasimada Muqdisho Dhibaatooyinka dagaal iyo khilaafka joogtada ah ee hareeyey siyaasadda Soomaaliya waxay sababeen in caalamku u aqoonsado Wadan Fashilmay wadanka aduunka ugu saboolsan iyo wadanka aduunka ugu halis badan Waqtiyadii hore Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi ahaan muhiim u ah aduunka waxaana raadraaca taariikhdu xusaysaa in dhulka hadda Soomaaliya loo yaqaan uu ka mid yahay aaggii Dhul Udug Waqtiyadii dhexe waxaa Soomaaliya xoog ku lahaa imbaradooriyado ay ka mid ahaayeen Dowladii Ajuuraan Muwaladiintii Yemen ka timi Saldanadii Cadal Saldanadii Warsangeli Dhammaadkii qarnigii sagaal-iyo-tobnaad waxaa Ingriiska iyo Talyaanigu soo galeen dhulalka xeebaha ah ee Soomaaliya halkaasoo ay ka asaaseen Dhulka Biritishka ee Soomaaliya iyo Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya oo loo kala baxshay dhulalkii ay qabsadeen Dhaqdhaqaaqyadii ka soo horjeeday qabsashada gumeysiga waxaa ka mid ahaa Sayid Maxamed Cabdulle Xassan oo afar jeer jebiyey Ingiriiska haseyeeshee waxaa Daraawiishi jabtay 1920 markii Ingiriisku u adeegsaday diyaaradaha dagaalka taasoo Soomaaliya ka dhigaysa waddankii ugu horreeyey ee Afrikaan ah oo loo adeegsado diyaaro dagaalJabkii Daraawiishta ka dib Talyaanigu wuxuu si buuxda ula wareegay qaybtii uu Soomaaliya ka gumeystay 1927 halkaas oo ay haysteen illaa 1941 ka dibna waxaa kala wareegay maamulkii millateriga ee Biritishka Woqooyiga Soomaaliya wuxuu ku sii nagaaday ilaalada Biritishka halka Koonfurtuna ay sugeysey madaxbannaani 1 Luulyo 1960kii waxaa fadhi baarlamaan oo uu shir gudoominayey Mudane Xaaji Bashiir Ismaaciil lagu ansaxiyey midnimadii Soomaaliya waxaana labadii gobol ee Woqooyi iyo Koonfur ku midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya waxaana xukunka qabtay dawlad shibil ah oo Madaxweyne ku-meel gaar ah loogu doortay Mudane Aaden Cabdulle Cismaan 1969 waxaa afgenbi millateri xukunka kula wareegay Maxamed Siyaad Barre wuxuuna asaasay Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya Dawladdii Siyaad Barre waxay burburtay 1991 waxaana qarxay dagaal sokeeye Tan iyo 1991 ma jirin dawlad dhexe wada hanatay maamulka dalka inkastoo ay jireen dhowr iskuday oo lagu doonayey in lagu mideeyo dalka haseyeeshee fashilmay gobolda waqooyi waxaa ka jira maamul goboleedka somaliland oo kamid ah soomaaliya walow ay ku doodaan iny ka goeen Soomaaliya inteeda kale Gobollada woqooyibari waxaa ka jira Dawlad-goboleedka Puntland oo sheegtay inaysan ka go'in Soomaaliya Qaybo badan oo koonfurta dalka ka mid ah waxaa koontaroolla Islaamiyiinta Al-Shabaab Markii dawlad dhexe la wayaaye waxay dadka Soomaaliya ku nooli ku xalliyaan ismaandhaafkooda sharciyo hoosaad sida shibil sharciga Islaamka iyo xeer Intii burburku ka jirey waxaa dhaqaalaha dalku ku tiirsanaa ilo aan caadi ahayn sida xoolaha nool shirkadaha xawaaladaha iyo kuwa isgaarsiinta waxaa markii uugu horeeyay mudo laga joogo 21 sano ay Soomaaliya ka baxday ku meel gaar ayada oo u tilaabtay dinaca dimuqraadiga taariikhdu marka ay aheyd 10 sep 2012 baarlamaanka Soomaaliya ay soo doorteen madax wene dimuqraadi ee dalka jamhuuriyada Soomaaliya madaxweynahaas oo lagu magacaabo xasan shiikh maxamuudxasan shiikh maxamuud ayaa doorashada kaga guuleestay madaxweynihii hore ee Dawladda kumeelgaarka Soomaaliya shiikh shariif shiikh axmed Soomaaliya oo u tilaabtay dhinaca hormarka caalamkana ay si weyn u taageer sanyihiin ayaan waxaa laga filayaa in ay noqoto Dawladda sidii hore dhaanta ama ka fiican ayada ay Dawladda Soomaaliya gacanta ku heeso magaalooyinka koonfurta dalka Soomaaliya oo ay hogaamineeso magaalada muqdisho waxaana caawinaad ka siiyay ciidama afrika ee amisom oo uu hogaaminaayo general mahige iyo Dawladda oganda Waqtigii gobonnimada Fadlan waxaa ka ogtahay ku dar beentana waa xaaran iska ilaali Dhulka soomaaliyeed waxaa la maamuli jiray waqti aad u taariikh fog aad u qadiimi ahWaxyaabaha ku tusaayana waxaa ka mid ah guryaha aadka u qadiimsan oo dhagaxa laga sameeyay iyo darbiyada qadiimka ah sida Darbiga wargaade waana dhul ku tusaya in uu lahaan jirey far qoraal ah oo aad u uqadiimi ahSoomaalida waxay taariikh dheer la lahaan jireen masaaridii hore waxaana jira waxyaabo ku tusaya in ay soomaalya tahay dhulkii uduga Somalia taarikhdeedi hore inta badan lama haayo taaso lagu sheego in eey somaliya dadkeeda yihiin dad xoola dhaqato ah balse somaliya sida eey taariqyahanada qaar sheegeyn wax buugaag ah oo laga tix raaco malaha somali waxa ku yaalo misajidyo iyo dhismoyin kale o qadiimi ah balse waxa sual ah somaliya ma waxey la facdahay dhismayashas qadimiga lagu shego? jawabtu wa maya somalia sideda waxey u kala baxda ab raac iyo aabi kentay waxa abraac ah dadka somalida badi waxaase jirta in afka somaliga lagu hadli jiray waagi uu fircoon noola balse wax cadeymo ah illa iyo hada lama haaya balse waxaa la wada ogyahay dowladi fircoon saldhigeda in uu ahaa jabuuti jabutina waa qeyb ka tirsan somaliya waxaana loga hadla afka somaliga si kasto eey ahaataba maalinba maalinta ku xigta waxa soo baxo warbaxino laga helayo taarikhdi hore e somalia Qarnigii toban iyo sagaalaad 1875kii waxay ahayd markii ugu horaysay ee gumaystayaashii Ingriiska Faransiiska iyo Talyaaniga marka ay soo cago dhigeen gayiga Soomaaliyeed Ingriiska oo maamulayey Cadan Yamen wuxuu go'aansaday in uu lug ku yeesho dhinaca kale ee Gacanka Cadmeed Berbera Ingriisku wuxuu ku fakerayey in si uu u ilaashado maraakiibtiisa ka imanaysa India ee maraysa badda cas ay lagama maarmaan tahay in uu hanto Berbera Fransiisku wuxuu isna ku fekaray in halka ugu dhaw ee uu Ingriiska ka carqaladaynkaro uu yahay isaga oo Djibouti deegaan ku yeesha Ingriiska markaas wuxuu ka waday Bariga Africa dhisitaan khad tareen oo isku xidha wadamada Bariga Africa Talyaaniguna wuxuu markaas lawareegay gacan kuhanynta Koonfurta Soomaaliya oo aan markaas ahayn dhul leh ahmiyad lamid ah kan dhinaca waqooyi ee Soomaaliya Maadaama Ingriisku aanuu aad u danaynayn Koonfurta Soomaaliya Talyaaniga waxay u noqotay tani fursad uu ku doodo in uu kamid yahay wadamada reer Europe ee wax gumaysta 1900 boqorkii Ethiopia Menelik wuxuu qabsaday dhulka Soomaali-galbeed 1899kii Sayid Maxamed Cabdule Xasan wuxuu dagaal kala horyimid Gumaysigii Ingriiska Wuxuu Sayidku dagaalka waday mudda 21 sano ahUgudanbayn Ingriisku waxay duqayn xagga hawada ah ku baabi'iyen xarumihii Sayidka Tani waxay keentay in uu hakad galo halgankii umadda Soomaalidu ay kula jirtay Gumaystihii dalka ku sugnaa1941-1949kii Ingriisku wuxuu maamulayey gabi ahaanba Soomaaliya maadaama ay xulafadiisii ku guulaysatay dagaalkii labaad WWII 1948kii xulafaddii dagaalkii labaad WWII ku guulaysatay waxay ugu deeqeen Itoobiya in ay hanato dhulka Soomaaligalbeed 1949kii Qaramada Midoobay waxay 10ka sano ee soosocota Soomaaliya hoos gaysay Xukuumadda TalyaanigaSYL tan aad ayay uga soo horjeesatay xiligaas waxayna muujisay sida dadka Soomaaliyeed diyaarka ugu yihiin in ay xoriyad helaan 26 jun 1960 Soomaalida Waqooyigu waxay ka xoroobeen Ingriiska Isla sanadkaas 1st July 1960kii Soomaalida Koonfurtu waxay ka heleen madaxbanaani Talyaaniga Isla markaas neh dalka wuxuu ku midoobay jamhuuriyadda Soomaaliya oo looga dhawaaqay fadhigii koowaad ee baarlamaan xor ah oo uu shir gudoominayey Mudane Xaaji Bashiir Ismaaciil Madaxweynihii ugu horeeyay ee Soomaaliya wuxuu noqday Aadan Cabdulle Cusmaan raiisul wasaarihiisa neh wuxuu noqday Cabdirashiid Cali Sharmaarke oo asiga neh noqonaayo madaxweyne 1967–19691961 soomaaliya waxaa laga hirgaliyay dastuurkii ugu horeeyay ee dalka waxeyna sameyntiisa soo bilaabatay 1960ki1964]] ll 500 oo qof | 6 || ] || ] || 43000 oo qof |- | 7 || ] || ] || 153124 oo qof |- | 8 || ] || ] || 25684586|- |- | 9 || ] || ] || 183300 oo qof |- | 10 || ] || ] || 145000 oo qof |- | 11|| ] || ] || 110000 oo qof |- | 12 || ] || ] || 52000 oo qof |- | 13 || ] || ] || 62000 oo qof |}|}|}|} |} Saldanadii Cadal waxay ahaayeen boqortooyo xukumi jirtay gobolka awdal iyo qayibo kamida somalia iyo qebo badan oo ka mid dhulka Itoobiya iyo Jabuuti ilaa Eratareya waxeyna ka mid ahaayeen boqortooyada ugu taariikhda dheeraa uguna awooda weynaa dalka Somalia cadal ama adal waxa lagu xasuustaa dagaalo waaweyn oo ay inta badan la galeen ethiopia waxa kamid aha boqoradi somaray TIINIXI IYO TINCARO IYO TIIN CAWUSLE IYO AXMED GUURAY ARAWELO IYO BACAYIR IYO LABADISI WIIL BUCUR IYO BABOW oo aha boqorki ugu danbeyay boqortoyadi Cadal iyago asal ahan kaso jedaa dadki loyaqanaay boonta oo iyana kaso jeeday dadki loyaqanay saab oo aha ilma baaydar samale oo hadi laa is yidhaa tarikhdoda haalaga shekeyo an laga dhamanayid xaga durufaha iyo wadciga hada ay wax marayan oo noqonaysa inay qabaayil badan oo hada sheekta somalia iyo dhuuka Soomaaliya oo mesha ka baxaya taso dhalin karta xuuman iyo cuuqdad hoorle baase aynu halka ku dhafno Talyaaniga ama Jamhuuriyadda talyaaniga waa dawlad ku taala qaarada yurub waxa uuna xuduud la wadaagaa wadamada Faransiiska iyo wadanka Iswiisarland iyo wadanka Ostariya waxa kale oo uu soodin la leeyaay wadanka islofeeniya dhulaka taliyaaniga waxa uu ka koobanyahay sadex wadan oo kala ah dawlada taliyaaniga ee caanka ah iyo wadanka saan mariino oo ah imaarad madax banaan oo ku taala gudaha wadanka taliyaaniga waxa kale oo wadanka taliyaaniga ku gauda yaala dawlada yar ee looga taliyo dadka haysta madhabta kaatooliga ee diinta kiristanka oo ku dhex taala gudaha Roma caasimada wadanku waa roma inta badan dadka reer taliyaanigu waxa ay haystaan diinta kiristanka raysal wasaaraha wadanku hada waa salfiyo barlaskooni lacagta wadankaa lagu isticmaalaa waa lacagta midawga yurub ee yoorada loo yaqaano taliyaanigu waa dawlad wayn oo caana taariikh soo jireenan wuu leeyahay dawlada taliyaanigu waxa ay ka midtahay dawladaha loo yaqaano G8 ee xaga warshadaha hore uga maray taliyaanigu waxa uu gumaystay wadamu kamida qaarada afrika sida soomaaliya ertariya iyo libiya luqada wadanku waa taliyaani taliyaanigu waa jamhuuriyad dimuquraadi ah taliyaanigu waxa uu ku yaala bada dhexe halkaas oo ay ku taalo jasiirada sisiiliya oo ah qayb ka mid ah wadanka taliyaaniga taliyaanigu waxa uu leeyahay warshado badan oo wax soo saara ganacsiga taliyaanu badanaa waxa uu gaadhaa Afrika bogan waxaa qoray Waxay ku taalaa gacanka Itaaliya ee yurubta koonfureed iyo labada jasiiradood ee ugu weyn badda dhexe sida Sasiiliya iyo Sardiiniya Talayaaniga wuxuu soohdinta la wadaagaa wadamada kala ah Faransiiska Iswiizerlaan iyo Isloveeniya Labada gobol ee madax-banaan oo ah saanmarino iyo Faatikanaka waxay ku dhex yaalaan gacanka Talyaaniga Talyaani ama Itaaliya Talyaani ahaan Repubblica Italiana Waa dowlad yurub ah waxeyna dhacdaa Koonfurta qaarada yurub Talyaaniga wuxuu ka koobanyahay 3 qeybood; Dhulka la xiriirsan yurub iyo 2da gaziirad ee lakal yiraahdo sicilia iyo sardegna Dhanka woqooyi waxaa ka xiga talyaaniga buuraha Alpine waxaana ku taala gudaha talyaaniga labo dowladood oo madax banaan oo kala ah; Faatikaan iyo Saan Mariino Taariikh Benito Mussolini Rodolfo Graziani Talyaaniga ama Jamhuuriyadda talyaaniga waa dawlad ku taala qaarada yurub waxa uuna xuduud la wadaagaa wadamada Faransiiska iyo wadanka Iswiisarland iyo wadanka Ostariya waxa kale oo uu soodin la leeyaay wadanka islofeeniya dhulaka taliyaaniga waxa uu ka koobanyahay sadex wadan oo kala ah dawlada taliyaaniga ee caanka ah iyo wadanka saan mariino oo ah imaarad madax banaan oo ku taala gudaha wadanka taliyaaniga waxa kale oo wadanka taliyaaniga ku gauda yaala dawlada yar ee looga taliyo dadka haysta madhabta kaatooliga ee diinta kiristanka oo ku dhex taala gudaha Roma caasimada wadanku waa roma inta badan dadka reer taliyaanigu waxa ay haystaan diinta kiristanka raysal wasaaraha wadanku hada waa salfiyo barlaskooni lacagta wadankaa lagu isticmaalaa waa lacagta midawga yurub ee yoorada loo yaqaano taliyaanigu waa dawlad wayn oo caana taariikh soo jireenan wuu leeyahay dawlada taliyaanigu waxa ay ka midtahay dawladaha loo yaqaano G8 ee xaga warshadaha hore uga maray taliyaanigu waxa uu gumaystay wadamu kamida qaarada afrika sida soomaaliya ertariya iyo libiya luqada wadanku waa taliyaani taliyaanigu waa jamhuuriyad dimuquraadi ah taliyaanigu waxa uu ku yaala bada dhexe halkaas oo ay ku taalo jasiirada sisiiliya oo ah qayb ka mid ah wadanka taliyaaniga taliyaanigu waxa uu leeyahay warshado badan oo wax soo saara ganacsiga taliyaanu badanaa waxa uu gaadhaa Afrika bogan waxaa qoray Waxay ku taalaa gacanka Itaaliya ee yurubta koonfureed iyo labada jasiiradood ee ugu weyn badda dhexe sida Sasiiliya iyo Sardiiniya Talayaaniga wuxuu soohdinta la wadaagaa wadamada kala ah Faransiiska Iswiizerlaan iyo Isloveeniya Labada gobol ee madax-banaan oo ah saanmarino iyo Faatikanaka waxay ku dhex yaalaan gacanka Talyaaniga Talyaani ama Itaaliya Talyaani ahaan Repubblica Italiana Waa dowlad yurub ah waxeyna dhacdaa Koonfurta qaarada yurub Talyaaniga wuxuu ka koobanyahay 3 qeybood; Dhulka la xiriirsan yurub iyo 2da gaziirad ee lakal yiraahdo sicilia iyo sardegna Dhanka woqooyi waxaa ka xiga talyaaniga buuraha Alpine waxaana ku taala gudaha talyaaniga labo dowladood oo madax banaan oo kala ah; Faatikaan iyo Saan Mariino Taariikh Benito Mussolini Rodolfo Graziani Tamar ingiriis Energy waa astaamaha kartida walaxu leedahay Guud ahaan tamartu waxaa loo qaybiyaa Tamar falgaleedka Tamar Cufisjiidadka Tamar socod Tamar loodsan Tamarta danabka iyo Tamarta Niyukliyeerka bu'eed laakiin intaas uun kuma koobna ee waxaa jira noocyo badan oo Tamar ah sida Tamarta kaydsan Saynisyahandu waxa ay rumeysan yihiin in cuntada iyo shidaashaba ay ku jiraan waxa la yiraahdo Tamar oo ay tahay tamartaasi tan dadka iyo makiinadahaba u suurtogelisa in ay howl qabtaan wax yaabaha ugu weyn ay tamartu leedahay waxaa ka mid ah iyada oo isku gediyi karta wejiyo badan 1 Tamar falgaleedka Cuntada aynu cunnaa iskudhisyo ayaa ay siisaa muruqyadeenna marka aynu culays qaadayno ama aan wax riixayno muruqyadeenna ayaa adeegsada iskudhiyadaa oo ka hela tamarta ay hawsh ku qabtaan Sida dhabta ah cuntada waa shidaalka dhabta ah ee dadka sida uu u yahay batroolka shidaasha baabuurka ama naftadu u tahay shidaasha makiinadaha waaweyn Tamarta laga helo iskudhisyada cuntada iyo shidaasha ayaa la yiraahdaa tamar falgaleed waana nooc ka mid ah tamarta kaydsan 2 Tamarta Cufisjiidadka Xabbad leben ah xadhig ku xidh dabadeedna kor u qaad oo miiska korkiisa la sin Xadhigga kor mari khafiyad dabadeedna culays 1kg kaga xidh caarada kale Haddii aad sii daysid lebenka hoos u dhacay ayaa qabanaya hawl oo kor u qaadaya culayska halka kiiloogaraamka ah Markaa waa in uu lebenku yeeshaa tamar marka uu miiska la siman yahayTamarta walax kor loo qaaday leedahay waxaa la yiraahdaa Tamar cufisjiidad Ogow markii aad kor u qaadday xabadda lebenka ah muruqyadaadu waxay adeegsadeen tamar falgaleed taasoo ah tamarta weji leh ayaa loo geddiyi karaa mid kale 3 Tamar socod E_\mathrm{kin} \\ \tfrac{1}{2} m v^2< math> Lebenkii aad kor u qaadday ee aad la sintay miiska jooggisa haddii aad sii daysid oo uu ku dhaco qori yaalla dhulka waa uu kala jebinayaa Lebenku markii uu la sinna miiska korkiisa wxa uu lahaa tamar cufisjiidad Hase yeeshee waa ay ka dhammaatay cufisjiidadkii markii uu soo dhacay ee anu gaarin qoriga dhulka yaalla lebenku markii uu joogsaday qorigana uu kala jabiyey waxa uu qabtay hawl sidaa darteen waa in uu yeeshaa lebenku tamar intii aanu ku dhicin uun qoriga Waxa aynu u qaadanaa tamar ka timid socodka u kordhay markii uu soo dhacay Tamarta walax soconaysa waxaa la yiraahdaa tamar socod Tamar falgaleedkii muruqyadeenna ayaa u gedismay tamar cufisjiidad markii aynu sii daynay lebenkana tamar cufisjiidadkii uu lahaa yaa u gedisantay tamar socod 4 Tamar loodsan Kala jiid gariirad inta aad ku xidhid culays yar dabadeedna sii daa Gariiraddu wa ay soo gaabanaysaa culayskana koy ayaa ay u soo qaadaysaa Gariiraddii kal jiidnayd waxay qabatay hawl waxaana la yidhaahdaa waxa ay leedahay tamar loodsan 5 Tamarta danabka Qalabka adeegsada danabka ee ay ka midyihiin daqaajiyeyashu waxaad ogtahay in ay hawl qabtaan wax inta meel ka kaxeeyaan ay meel kale geeyaan Tamarta danabka laga helo waxaa la yiraahdaa tamarta danabka warshadaha danabka tamar falgalkeeda ku jirta naftada ayaa ay u gediyaan tamar danab 6 Tamarta Niyuukliyeerka bu'eed Atomyada waxaa ku kaydsan tamar mana suurto gasho in wax laga soo saaro oo hawl wax tar leh lagu qabto Yureeniyam oo ah curiyaha ugu culus oo dhulka korkiisa laga helaa waxa ay bixisaa tamar bu'eed marka ay atomyadeedu jajabaan Tamarta ka soo baxda hal kiiloogaraam oo yureeniyam ahi waxay ay la egtahay tamarta laga helo 8000000 kg oo saliid ah Waxyeello aad u weyn aya ay ku keenaysaa dadka tamar atomeedu haddii si xul oo dagaal uu ka midyahay loo adeegsado Bam atomeedii u horeeysay 1945 lagu tijaabiyey banka ku yala niyuu megsiko ee maraykanka kulkii kasoo baxay waxa ay noqotay ciidii quraarad dhalaashay Waxaa jira wejiyo kale oo ay tamartu leedahay oo ay ka mid yihiin tan kulka ilayska jabaqda iyo bilabta oo qaban kara shaqo loona gediyi karo weji kale haddii qalab ku haboon la adeegsado Tamartu waxay leedahay wejiyo fara badan si ay arrimuhu inoogu jilicsanadaan waxaynu u qaybin sidaan soo socota b Kooxda Tamarta Kaydsan t Kooxda tamarta Socodka J Kooxda tamar Kaydka + Tamar Socodka Urrurka-Wikimedia Wikipedia loogu dhawaaqo Waa bar laga helo Web-ka oo ah Qaamuus qoran Waxaa qorey dad iskood ugu qora luuqadadooda oo aan dawlad ama haayadi diran Qofkwalba oo guriga khatka intarnetka ku heysta yaqaanana sida loo isticmaalo wuu ka qeybqaadan kaaraa Qaamuuskan oo sidii cilmi Soomaaliga ku qoran loo soo gelin lahaa halkan Arintan oo la bilaabay 2001 Ingiriiskuna inglish ugu horeysey ayaa waxaa ku xigey luuqado badan oo kuwa ugu waaweyn ay yihiin Jarmal Faransiis Isbanish iyo Talyaani taariikhdu markii ay ahayd 18 01 2012 ayaa waxa hawada ka baxay wikabiidhiya laakiinse isla maalin ka bacdiba waa ay ku soo noqotay hawada Wikipedia loogu dhawaaqo Waa bar laga helo Web-ka oo ah Qaamuus qoran Waxaa qorey dad iskood ugu qora luuqadadooda oo aan dawlad ama haayadi diran Qofkwalba oo guriga khatka intarnetka ku heysta yaqaanana sida loo isticmaalo wuu ka qeybqaadan kaaraa Qaamuuskan oo sidii cilmi Soomaaliga ku qoran loo soo gelin lahaa halkan Arintan oo la bilaabay 2001 Ingiriiskuna inglish ugu horeysey ayaa waxaa ku xigey luuqado badan oo kuwa ugu waaweyn ay yihiin Jarmal Faransiis Isbanish iyo Talyaani taariikhdu markii ay ahayd 18 01 2012 ayaa waxa hawada ka baxay wikabiidhiya laakiinse isla maalin ka bacdiba waa ay ku soo noqotay hawada Shabakada isku xirka Caalamka IngiriisWorld Wide Web loona soo gaabiyo WWW inta badana loo yaqaan Web kaas oo loo isticmaalo isku xirka dokumentiyadda iyada oo la adeegsanayo qadka Internetka Fekradda xorta ah waa fekrad ku saabsan inaad wax allifi karto taasoo aan ku xirnayn shuruudo ama xakamayn Sidoo kale waxaa lagu soo koobaa howl kasta ee si gaar ah looleeyahay sida xuquudka qoraha faafinta iyo mid dadka kawada dhaxeeysa Qaaradda Yurub waa mid kamida qaaradaha shanta ah juquraafi ahaan waa qarad u eeg ama jaziirad u eeg Waxa ay dhererantay ilaa buuraha oral waa dhanka bari iyo Bada Qaswiin Albania Andora Austriya Belarus Beljim Boland Bosniya Boortuqaal Bulgaria Denmark Estoniya Faransiiska Faatikan Finland Giriig Holland Hungaria Islofaakiya Isloveeniya Isbania Iswiidhan Iswisarland Jamhuriyada Makedonia Jamhuuriyadda Tashik Jarmalka Joorjiya Kosofo Kroatia Latfiya Lekhtanishtayn Lithuaniya Luksemburg Malta Midowga boqortooyada Britan Monako Montenegro Norwey Romania Ruushka San Marino Serbia Talyaaniga Turki Ukrain