2000 2001 2002 waxyaabihii ugu waaweynaa ee dhacay sanadkaas waxaa ka mid ahaa - 11 sebteembar 2001 waxaa la qarxiyey guryaha WTO World Trade Center ee ku yaaley magalada New York __TOC__ Dhacdooyin Dhalashooyin Dhimashooyin Madaxda Aduunka Sanadka miilaadiga bishiisa afraad waxayna u dhaxaysaa bilaha Maarso iyo Maajo Bisha Abriil waxay ka koobantahay 30 maalmood waxaana loo soo gaabiyaa Abr Dhaqanka Somalida waa Mid hodan ah oo Cajiid ah Dad weynha aduunkana la yaabeen Dadka somalida isku dhaqan bey ahaayeen mudooyin quruuno ah oo ay ku dhaqmayeen dhaqancaaki wanaagsan Hordhac Soomaaligu waa mid ka mid ah afafka ugu muhiimsan Geeska Afrika waana ka rasmi wadanmada iyo Jabuutiwaxaa kaloo si wayn loogaga hadlaa qaybo ka mida Itoobiya iyo Kenya Waxuu ka tirsan yahay afafka loo yaqaan oo ah laan ka tirsan bahda luqadaha ]Kusheetikna wuxuu ka sii yahay Kusheetik Bari waxaana ku hadla qiyaastii 15 milyan oo qof oo ku nool waddamada ] ] ] iyo ] sido kale waxaa afsoomaaliga ku hadala dadka iygu ah qurbujoogta Qoristii Af Soomaaliga Af soomaaliga waxaa la qoray Sanadkii 1972-kii Af soomaaliga waxa lagu qoraa xuruufta laatiinka ka dib 11 sano markii la magacaabay guddigii Af Soomaaliga sanadkii 1961 Dood dheer ka dib guddigu wuu talo gafay Dowladii Kacaanka ayaa dib boorka uga jaftay guddiga waxaana muddo 2 sano ah lagu hirgeliay qorista iyo barashada Af Soomaaliga 18 nooc oo far Soomaali loo damacsanayaa ayaa waxaa soo bandhigay af yaqaano kala duwan Guddigii Af Soomaaliga ee shaqaynayay 1961 ilaa 1972 ayaa doortay fartii afyaqaan Shire Jaamac Axmed i taas oo horay uu ugu tijaabiyay buugaag biirayaal bille ah sida "Iftiinka Aqoonta" iyada ay jireen tartan balaaran oo dhanka xaruufta Carabiga ah maadama Soomaalidu Quraanka ku barato Alif Ba Xaruufta Laatiinka waxaa loo door biday arimo dhaqaale qalabkii wadanka yiil iyo asbaabo kale Olalihii Horumarinta Reer Miyiga iyo Qoristii Af Soomaaliga Olalihii Horumarinta Reer Miyiga ayaa lagu balaariyay tirada bulshada ee taqaan qorista iyo akhrinta Af Soomaaliga Barnaamijyo kumanaan saacadood oo ka baxay idaahadaha Radio Hargaisa iyo Radio Mogadishu iyo barayaal 20000 labaatan kun oo ay ku jiraan ardaydii dugsiyada sare ayaa u howl galay in aqoonta aas aaska ee bulshada laga qaado 2% lana gaarsiiyay 55% mar ay UNESCO baaris ku samaysay isbadalka uu ummada gaarsiiyay Ole Olihii Horumarinta Reer Miyiga Wakaalada Madbacada Qaranka Tiyaatarka Wakaalada Filimida iyo wasaarado badan ayaa ka qayb qaatay barnaamijka qorista iyo horumarinta Af Soomaaliga Lahjadaha Af Soomaaliga Lahjadaha Af Soomaaliga in kasta oo ay Badantahay hadana waxaa la yiraah "Waxaa jira Maxaa Tiri iyo May" Afka Soomaaliga waxa loo qaybiyaa labo qaybood oo kala ah 1af maxaa tiri 2af maay Maxaa Tiri waa af Halbeega Soomaaliyeed ee cilmiga iyo culuunta lagu barto ahna kan qoran Lahjada Maay waxaa looga hadlaa inta badan koonfurta soomaaliya qoraalkiisuna weli si rasmi ah layskuguma raacin Af soomaaligu waa af ka kooban erayotiraab iyo hawraar soomali ah oo ay kol kolka qaarkood ku darsamaan erayo carabi ama ingriisi ahi Af Soomaligu waa luqadda ugu fudud qoraal ahaan iyo codeynba hase ahaatee ku hadliddeedu way adagtahay kolka la barbardhigo afafka udunka qaar ka mida Far Soomaali Qoriddii Af-soomaaliga waxa ka qayb qaatay Aqoonyahanno ]yeed oo aad u fara badan Xarfaha higgaadda Af-soomaaligu waa Shaqal 5 xaraf ka kooban iyo Shibbane 21 xaraf ah Shibbane oo kala ah B T J X KH D R S SH DH C G F Q K L M N W H Y ama b t j x kh d r s sh dh c g f q k l m n w h y Shaqal oo kala ah Shaqal gaab A E I O U ama a e i o u Shaqal dheer AA EE II OO UU ama aa ee ii oo uu Afka Soomaaliga marka laga fiiriyo falalka waxay ku dhamaadaan laakiin ayadoo loo eegayo amar ahaan waxa uu ku dhamaado ayaa waxaa suura gal ah in ayu dhamaadaan kuwo kale sida fal amar ah oo ku dhamaado "o" da waxaa lagu bedelayaa "A" waxaana la raacshaa "SHO" Tusaale baxsashobaxso dhimodhimasho seexoseexasho fadhiisofadhiisasho Si la mooda waxaa kale oo jiira falal ku dhamaada "N" kaa oo amar haan marka aan ka soo gano uu ku idlaado "Y" ama "I" Tusaale xoojixoojin siisiin beer dareybeer dareyn Waxaa laga reebaa kuwoo amar ahaan ku dhammaada "OOW" laakiin isu bedesho "AANSHO" Sida jecloowjeclaansho ogoloowogolaansho Hadii la fiirayo meelaha ugu fudud waa tirooyinka 1 Kow Koowaad 2 Labo Labaad 3 Saddex Saddexaad 4 Afar Afaraad 5 Shan Shanaad 6 Lix Lixaad 7 Todobo Todobaad 8 Sideed Sideedaad 9 Sagaal Sagaalaad 10 Toban Tobanaad 20 Labaatan Labaatanaad 30 Sodon Sodonaad 40 Afartan Afartanaad 50 Konton Kontonaad 60 Lexdan Lexdanaad 70 Todbaatan Todbaatanaad 80 Sideetan Sideetanad 90 Sagaashan Sagaashanaad 100 Boqol 1000 Kun 1000000 Milyan Waxaa kale oo aan wax ka sheegi karna tilmaameyaasha Ka soo qaad kan kaas tan taas kuwan kuwaas Sidoo kale kama maaranno waxyaabaha aan albaab ahaan u balaqeyno this is a pen in aan u fasirno afkeena sidii la doono ayadoon ahaynkan qalin waaye kan waa qalin This kan Is waaye waa Pen qalin Laakiin my pen sideen u isticmaali karaa makan qalinbaa? Jawaabtu waa may ee waa lays daba mariyaa qalin + kan Aniga kayga qalinkan this pen waa is kayga mine Adiga kaaga Asaga kiisa Ayada keeda Anaga keena Idinka kiina Ayaga kooda Tirada ]ka ku hadla Af-Soomaaliga Tirada dhabta ee dadka ku hadla Af-soomaaliga lama yaqaan waxaase lagu qiyaasaa ilaa 1965 Milyan oo qof kuwaas oo ku kala firarsan Caalamka waxaana kaloo jira aragtiyo kale oo gaarsiiya ilaa 25 Milyan oo qof Meelaha looga hadlo ] ] 16000000 ] ] 1000000 ] ] 5000000 ] ] 7000000 ] ] 2000000 iyo sidoo kale waddamada caalamka oo dhan afka soomaaliga waxaa kale oo ku hadlo dad badan oo asal ahaan soomaali eheen qaarkood weeba ku heesaan ' somali english turkish aniga I ben adiga you sen asaga he o ayada she o anaga we biz adinka you siz ayaga they onlar qaybaha falalkaficilada soomaaaliga kuwo ku dhamaado -id-asho-aansho-n sida afka soomaaliga hadaan tusaalooyin ka bixino fal dhacay aniga Sidoo kale fiiri ] ] ] ] Afrika waa qaarada labaad ee ugu weyn qaaradaha aduunka kadib qaarada Aasiya dhanka baaxada iyo dhanka dadkaba Baaxada Afrika waxay la'egtahay c 30244050 km² 11677240 mi² tiradaas waxaa ku jira dhamaan jasiiradaha lagu xisaabo Afrika Afrika baaxadeeda waxay dabooshaa 203% baaxada dhulka oo dhan waxaana ku nool dad tiradooda ay dhantahay 800 oo milyuun waana tiro u dhiganta todobo qeyboodoo qayb dadka dunida ku nooloafrika dadka kunool dhamaan waa dadka madw marka laga reebo wadamada waqooyiga afrika oo ay kunoolyihiin dad carabahi iyo mwadamada sida koonfur afrika iyo sinbaabwi iyo nanbibiya oo laga helo dad tiro ayr oo cad waa runta Halkuu kasoojeeda magaca afrika Magaca Ifri waxa lagumagaacaabi jiray dad kunoolaan jiray waqooyiga afrika meel kudhaw boqortooyadii la odhanjiray Qardaaj magaca afrika waxa laga raad raacikaraa luqadii ay isticmaalijireen dadkii lagumagacaabijiray Fonesiyaanka waxa la sheegay in kalmada afri ay tahay boodhka waxa kale oo lasheegay in dadkii looyaqaanay barbarku ay u yaqaaneen kalmada afri godka taasoo markaas noqonaysa dadkii godka Taarikhda Waayigi Hore Dadka paleoantropologo intooda badan waxay ay aaminsan yihiin in qaarada Afrika ay tahay meesha ay asal ahaan bani-aadanka ka yimaadeen Qarnigi labaatanaad dhexdeeda antropologi waxa ay dhulka kasoo heleen lafaha dad badan dhintay oo fossilika taasi ay caddeneysaa in fikiroodi run tahayasal ahaan bani-admigu wa dad ku noolaan jirey Afrika 7 milyoon sano ka hor hadaba afirca wexey leedahahay tariqo farabadan ku waasoo ey ugu weynyihiin faraacintii Masar iyo waliba is adoosi waqti dheer kajirijiray Afrikada madow Wadamada qaarda afrika Aljeeriya Angola Jamhuuriyadda Bartamaha Afrika Benin Botswana Burkina Faso Burundi Eratareya Gaana Gabon Gambia Guinea Guinea-Bissau Ikweetiga Guinea Itoobiya Jabuuti Jad Kab Ferde Kamiruun Kiinya Komoros Jamhuuriyadda Kongo Jamhuuriyada Dimuqaraadiga Kongo Koonfur Afrika Koonfur Suudaan Lesotho Liberia Libya Maali Madagaskar Malaawi Marooko Masar Mauritania Mauritius Musanbiig Nambiya Nayjar Nayjeeriya Ruwanda Saambiya Sao Tome iyo Prinsipe Seyshelles Sierra Leone Simbaabwi Sinigaal Soomaaliya Suudaan Swasiland Tansaaniya Togo Tunisiya Xeebta Foolmaroodi Yugandha Saxaraha Galbeed Somaliland Ururo Arbaco waa maalin usbuuceed waxeyna u dhaxaysaa Talaadoda iyo Khamiista Arbacada waa maalinta shanaad ee usbuuca dhicana istandharka ISO 8601 waxay ka tahay maalinta sadaxaad ee usbuuca luqada Ingiriiska waxaa laguyiraahdaa Wednesday mida Finnishakana Keskiviikko Todobada maalin ee Todabaadka Sabti Axad Isniin Talaado Arbaco Khamiis Jimco Baasaboorka Soomaali waa basaboor uu adeegsado muwaadinka Soomaaliga ah si uu dibadda ugu dhoofo waana aqoonsiga qofka wata dalka uu ka soo jeedo Badweynta Baasifig Badweynta Hindiya wax ay ka mid tahay baddaha aduunka ugu waaweyn waxaayna u dhaxeysaa qaaradaha Afrika Aasiya iyo Ostaraaliya Baaxada Badweynta Hindiya waxaa lagu qiyaasaa 73481000 km² Sidoo kale Fiiri Badweynta Baasifig Badweynta Atlantika Badweynta Antaraktika Biomolikule waa Molikule oo ka imaaday ama laga sameeyay waxyaabaha nool {| width"100%" cellspacing"2" style"clear both;" | colspan"2" | |- | style"vertical-align top;" | {|id"mp-sp" cellpadding"2" cellspacing"5" style"width100%; vertical-aligntop; backgroundf9f9f9; border1px solid a7d7f9; color000;" |- | |} waxtarka nafaqo ee Borotiin-ka Most microorganisms and plants can biosynthesize all 20 standard amino acids while animals including humans must obtain some of the amino acids from the diet The amino acids that an organism cannot synthesize on its own are referred to as essential amino acids Key enzymes that synthesize certain amino acids are not present in animals — such as aspartokinase which catalyzes the first step in the synthesis of lysine methionine and threonine from aspartate If amino acids are present in the environment microorganisms can conserve energy by taking up the amino acids from their surroundings and downregulating their biosynthetic pathways In animals amino acids are obtained through the consumption of foods containing protein Ingested proteins are then broken down into amino acids through digestion which typically involves denaturation of the protein through exposure to acid and hydrolysis by enzymes called proteases Some ingested amino acids are used for protein biosynthesis while others are converted to glucose through gluconeogenesis or fed into the citric acid cycle This use of protein as a fuel is particularly important under starvation conditions as it allows the body's own proteins to be used to support life particularly those found in muscle Amino acids are also an important dietary source of nitrogen Deoxyribonucleic acid DNA waxey ka kooban tahy Sokor 5 jibaaran ee laga yareeyey oksojiin Fosfat Kaydka guud LaboPurines Adenine waxaa loo soo gaabiyaa A Guanine Waxaa loo soo gaabiyaa G LaboPyrimidines Thymine waxaa loo soo gaabiyaa T Cytosine waxaa loo soo gaabiyaa C Jabuuti ama Gabuuti ama Djibouti loona yaqaan Jamhuuriyada Jabuuti waa dal yar ee ku yaala bariga Geeska Afrika Jabuuti waxaay xad la leedahay Iritareeya xaga waqooyi Itoobiya xaga galbeed iyo koonfurba iyo Soomaaliya oo ka xigta koonfurbari Dhinaca kale Jabuuti waxaa ka xiga Bada cas iyo Gacanka Cadmeed Taariikh Jabuuti waxa soo maamuli jiray beelo kala duwan beelahaas oo ahaa samaroon ciise iyo canfar waxayna ka dagaan koonfurta ay somaalidu dagaan iyo waqooyiga ay canfartu dagto 1832-ayaa faransiiska waxaa ay qabsatay dhinaca waqooyi ee jabuutti kadibna waxay kusii fiday dhamaan wadanka intiisa kale waxa ayna magac uga dhigtay dhulka soomaalida ee faransiiska gumaysto taasi oo aad ka dareemi kartid in cidda dhulka loogu yimid amma gumaystihii faransiiska waxlasaxeexatay ay ahayd qowmiyada soomaalida ooiyadu hogaanka dhaqan dhaqaaleh ee jiidaas waqtigaa gacanta ku haysay100 sano kadib waxaa bilawday dhaqdhaqaaq gumaysi diid ah kaas oo ku fiday dhamaan dalka intiisa kale waxaa bilawday axsaab u ololaynaysay sidii laiskaga dulqaadi lahaa heeryada gumaysiga waxaaana ka madax ahaa marxuum maxamuud xarbi oo looyaqaano halyaygii jamhuuriyada jabuuti isaga oo taariikh wayn ku leh dalka waxaa kaloo u soo shahiiday xornimo gaaadhsiinta dalak jabuuti dad fara baddan oo lahaa ama ka soo jeeday dhamaan qabaa ishii soomaaliyeed ee degenaa waxa garabsocday halgankaas jabhado koonfurta wadanka kadagaalami jiray sanadkii 1977 jabuutti waxay heshay xornimadeedii ay muddo dheer usoo halgantay waxaa jooga ciidamo faransiis ah oo gaaraya 2000 askari oo loogu talo galay in ay ka difaacaan Ethiopia oo damacsaneed in ay qabsato waxaa madax wayne kanoqday marxuum Xasan Guuleed Abtidoonoo looyaqaano aabihii umada jabuuti raiisul wasaare ayu u magacaabay marxuum Axmed diini Axmed baarlamanka ayaa isagu ka kooban 61 kursi aw ka koobaadi yahaw madax waynaha madax waynaha waxaa lasoo doortay 6 diisanbar mar xagga baarlamankana lagasoo doorto 5 tii sanoba mar muddo kaddib waxaa bilaabmay is afgaranwaa dhinaca Siyaasadda ahaa madaama aw xisbi kalaatahay katalinaayay dalka waa RPP Koox aw hogaaminayo Axmad diini Axmed ayaa kabilaabay dagaal jabhadayn ah waqooyiga dalka kadib markii laisku af garan waayay siyaasadda 1991 ayay bilaabeen dagaalka Dawladda jabuutti ayaa dhineceeda kawaday wada hadal iyo is afgarad siyaasadeed waxayna ku guulaysatay sanadkii 1994 waa wadanka ugu yar geska africa waxa madaxwene ka ah ismacil cumar gelle waa run tasi siiyaasada wadanka jabuuti waa wadan jamhuuriyad ah waxoona leeyahayMadaxtooyo iyo baarlamaan waxaana madax ka ah dad soomaaliyeed madaxweeynaha wadanka jabuuti hadda waxaa la dhahaa Ismaaciil Cumar Geelle oo madaxweyne noqday 1999dii madaxweeynihii labaad Guuleed waxoo codsiga shacabka reer jabuuti ka helay 100% waxaana codsaday 789% shacabka jamhuuriyadda jabuuti baarlamaanka jabuuti waxoo leeyahay 65 xildhibaan oo la doorto 5tii sano ilaa 9kii sano mar jabuuti waxaa joogaan militari ajnabi oo u badan frasiiska iyo mareykanka oo halkaas ku leh xero militari shacabka dadka jabuuti ku nool waa SOMAALIAQLABIYADA iyo canfar waxaa u badan SOMAALIDA 00 ka badan 67% shacabka jabuuti oo dhan dadka cafariga waa 31% dadka kale oo ka yimaaday wadamada SOMAALIYA Yurubiyaanka iyo carabta iyo wadanka itoobiya neh wee joogaan luqada looga hadlo wadanka jabuuti waxaa looga hadlaa Afka Faransiiska IYO CARABIGA oo ah luqada rasmiga ee dalka jabuutiwaxaana ku xiga luqada afka Soomaaliga iyo Afka Cafariga oo ah luqadaha labaad oo la aqoonsadayAfka soomaaliga waxaa loo adeegsadaa heesta calanka jabuuti iyo idaacadaha oo ku baxo sadaxda luqadood iyo af carabi iyo heesaha waxeena soomaalida jabuuti isku dayaan in ee ku hadlaan afka soomaaliga Afka faransiiska waxaa loo adeegsadaa tabeelooyinka elektrooniga iyo waxyaabaha caalamiga waxaana badanaa wadooyinka looga hadlaa afka faransiiskaluqada afar waxaa loo adeegsadaa idaacadaha heesaha iyo wixii la mid ahcafariga jabuuti neh waxee isku dayaan in ee ku hadlaan Afka cafarigaLuqada afka cafariga waxaa looga hadlaa gobolka Cafar oo ku yaalo woqooyiga itoobiya Juquraafi Jabuuti waxee ku taalaa bariga afrika waxeena xuduud la leedahay ] iyo ] iyo ] iyo ] weeninkeeda waa 23200 km oo wareeg ah jabuuti waxee xuduudka ugudheer la leedahay wadanka itoobiya oo dhirirkeeda yahay 349 km waxaa ku xiga Ereteriya oo ah 109 km waxaa ku siixiga Soomaaliya oo ah 58 km xeebta jabuuti dhirirkeeda waa 314 km Jawiga jawiga Jabuuti waxoo u dhaxeeyaa 31 ilaa 100 garaado waa wadan aad u kulul oo saxaaro leh Dhaqaale jabuuti waa wadan yar oo ku yaalo jidka ganacsiga waxee la shaqeesaa wadamada Caalamka dhinaca dhoofista alaabta iyo dhinaca shidaalka dekada jabuuti waa dekad aad u camiran alaabta itoobiya waxee uuga soo degtaan dekada jabuuti Milariga wadanka jabuuti waxoo leeyahay ciidanka dhulka ciidanka badda iyo ciidanka cirka Militariga jabuuti waxee gaarayaan 16763askari 8260 waa niman 8503 waa naago Diinta laga caabudo masjidkii u horeeyey ee dhagax ah ee laga dhiso jabuuti waxaa dhisay xaaji diide isla kaasi oo loogu magac daray ] wadanka jabuuti 100kiiba 94 waa muslimiin dad waxaa jiro inka yar 6% oo karishtaa ah ] Linkiga Caddaynta ] Afka ingiriiska waa luqad looga hadlo dhowr wadan waxeeyna tahay luqod caalamka aad looga xishmeeyo Asal ahaan Afka ingiriiska wuxuu ka yimi luqadda Afka Laatiiniga waxaana lagu alifey wadanka Ingiriiska Fiditaanka uu Afka ingiriiska ugu fidey dunida waxaa sabab u ah gumeysigii Ingiriiska uu ku gumeystey dunida barkeeda kala bar Mar walboo uu wadan gumeysto Ingiriiska wuxuu ka dhigi jirey afkiisa afka dawladda iyo tan barida Wadama Ingiriiska looga hadlo Wadamada luqada ingiriiska looga hadlo sida afkooda hooyo oo kale waxaa ka mid ah Ingiriiska Ireland Australia New Zealand Maraykanka Kanada Koonfur Afrika Booqo Af-Ingiriis Qaamuus Ensiim waa Biomolikule oo xowli ama boobsiis ku sameeyo waxyaabaha kimikaalka dibusocodka leh Ensiim badankooddu waxay ka sameesanyihiin proteinShaqooyinka ugu badan ee ka dhaca Unuga waxa ugu badan ee ay isticmaalaan waa Ensiim si ee shaqada u dhakhsato Micnaha Ensiimka waxa uu yahay in uu wax boobsiiyo ama xowli ku daro waxyaabaha qaarkood oo dibusocodka leh wuxuuna u shaqeeyaa sida katalaysyaasha kale wuxuu soo ridaa energiga hooseeya Ea ama ΔG‡ si uu uga dhashto dibusocod taasna waxaa ka soo baxo dibbu socod aad u xoogan oo malyan jeer ka xoogan xowliga kuwa aan katalaysyaasha ahayn Dibusocodka noocan ah looma isticmaalo Ensiim waxay badiyaan ama saaiidiyaan kuwa kale ee dib u socodka leh ee ay isku midka yihiin Ensiimka waxa oo uga goan yahay katalasyaasha waxaa ka mid ah si sax ah ayuu wax u keenaa waxaana lagu yaqaanaa in uu badiyo ama ka dhigo Kombondiga Orgaaniga ah ilaa 4000 oo dib u socod ah Nin la dhihi jiray Eduard Buchner oo Jarmal ahaa wuxuu Ensiimka mar ka soo saaray wax la idhaa DNA polymerase waana meesha laga soo alifay DNA'ga Faransiisk Af-Faransiis Sirasmiya waxaa loogu yeedhaa Af-Faransiis République française‏ waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada Yurub farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano Faransiis Guyana iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan Hexagone oo macneheedu tahay Lix geesood wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada Midowga boqortooyada Britan Beljim Luksemburg Jarmalka Iswisarland Talyaaniga Monako Andorra Isbania sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada Yurub sida Barasiil Surinam Nederlaan Antiilis Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha Midawga Yurubwaana wadanka ugu wayn midawga yurub sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy Qaramada Midoobaywaxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee Golaha Maanka inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta Masiixiyad waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta Islaamka Taariikh inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray Gaule oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniyawadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaankakuwaas oo looyaqaany Franchwadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay Napolian Bonabert oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42aad ee ugu weyn dhul ahaan Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay Dalkaan QM waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay Hay’adda UNECSO waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta NATO dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclearka ah Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa 6 million oo ruux Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka Brazil Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh Nolosha in kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda Baaris iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qofdadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheersidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiskawaa beeralaycuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu caansan Caalamka diinta Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ahwaxay gaadhaysaa tirada Masiixiyad Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska Madaxweyneyaashii Faransiiska 1 Charles De Gaulle 1958 1969 2 Georges Pompidou 1969 1974 3 Valéry Giscard d'Estaing 1974 1981 4 François Mitterrand 1981 1995 5 Jacques Chirac 1995 2007 6 Nicolas Sarkozy 2007 2012 7 François Hollande 2012 - Juquraafi Magaalo Paris Lyon Marseille Lille Toulouse Bordeaux Nantes Nice Strasbourg Rennes Grenoble Montpellier Dalka Finland Suomi Suomen tasavalta wuxuu ku yaalaa qaarada Yurub waxaana dhinaca dhulka daris la'ah Dawladdaha Ruushka Iswiidhan iyo Norwey Finland dadweynaha ku nool waa 51 malyan Sanadka 1999 billowgiisii Finland waxaa si rasmi ah ugu noolaa 85 000 oo ajaanib ah 93 % afka hooyo ee dadweynuhu waa luqadda finishka iyo 5 % oo ku hadasha afka iswiidhishka Finland waxaa kaloo looga hadlaa luqadaha ruushka ingiriiska istoniyaanka soomaaliga jarmalka carabiga iyo afaf kaloo badan Finland waxaa loo qeybiyay shan gobol iyo 452 magaalo Qiyaastii 86 % dadka finishka ah waxay katirsan yihiin kaniisada luteriyaanka Ortodhokiska ama dadka asal-raaca ah ee diinta sideytahay ugu dhagan waa in kabada boqilkiiba hal iyo intaan diinba aan heysan oo gaaraya 123 % Bedka Finland ey ku fadhiso 68 % waa hawd ama duur 10 % biyo 6 % waa dhul beereed Qaar badan oo finishka kamid ah waxay sidii cadada ahaan jirtayba ka shaqeeyaan warshadaha farsameeya waxyaabaha laga sameeyo geedaha iyo birta Weli qaarbadan oo kamid ah shaqooyinka cusub ee soobaxa waxaa laga helaa shirkadaha kashaqeeya cilmig farsamada iyo wax -soosaarka ama tig-nolooyida iyo xirfadaha kala duwan ee adeega Magaaloyinka waaweyn Helsinki 1 562 570 + Espoo 232 634 + Vantaa 189 442 "Metro-Helsinki" waa sedex magaalo oo deris ah waxaana ku nool dad dhan ilaa iyo 2 labo malyan Tampere 206 171 Turku 174 906 Oulu 130 105 Lahti 100 049 Kuopio 90 812 Jyväskylä 84 482 Rovaniemi 57 835 Holland ama Boqortooyada Holland waa wadan ku yaala waqooyi Galbeed ee qaarada Yurub waxaa ku nool in kabadan 16 milyan oo qof caasimada wadanku waa Amistardam xarunta wadanka looga taliyo waa Den Haag magaalooyinka ugu waa weyn waxaa ka mida magaalada Rotterdam oo ah caasimada labaad ahna Dekeda ugu weyn ee Yurub waa boqortooyo baarlamaani ah oo dimuquraadi ah wadanka waxaa gacanta ku haysa boqorada oo magaceedu yahay Beatrix Ra'iisulwasaaraha waa Mark Rutte holand waxaa lagu naanaysaa dhulka hooseeya inta badan dhulka holand waxa uu ka hooseeyaa bada holan waxa ay ka koobantahay 12 gobol holland waxa ay ku fadhidaa dhul le'eg ama qiyas tiisu tahay 14526 km isku wareeg ah tirada dadk awaxaa lagu qiyaasaa 16135992 ruux lacagta holland isticmaashaa waa yuuro holand waxa ay ka horaysaa wakhtiga ama saacada caalimiga ah hal saac sumada gaadiidka holland waa NL sumada intenatku waa NL Holland waxa ay xuduud la leedahy wadamada Beljimka iyo Jarmalka dhinaca waqooyi waxa ay xuduud kala leedahay bada holland waa dawlad ka mida midawga yurub Halka uu magacukayimi Magaca Holland waxa uu kasoo jeedaa mandaqada amaba gobolka galbeed ee wadanka nederland halkaasaas oo mudo aad udheer ahayd goob ganacsi hadana waxa ay u qaybsantahay labada gobol ee Noord Holland iyo Zuid Holland markaas dhamaan wadamada iyo shirkadaha ay nederland ganacsiga la lahayd waxa ay imanjireen labadan gobol iyaga oo magaca holland gaadhsiiyay dibada sidaasaanuu magaca holland kubaxay laakiin magaca rasmiga ah ee ay isticmaasho dawlada Holland waa "Nederland" Juquraafi ahaan Bedka holand waxa uu gaadhayaa 4017 km2 oo isku wareeg ahHolland waxa ay kakoobantay 12 gobol wadanka Holand malaha wax buuraa waa dhul banaan oo iskusiman markastana roobku wuu kada'aa wadanka holand xiliga kulaylaha malaha amaba kulaylku magaadho meel aad udaran xiliga qaboobahana aad uma qaboobaadao sababtu waxa ay tahay bada waqooyi oo dhanka galbeed kaga taala wadanka Hollnad ayaa waxa ay gedidaa dhamaan cimilada wadanka Dadka wadanka Holand waxa uu kamidyahay wadamada caalamka ugu cidhiidhiga badan dhanka dadka dadka kunoolina waxa ay gaadhayaan 16 milyan oo qofhalka bedka wadanka holand uu dhanyahay 41 kun oo kilo mitir oo isku wareeg ah Holand waxaa kunool dad aad iyo aad u badan oo ajaanib ahHolanad waxa ay kamid tahay wadamada yurub ugu badan dhanka dhalashadameelaha dadku ay sida aadka ah ugunoolyihiin waxa kamida magaalooyinka waawayn sida Rotterdam Amistardam Den Haag iyo Magaalada Utrecht Ciyaaraha Holland waa mid kamida wadamada caalamka ugu ciyaaraha badanama ugu hormarsan dhanka ciyaarahaciyaaraha sida aadka ah looga xiisiiyo wadanka Holland waxa kamida ciyaarta Kubadda Cagtawadanka Holland waxa uu helay kaalinta labaad koobkii caalamka kubada cagta ee ugu danbeeyay ee 2010 Horyaalka holand waxa uu kamidyahay horyaalada kubada cagta ee Yurub kuwa ugu horeeya waxakale oo wadanka holand laga xiiseeyaa ciyaraha barafka laguciyaarosida la ogyahay wadanka Holland waxa uu kamadanbaysta koobka caalmaka ee kubada cagta isusoo taagay sadex jeero oo uu sadexda jeerba khasaaray waxaanay ahaayeen sanadihii1974-1978 iyo 2010 Luqada Af Hollandeeska ayaa ah luqada rasmiga ah ee Holland lagaga hadlo waxa kale oo lagaga hadlaa luqada Frieska oo lagaga hadlo gobolka Friesland Diinta %81 dadka kunool Holland waa kaatoolig %11 na waa borotistan %6 waa Islaam waxa Holland kunool dad aad ubad oo waxdiinaba aan rumaysnayn Soomaalida ku nool waxaa ku nool soomaali lagu qiyaaso 26000 oo qof Gobolada Nederland Ddaka iyo dhulka Holland waamid kamida wadmada caalamka ugu cidhiidhga badan waxa kunool dad gaadhaya ilaa 16 milyan oo qof Ciidaha Ciida sanadka cusub Maalinta dhalashada boqorada 30 april Malinta xuska halgamayaashii 4 may Maalinta xoraynta 5 may Jimciha muragada Waxsoosaarka Waxsoosaarka dhanka warshadaha ayaa ah afrmeelood oo meel dhaqaalaha soogala wadanka Holland wadanka Holland waxa kuyaala shirkido badan oo caalamiya waxa kamida shirkadaha Holanad kuyaala shirkada soosaarta waxyaabaha koranta kushaqeeya ee looyaqaano Filibs Taariikhda fog Wadamada Holland iyo Wadanka Biljam waxa ay gacanta u galeen caa'ilada looyaqaanay Habsburg sanadii 1477 Wadamda Holland Beljim iyo Luksemburg ayaa intaas kadib waxa ay kumidoobayn magacadhulka hooseeya ama Holland sanadii 1579taas oo ahayd in ay wadamadani kamid ahaayeen boqortooyadii isbaynwaxaana looyaqaanay gobolda waqooyi ee boqortooyada isbayn waxaana xukumayay reerka looyaqaanay Habsburgkadib waxa la aasaasay jamhuuriyadii dhulka hooseeya taas oo loogu magac daray ka hoosaynta ay bada kahooseeyaan in badan oo kamida wadanka Hollandkadib jamhuuriyaadisi waxa ay kabaxday boqortooyadii isbayn sanadii 1581kadib markii in badan uu khilaaf jiray waxa ay Hooland si rasmi ah u madax banaanaatay sanadii 1648kadib intaas wadanku waxa uu soomaray casri dahabiya dhan dhaqaale iyo dhan suugaaneedba ilaa iminka Holland waxaa looga yaqaanaa in qarnigii 17aad uu ahaa qarnigii dahabiga ahaa ee soomaray wadanka Holland Xiligaas Holland waxa ay kamid noqotay wadamada waawayn waxa ay gaadhay qaradaha caalamka oodhan dhaqaalaha Holand waxa uu ahaa mid kamida Dhaqaalayaasha caalamka uguwaynaa xiligaas Warbaahinta Holland waxaa kasoobaxa in kabadan 45 wargays oo maalinle ah wargaysyadaa ka uguwayn waxa lagu magacaabaa Telgaraaf Idaacada iyo TVga Idaacada iyo TVga waxa maamula oo gacnta kuhaya dawladawaxa jira sideed shirkadood oo soodiyaariya dhamaan barnaamijyada kabaxa idaacada iyo TV ga Schiphol Britain waa wadan ku yaalo qaarada Yurub Britain waxee ka koobantahay Gobolada Ingiriiska Skotland Waalis iyo Woqooyiga Irland Wadanka Britain waa wadanka ugu badan caalamka xaga gumeysiga sida aysheegen qorayaasha calamku isagoo lagu xusuusto gumaysigii u caalamka intiisa badan ku gumaystey ahna imika wadanka caalamka ugu xooga badan waa wadan aad iyo aad dadkiisu xadaarada ugu dheerayan waana wadanka koobad ee dadka madow ictiraafay wadankaa waxaa lagu xasuusta doorkii uu ka qaatey dagaalki labaad ee aduunka waa door layaab leh isagoo Ingiriisku uu qabsadey caasimadii hitler uu ka talinayey ee barlin isaga iyo maraykanka iyo farance inkastoo anay dawladahaa an hore kusoo xusay anay waxba ka qabsan balse uu isagu siyaasadii lagu qabsadey fikradeeda bixiyey go Aankii lagu gaadhey magaalada london ee caasimada wadanka ingiriiska ee ahaa ina aduunka laga tirtiro xasuusta Hitler oo la hirgaliyey 1945 oo laga qabsadey dhamaanba wadamadii ugumaysanayey iyo wadankii Jarmalka Internet waa hab aduunka oo dhan u furan iney isku dhaafsadaa waranka cilmiga ganacsiga iwm Internet wuxuu ka kooban yahey Shabakadda Kumbuyuutarrada Ingriis Computer Network Kuwaasoo xogta Ingriis Data isku dhaafsadda habka loo yaqaan internet protocol Wuxuuna ka kooban yahey malyuunaad shabakkadood English network sida kuwa jaamacaddaha ganacsiyada dowladoha shirkadaha Kuwaas oo si wadojir ah isku dhaafsada xog kala duwan oo noocwalba leh sida sawiradda fiidhyoowyada codadka iyo qoraaladda Magaca internet wuxuu ka yimid ereyga interconnection network oo loo soo gaabiyey internet Taariikhda Internetku waxow ahaa natiijo ka dhalatay Mashruuc ay sii daysay Heyada ARPANET sanadii 1969 kaas oo ahaa mashruuc kasoo baxay wasaarada gaashaandiga Mareekanka barnaamijkaas waxaa loo aasaasay isku xirka Ciidanka Mareykanka iyo jaamacadaha iyo dhamaan hayadaha cilmi baarista si looga faa'iideysto Aalada Kombiyuutarka Koowda Janaayo ee 1983 ayaa wasaarada Gaashaandhiga Mareekanka badashay Baratakoolkii NCP kuna wareegtay TCP IP Shabakada Internetka waxaa si ganacsi ahaan ugu furmatay 1988 Markaasoo kadibne la furay Shirkado internetka bixiyo ISPoo kala ahaa UUNET PSINet iyo CERFNET 6 dii Agoosto 1990 CERN oo aheyd Hay'ad cilmi Baaris oo Yurub ka dhisneyd ayaa si furan u shaacisay WWW- oo ah Shabakada Xuub Caaro Web ka waxaa soo saaray Saynisyahano Ingiriis ah Micnaha web afsoomaaliyeyn waa Mareeg wa isku keenid ama aruurin waxyaalaha ka dhaca dunida daafaheeda oo lagu kulmiyay hal meel Mustaqbalka Internetka Sida hada ka muuqato Internetku wuxuu yareeyay waxyaabo badan oo ay ku bixi jirtay tamar sida tusaale ahaan waxaa maanta wax ka baran kartaa Internetka adigoo joogo xaafadaada ama gurigaada Sidoo kale waxaa laga maarmay inaad maanta tegto meel ganacsi oo aad sheey ka iibsato adigoo heli karo dukaameysi Qadka Online Shopping Sidoo kale waxaad arkeysaa Shaneemooyinkii in laga maarmay oo Netka aad heli karto Film ama riwaayada aad rabtid Sida ay leeyihiin Khubarada Aduunka in uu Netka noqon aduunka khiyaaliga ah Tusaale ahaan in qof jooga gurigiisa laga xakumo Maxkamad si Online ah sidoo kale maanta waxaa laga maarmay in Qaamuusyadii Buugaagtii ha ahaado mid Cilmi iyo mid Taariiqeed wallal waa run tasi lakin esangana musiibadisa aya wata xuman iyo saman aya is daba socota internet waa cajiib marka la fiirsho xaga isku xirka aduunka Isbania spania ama boqortooyada Spania waa wadan ku yaalo Koonfurta Galbeed ee qaarada YurubWadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada AndorraFaransiiskaGibraltar iyo Bortuqaal wadankaan waxoo aad uugu dhawyahay xuduudka Maroko oo u dhaxeeso Badda DhexeShacabka degen spania waxee gaarayaan ilaa 46030109 oo qof magaalo madaxda wadanka waa Madrid Wadanka Isbania waxoo leeyahay 17 gabol iyo 15 magaalo oo waa weyn oo muhiim u ah Taariikh ikytyuy daahir cali waa ninka dunida ugu caansan xaga jacaylka ama habwanaaga loola dhaqmo dumarka loola dhaqmo hadaba kabogasho wacan sheekooyikiisana waxaan idiinsoo gudbi doonaa asbuuca soosocda isha allaah Itoobiya waa wadan ku yaal Geeska Afrika waxa uuna Xuduud la leeyahay wadamada Jabuuti Suudaan Ereteriya Soomaaliya iyo Kiinya Caasimada Itoobiyana waa Addis Abeba Itoobiya waa wadan weyn oo bad laheen waxa uu leeyahay 4 wabi oo waaweyn kuwaas oo kala ah- wabiga Niilomo Awash iyo Wabiga Shabeelle itoobiya markeeda hore waxaa la dhihi jiray Abessinia laakiin waxaa lagu bedelay itoobiya oo micnaheedu yahay mugdi ama waji gubtay waayadii hore madaxdii gariis iyo Roman waxee la shaqeen jireen madaxda itoobiyaanka Juquraafi Itoobiya waxee ku taalaa Geeska afrika waxeena xuduud la leedahay wadamada Eratareya Jabuuti SoomaaliyaKiinya iyo Suudaan itoobiya waxaa dhaxmaro wabiga ween ee looyaqaan Wabiga Niil Itoobiya waxaa ka baxo Bun iyo qamadi Eratareya sida ee uga go'day itoobiya wax xeeb ah badda kumalahan Jawiga Itoobiya waa dhul cagaaran laakiin waqooyiga itoobiya aad ayee u kulushahay roob badan maka dao xili yaasha oo roobka ka dao itoobiya waxaa ka mid ah bisha maarso iyo abriil oo roob aad u yar ka dao juun ilaa Sebteembar neh waxaa ka dao roob xoogaa ween waqooyiga itoobiya waa meel qaleel ah meelo badan oo ka mid ah neh waxaa lagu magacaabay meesha aduunka uugu kulul gobalka somaalidu waa gobalka 2aad ee ugu wayn dalka ethiopia marka laga reebo gobalka oromia waana qowmiyada 3aad somalidu ee ugu badan dalka ethipoa 1 oromada 2Amharada 3Somaalida 4 Tigrey shacabka wadanka itoobiya waa wada ajnabi waxaa u badan Oromo 40% iyo Amxaaro 25%% kuwa kale oo ka mid ah soomaalida iyo tigrayga oo 6% kala ah Luqadaha dadka degen wadanka Itoobiya waxee ku hadlaan luqado gaaraayo 70 ilaa 80 luqadood oo kamidtahay afka soomaaliga luqada ugu ween oo lagu hadlo waa Amxaari Diimaha laga caabudo itoobiya waxaa laga caabudaa diimo aad u badan 628% waa karishtaan 339% neh waa Muslimiin 32 % neh waa diimo kale oo laga caabudo Kalandar Itoobiya waxee leedahay kalandar u gooni ah sanadkooda waa 13 bilood 11 Sebteembar waa maalinta uugu horeeyso sanadka 12 sebteembar waa maalinta labaad markii oo buleerka la riday kalanderka itoobiya waxoo raacsanyahay waqtigii oo nabi ciise dhashtay kadib 8 sano ee ka danbeeyaan kalanderka wadamada galbeedka ayaga marka ee sanadkooda cusub 2003 ee soo dhaweenaayaan wadamada galbeedka waxee u tahay 11 sebteembar 2010 dhaqaale Itoobiya waxee ku dadaaloosa kordhinta dhaqaaloheeda waxeena sanadihii nasoo dhaafay noqotay wadanka kaliya ee qaarada afrika oo wax saliid ah ku xirneen oo dhaqaalohiisa kor u kacayDhinaca kale siyaasiinta itoobiya ma ku dadaalaan horumarinta bulshada ku nool dalka itoobiya Wadanka itoobiya waxaa ka jirto abaar aad u badan waana wadan beero iyo wabiyaal badan leh Dadka ku nool itoobiya 100kiiba 80 waa reer baadiye Marka aa fiirino gobolka soomaali galbeed kaliya run ahaantii gobolkaan waa gobol ismaamulo oo wax caawin ah ka helin siyaasiinta itoobiya waxaana ka jiro dagaalWaxaa u maleenaa dhaqaalaha gobolkaan in ee ku tiirsantahay dalka soomaaliya sababto ah waxyaabaha laga gado dalka soomaaliya wee ka raqiisanyihiin kuwa itoobiyaanka cafimaad wadanka itoobiya wuxuu ka mid yahay wadamada Afrika cudarka HIV AIDS-ka saamayn aad u weyn ku yeeshay Taariikh geeska africa intee dhacdaaa itobiya Jaad ama Qaad sidoo kale loo yaqaano Miira waa geed balwad ahaan loo isticmaalo waa geed caleentiisu ay cagaarantahay xogaa guduud ku jiro dhererkiisa waxa uu gaaraa 2 ilaa 5 Mitir waxaana lagacunaa dalal dhawra oo ay kamid yihiin Soomaaliya Djibouti Yaman Itoobiya Kiinya iyo wadano kale oo badan Geedkaan asal ahaan badidiisa waxa uu kabaxaa dalalka Itoobiya Yamaniyo Kenya waxa uuna leeyahay noocyo badan waxana uu aad ugu faafay oo uu saamayn wayn ku yeeshay wadanka Soomaaliya so si aad ah looga cuno Dadka qaadka cuna aad ayay u amaanaan laakiin dhakhaatiirtu waxay ku sheegaan in uu caafimaadka wax u dhimi karo Marka la cuno qaadka waxa uu keenaa waxyaabo badan sida hurdo la'aan iyo cuntada oo qofku abateed u waayo Wadano badan oo dunida ah qaadka cunistiisa iyo iibintiisa intaba lagama ogola Wadanadani waxay u aqoonsan yihiin geedka qaadka in uu ka mid yahay maan-dooriyeyaasha sidaas ay tahay waxa jira wadano reer galbeed ah oo qaadku xor ku yahay waxa ka mid ah wadanka Ingriiska Holland Finland iyo kuwo kalep Wadanka ingiriiska bilihii ugu danbeeyey waa laga mamnuucay soo galitaankii jaadka Magac Cilmiyeedka Jaadka Magac cilmi sayniska loo yaqaano waa Catha edulis Af-Laatiin dadka soomaaliyeed ee kunool dalka UK oo tiradooda lagu qiyaaso ilaa 80000 50% in ka badan ayaa qaadka cuni jirtay intii aan lajoojinin 24 kii julay 2014 Taasoo keentay in ay noqdaan bulshada ugu hoosaysa xagga shaqooyinka iyo waxbarashada kadib makii lajoojiyay jaadka waxaa halmar dibada usoobaxay dadkii mudada dheer goobaha jaadka lagu cuno kujiray kuwaas oo soo buuxdhaafay goobaha shaqoojinka laga raadsado kuwaas waxaa hada looyaqaanaa Group 24 Qaadka Iyo Cunidiisa Diraasad uu sameeyey K oo ahaa Bare Sare ee Kulliyadda Caafimaadka ee Jaamacadda Ummadda Soomaaliyeed waxa uu sheegay "Qaadka waxaa ku jira labada maaddo oo ah Katiin iyo Katinoon oo ku abtirsada qoyska maandooriyeyaasha ee Amfitamiinka" Sidoo kale Saamaynta ugu muhimsan ee qaadku waa tan dhimirka taasoo la xiriirta awooddiisa maandoorinta Qofka cunidda qaadka badsada waxaa lagu yaqaan caro badan iyo ilaalin la'aan tebinta fikradaha iyo dhqdhaqaaqa jirka kuwaasoo sabab u noqon kara dagaal iyo shilal siiba markii uu qofku baabuur wado Cunidda badan oo raagta ee qaadku waxay iyadu keeni kartaa waalli dhab ah Maaddooyinka katiinka katinoonka iyo tanniinyada ee qaadka ku jiraa waxay dhabqiyaan hawlaha dheefshiidka taasoo keeni karta hamuundarro yabuusad caloolholoc gastritis iyo beerqolfow sidoo kale Wuxuu burburiyaa ilkaha iyo cirridka taasoo dhibaato u keenaysa hawsha calalinta iyo caafimaadka afka Cudurada kudhaca dheefshiidka Cudurradaasi waxay ku soo duggaalaan sida nadaafad xumada leh oo qaadka loo iibiyo isagoo gacmo badan oo aan nadiif ahayn soo mara busta iyo cayayaankana aan laga xafidin Cudurrada habkaan ku iman kara waxaa ka mid ah cagaarshow daacuun shuban dabadhiig tiifow ameeba iwl oo ah kuwa laga qaado nadaafadxumada cunnada iyo biyaha Dhaqaalaha kubaxa Lacag adag ayaa ku baxda oo gaareeysa maalin walba US$ 87771 waxa ay noqonaysaa sanadkii US$ 87771x365US$ 32036415 sedax iyo sodon milyan ku dhawaad muqdisho oo kaliya iyadoo dadka somalida lagu sheegay isku celcelis ahaan in ay ku noolyihiin maalintii wax ka yer US$ 1 oo micnaheedu yahay dad faqri ah hadana dheedheel maaha qarashkaas baxay Jamhuuriyadda federaalka ee jarmalka ama Jarmalka waa wadan u dhisan dhinaca federaalka waxoona ka koobanyahay 16 GobolWadankaan waxoo ku yaalaa Bartamaha qaarada Yurub waxoona xad la wadaagaa wadamada Faransiska Denmark Luksemburg BeljimHollandswitzerland AustriyaJamhuuriyadda Czech iyo Boland Magaalo madaxda wadanka waa Berlinwadanka jarmalka markiisa hore woo kala qeebsanaa waxeena isku keentiisa ee dhamaatay 1871dii dagaaladii aduunka kii labaad ayaa wadanka jarmalka la kala qeebiyay ka bilaabato 1949kii ilaa 1990kii waa markii oo wadanka mar kale midoobay Jarmalka waxoo leeyahay Taariikhda ugu dheer ee qaarada YurubWadanka jarmalka waxaa degen dad gaaraayo ilaa 83miliyan oo qof waa wadanka ugu dadka tirada badan qaarada Yurub waana wadanka Ugu dhaqaalaha xoogan qaarada Yurub Dhaqaalaha jarmalka waa dhaqaalaha sadaxaad oo ugu weyn aduunka waxoo ku xigaa mareykanka iyo Jabaan Wadankaan waa wadanka ugu dhoofiska badan matoorka qaarada yurub Taariikh Wadanka Jarmalka waa wadanka ugu taariikhda dheer Yurub waxaana laga helay dadkii horay u degenaan jiray raadkoodii 700000 oo sano kahor Dadkii biniaadanka hadda jiro ka xooganaa oo la dhihi jiray Neanderthal intii eesan isku bedelin biniaadanka hadda jiro 40000 oo sano ka hor waxee ku noolaan jireen wadanka Jarmalka Juqraafi ahaan Juqraafi ahaan wadanka Jarmalka waxa uu kuyaalaa Bartamaha iyo Galbeedka Qaarada Yurub waxa uuna xuduud la leeyahay wadanka Denmark dhanka waqooyi Boland iyo Jamhuuriyada Jeeg dhanka Bari Austriya iyo Iswisarland dhanka koonfureed Faransiiska iyo Luksemburg dhanka Koonfur Galbeed Beljim iyo Holland dhanka Waqooyi Galbeed Jumada al-thani waa bisha shanad ee Sano dayax ama Hijriyad Maalintiris ama KalandarHILAADTUS-KA waxaa loo yaqaanaa jadwalka taariikhda kaasoo ay ku qoran yihiin Sanad Shimil-kaka bilaha usbuuc Todobaadkayada iyo maalmaha Waxaan jeclaan lahaa in aan soo gudbiyo erayga ugu haboon tarjumidda af Somaliga waana "Maalin tiris" W Q Abdulrahman Shiinka Kiinya waa wadan ku yaal bariga Afrika Waxey xal la wadaagtaa wadamada Tansaaniya Ugaandha Harta Fiktooriya Soomaaliya iyo Itoobiya Dhinaca barina waxaa kaga dhagan Badweynta Hindiya caasimada wadanka Kenya waa Nayroobi Wadanka kiinya waxoo ka mid yahay wadamada ee ku badan yihiin Xayawaanaadka ee Qaarada Afrika Sida Libaaxa Waraabaha iyo Shabeelka waa wadan ee dad'ka aduunka soo dalxiisaan oo na dhaqaalo hiisa kor u socdo wadanka magaciisa waxaa lagu magac daray Mount kenya ama buurta kiinya Waa buurta ugu ween wadanka kiinya waa na midda labaad oo ugu ween qaarada afrika waayadi hore waxaa la dhihi jiray wadanka British East Afrika waa marki oo ingriiska gumeensan jiray kenya iyo yugandha Taariikh waayadii hore inta oo wadanka soo galin gumeesigii ingriiska wadanka gudihiisa waxaa ku noolaa dad ayaga ismaamuli jiray oo bantu ah ama jareer laakiin dhinaca xeebaha waxaa ganacsi ka sameen jiray carabta oo waqtigaas ka ganacsan jirtay bariga afrika Bortuqiiska waqtiga oo maamulkiisa bilaabay 1500 waxee la canacsan jireen carabta oo waagaas ka shaqeenaayeen magaalada Mombaaso Dadka bantuga ahaa oo degenaan jiray gudaha dalka Kenya uma shaqeen jirin sida dadka degenaa xeebaha Laakiin dadka masaayda ayaa bilaabay dhaq dhaqaaq dhinaca xukunka ah taariikhda marka ee eheed 1800 laakiin dhaq dhaqaaqaas woo joogsaday sanado badan kadib markii oo wadanka qabsaday cudur oo xoolaha dhameeyay Wadanka kenya gaar ahaan dhinaca xeebaha waxoo markiisa hore ahaa meel ee carabta ku ganacsan jirtay adoomada gaar ahaan meesha ee carabta u gaarka eheed ee zanzibar Kenya waxaa qabsaday Ingriiska taariikhda marka ee eheed 1895tii Muran ayaa ka socon jiray shirkii barliin oo ahaa meesha dhulalka lagu kala qeebsan jiray shirkaas waxoo ku dhamaaday ingriiska oo qaatay Zanzibarkenya iyo Yugandha waxaana loogu magacaabay Ingriiska Bariga AfrikaMarkii la dhameeyay jidkii tareenka oo ku yaalay meesha biyo deegaanka ah ee fiktoriya 1902dii waxaa lagu go'aan gaaray in ee shacab yurubiyaanka ee u so guuraan kenya intii ee san jecleesan wadankii la dhihi jiray Rhodesia oo maanta ku yaalo Simbaabwi iyo Koonfur AfrikaKenya waxee laheed dhul beeraad aad u weyn dhulkaas neh waxaa degay ajaanibta ingriiska isla markaas neh dadkii u dhashay dalka kenya gaar ahaan dadka Kikuyuga ah iyo dadka Masaayda ayaa la soo dajiyay dhulka waxaana loo sameeyay shaqo oo wax soo saarkooda loo dhoofin jiray wadamada yuubiyankabadanaa dadka qaarkood lacag raqiis ee ku shaqeen jireen ama amar Kenya waxee ingriiska ka xoroowday 1963diiby dalmar juquraafi kiinya waxoo ku fadhiyaa dhul balaaran oo gaaraayo 580367 km2 waxee ka midtahay wadamada waaween Kiinya waa wadanka affartan iyo todobaad oo ugu ween Aduunka kiinya waxee xuduud la leedahay wadamada Tansaaniya Ugaandha Harta Fiktooriya Soomaaliya Itoobiya konfur sudan Jawiga jawiga kiinya waa kuleel dhinaca xeebaha woqooyiga kiinya waa meel doog ah oo roob badan ka dain roob badan ayaa kiinya ka dao bilaha Maarso iyo Maajo roob yar neh waxoo da'aa Oktoobar iyo Nofeembar xaraaradaha neh Kuleel ayoo ku egyahay dhaqaale wadanka kiinya sida oo u xoroway dhaqaalihiisa kor ayoo u socdaa waxeena soo saaraan sonkorbiyaha macaanka qamadi qamri warqado nalal alaabta baabuurta iyo wax badan oo kale dadka aduunka neh wee u soo dalxiisaan Dhaqaalaha Kenya maanta woxoo gaaray Dhaqaalaha ugu xoogan bariga afrika wadanka kenya woxoo ku dadaalooyaa horumarinta shacabka kenyaatiga iyo dhismaha dalka Magaaloyaasha Nayroobi- 3138295qof Mombaaso- 707400qof Kisumu- 322024qof Nakuru- 319200qof Majakos-144109qof Waqooyi bari Xigasho Kimikal dibusocod waa marka ee Atomka iyo ama Molikylka ee isku imaan karin waa marka oo waxa aa rabto ma ahan ee wixiisa kale isku bedelaayaan isbedelida waxa keenaayo waxaa ugu wacan marka oo kimikal yaasha la isku dardaro kuwa dibusocodka leh Koonfur Afrika waa wadan ku yaalo koonfurta hoose ee qaarada Afrika waxaana ku wareegan buuro oo daris la ah badweynta hindiya oo ka xigta dhinaca bari iyo badweynta atlaantik oo ka xigta dhinaca galbeedWadankaan waxoo xuduud la leeyahy wadamada Musanbiig Simbaabwi Nambiya Botswana Lesotho iyo Swasiland Caasimada wadanka waa Cape town ogsoonoow wadankaan waxoo leeyahy caasimado kala duwan magaalada ugu weyn waa Yuhansborg Dadka degan wadankaan waxaa lagu qiyaasaa 49991300 oo qof Madaxweynaha ugu horeeyay koonfur afrika woxoo ahaa Nelson Mandelawadankaan waxaa soo gumeestay Ingriiska waxoona xornimada siiyay 1910 wadankaan waxaa xukumo dad cadaan ah oo asal ahaan ka soo jeedo holand iyo madow bantu ah doorashaddii ugu horeeysay waxaa la qaaday 1994ti Cities Juhansborg Soweto Pretoria Cape Town Bloemfontein Kimberley Durban Port Elizabeth Richards Bay Saldanha Madaxda Caanka Ah Nelson Mandela Thabo Mbeki Tokyo Sexwale Robbens Island Taariikh Apartheid African National Congress ANC Juqraafi Orange River Milk River Sunday River; Drakensburg Mountains Table Mountain the Escarpment Dhaqaale Johannesburg Securities Exchange Standard Chartered Bank Exxaro Transnet Rio Tinto Anglo American Ciyaaraha Iyo Dhaqanka 2010 FIFA World Cup Gobolada Gobolada Gauteng Province Limpopo Province KwaZulu-Natal Province Eastern Cape Province Western Cape Province Northern Cape Province Mpumalanga Province Free State Province North West Province Maalin Maalin ingiriis Day waa cabir ka mid ah halbeega wakhtiga oo ah wakhtiga ileyska qoraxdu dul joogo oogada sare ee Dhulka Sidoo kale marka la fiirinayo kalandarka maalmaha Maalin waxaa loo yaqaanaa 24 saacadood taas oo lagu xisaabinayo wakhtiga habeenkii Kalandarka Islaamka maalintiisa waxay bilaabataa Qorax soo bax iyada oona dhamaata marka ay qoraxdu dhacdo dhanka sanadka miilladigana maalinta ay isbedesho habeen barkii Miilaadi Waa magac tirsi-sanadeed wuxuu ka soo bilowdaa dhalashaddii Nebi Ciise wuxuu ka koobanyahay 12 bilood oo ku kala dhamaada 28 29 30 iyo 31 Taariikhda miilaadiga waxaa lagu xisaabiyaa tirs-bileed mana la xiriiro dabiicadda sida dayaxa iyo qorraxda Bilaha Miilaadiga Bilaha Miilaadiga Janaayo Febraayo Maarso Abriil Maajo Juun Luuliyo Agoosto Sebteembar Oktoobar Nofeembar Diseembar Mount kenya ama buurta kiinya waa buurta ugu ween wadanka Kiinya waana buurta labaad oo uugu ween Afrika markii la fiiriyo Kilimanjaaro Nayroobi waa caasimada dalka Kiinya waxaana degan dad gaaraayo ilaa 3138295 oo qof dad tiriskii 2009Magaca Nayroobi waxoo ka imaaday afka Masaayda waxaana laga wadaa biyo qaboow nayroobi waa magaalada affaraad oo ugu weyn afrika markii laga reebo Qaahiro Lagos iyo Johannesburg lama oga in ee ka weyntahay Muqdisho Magaalada Nayroobi waxaa la aas aasay taariikhda marka ee eheed 1899 waxaana waqtigaas la rabay in laga dhigo meel tareen isteeshin u ah tareenka ka soo baxo Yugandha isla markaas neh soo maro Mombaaso si oo u istaago nayroobi Magaalada waxaa labedelay sanadka marka oo ahaa 1900 markii oo dab wada qabsaday magaaladaTaariikhda marka ee eheed 1907 Nayroobi waxee noqotay caasimada Bariga Ingriiska oo markaas la isku dhihi jiray wadamada Yugandha iyo Kenya 1963 waxee magaalada noqotay caasimada dalka Kenya waa markii oo wadanka xornimadiisa qaatay Nayoobi waxaa ku yaalo garoonka diyaaradaha caalamiga ee Jomo Kenyatta International Airport waxoona ku yaalaa geeska magaalada nayroobi iyo garoon kale oo asiga neh ku yaalo gees kale oo magaalada ka mid ah laakiin uma weyno sida Jomo Kenyatta magaalada waxee leedahay sadax laami oo waaweyn oo kala tago mmbaaso iyo magaalo yaal badan oo yar yar iyo mid tago garoonka diyaaradaha caalamiga Cimilada Nayroobi Tixraacyada Qaamuus waa buug oo erayga ama luqadaha fasiro qaamuuska waxoo kuu fasiraa ama kuu turjumaa luqadaha kale badanaa qaamuusyaasha waxaa lagu tixay alifbeetada si oo u fududaado radinta xarafka aa raadineesid Qaamuus finnish-soomaali-finnish Qaamuus Soomaali-Ingriis Qaamuus Soomaali- Faransiis Français Qaamuus Soomaali-Ingiriis-Jarmal Qaamuus Soomali Ingiriis talyaani italiano Qaamuus Esperanto Esperanto Qaamuus Esperanto-Jarmal Krause Esperanto- Deutsch Jarmal © Helmut Buske Hamburg 1999 ISBN 3-87548-193-3 wwwbuskede Qaamuus Jarmal-Esperanto Krause Deutsch Jarmal-Esperanto © Helmut Buske Hamburg 2007 ISBN 978-3-87548-466-3 wwwbuskede Qarni waxaa lagu soo koobaa 100 sano Simbaabwi ama Jamhuuriyadda Simbaabwi waa wadan ku yaalo Koonfurta Afrika wadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada Musanbiig Koonfur Afrika iyo Botswana Wadankaan waxaa soo gumeestay gumeestihii Ingriiska waxaana markiisa hore la dhihi jiray koonfurrodesiya waxoona xornimada ka helay 1965ti waqtigaas waxaa xukunka sii haayay nin cadaan oo beeroleey ah waxaana ladhihi jiray Ian Smith waxoona asal ahaan ka soo jeeday ingriiska xukunkiisa waxoo dhamaaday taariikhda marka ee eheed 1980kii waa markii wadanka lagu aqoonsaday magaca simbaabwe waxaana isla markaas xukunka qaaday madaxweynaha hadda ka ah simbaabwe Robert Mugabe Ninkaan cunsuri oo ku yahay cadaanka ku noolaa dalka simbaabwe waqtiga oo madaxtinimada qaaday cadaanka woo ka yaraaday wadanka simbaabwe {cali cabdulle cabdi sii aad waax ugu oogaato fadlan +966595840604cali waxaas waxabadaan kahaaya tarikhda somali ee 6lixdinkiy {Infobox country |conventional_long_name Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya |native_name

|common_name Somalia |image_flag Flag of Somaliasvg |image_coat Coat of arms of Somaliasvg |image_map Somalia orthographic projectionsvg |map_caption |national_motto
|national_anthem [ |official_languages |demonym |ethnic_groups
  • Soomaali 95%
  • Aan soomali ahayn 5% |government_type Baarlamaanka |leader_title1 Madaxweyne |leader_name1 Xasan Sheekh Maxamuud |leader_title2 Ra'iisul wasaare |leader_name2 Omar Abdirashid Ali Sharmarke |legislature Baarlamaan |capital Muqdisho |latd2 |latm2 |latNSN |longd45 |longm21 |longEWE |largest_city Muqdisho |area_km2 637657 5596 |area_sq_mi 246200 |area_rank |area_magnitude 1 E11 |percent_water |population_estimate 10085638 |population_estimate_year 2012 |population_estimate_rank |population_density_km2 1612 |population_density_sq_mi 417389 |population_density_rank |GDP_PPP_year 2010 |GDP_PPP $5896 billion |GDP_PPP_rank |GDP_PPP_per_capita $600 |GDP_PPP_per_capita_rank |Gini_year |Gini_change |Gini |Gini_ref |Gini_rank |HDI_year 2011 |HDI_change |HDI Maleh |HDI_ref |HDI_rank Liiska kuma jirto |sovereignty_type Askunka |established_event1 Badamareen |established_date1 200000 |established_event2 Saldanadii Ajuuraan |established_date2 Qarnigii 13aad |established_event3 Cusmaaniyad |established_date3 Qarnigii 11aad |established_event4 Ingiriiska] |established_date4 1884 |established_event5 Talyaaniga |established_date5 1889 |established_event6 Daraawiish |established_date6 Qarnigii 20naad |established_event7 Midowga Xornima qaadasho iyo dhismaha dowlad |established_date7 1 July 1960 |established_event8 Dhismihii labaad ee somalia |established_date8 25 August 1979 |established_event9 Qaabka ay hadda tahay |established_date9 1 August 2013 |currency Shilin Soomaali |currency_code SOS |time_zone EAT |utc_offset +3 |time_zone_DST |utc_offset_DST +3 |drives_on Midig |calling_code +252 |cctld so }} Soomaaliya Carabi الصومال‎ aṣ-Ṣūmāl ama Jamhuuriyadda Soomaaliya Carabi جمهورية الصومال‎ Jumhūriyyat aṣ-Ṣūmāl waxaa hore loo oran jirey Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya xiligii kacaankii hore waa wadan ku yaalla Geeska Afrika oo deris la ah Jabuuti Itoobiya Kiinya iyo Badweynta Hindiya Dhinaca bari Indian Ocean dhinaca Waqooyi Badda Cas Red Sea sidii uu u bilowday Dagaaladii Sokeeye 1991 Soomaaliya ma lahayn dawlad dhexe oo wadanka oo dhan ka shaqaysa Hadda waxaa Soomaaliya ka jira Dawlad federaal lagu sheego taasoo dastuurkeeda aan laga helin ogolaasho xagga shacabka ah caalamkuna aqoonsanayahay hase yeeshee aan weli awood u helin in ay wada hanato maamulka dalka waxayna ku koobantahay caasimada Muqdisho Dhibaatooyinka dagaal iyo khilaafka joogtada ah ee hareeyey siyaasadda Soomaaliya waxay sababeen in caalamku u aqoonsado Wadan Fashilmay wadanka aduunka ugu saboolsan iyo wadanka aduunka ugu halis badan Waqtiyadii hore Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi ahaan muhiim u ah aduunka waxaana raadraaca taariikhdu xusaysaa in dhulka hadda Soomaaliya loo yaqaan uu ka mid yahay aaggii Dhul Udug Waqtiyadii dhexe waxaa Soomaaliya xoog ku lahaa imbaradooriyado ay ka mid ahaayeen Dowladii Ajuuraan Muwaladiintii Yemen ka timi Saldanadii Cadal Saldanadii Warsangeli Dhammaadkii qarnigii sagaal-iyo-tobnaad waxaa Ingriiska iyo Talyaanigu soo galeen dhulalka xeebaha ah ee Soomaaliya halkaasoo ay ka asaaseen Dhulka Biritishka ee Soomaaliya iyo Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya oo loo kala baxshay dhulalkii ay qabsadeen Dhaqdhaqaaqyadii ka soo horjeeday qabsashada gumeysiga waxaa ka mid ahaa Sayid Maxamed Cabdulle Xassan oo afar jeer jebiyey Ingiriiska haseyeeshee waxaa Daraawiishi jabtay 1920 markii Ingiriisku u adeegsaday diyaaradaha dagaalka taasoo Soomaaliya ka dhigaysa waddankii ugu horreeyey ee Afrikaan ah oo loo adeegsado diyaaro dagaalJabkii Daraawiishta ka dib Talyaanigu wuxuu si buuxda ula wareegay qaybtii uu Soomaaliya ka gumeystay 1927 halkaas oo ay haysteen illaa 1941 ka dibna waxaa kala wareegay maamulkii millateriga ee Biritishka Woqooyiga Soomaaliya wuxuu ku sii nagaaday ilaalada Biritishka halka Koonfurtuna ay sugeysey madaxbannaani 1 Luulyo 1960kii waxaa fadhi baarlamaan oo uu shir gudoominayey Mudane Xaaji Bashiir Ismaaciil lagu ansaxiyey midnimadii Soomaaliya waxaana labadii gobol ee Woqooyi iyo Koonfur ku midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya waxaana xukunka qabtay dawlad shibil ah oo Madaxweyne ku-meel gaar ah loogu doortay Mudane Aaden Cabdulle Cismaan 1969 waxaa afgenbi millateri xukunka kula wareegay Maxamed Siyaad Barre wuxuuna asaasay Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya Dawladdii Siyaad Barre waxay burburtay 1991 waxaana qarxay dagaal sokeeye Tan iyo 1991 ma jirin dawlad dhexe wada hanatay maamulka dalka inkastoo ay jireen dhowr iskuday oo lagu doonayey in lagu mideeyo dalka haseyeeshee fashilmay gobolda waqooyi waxaa ka jira maamul goboleedka somaliland oo kamid ah soomaaliya walow ay ku doodaan iny ka goeen Soomaaliya inteeda kale Gobollada woqooyibari waxaa ka jira Dawlad-goboleedka Puntland oo sheegtay inaysan ka go'in Soomaaliya Qaybo badan oo koonfurta dalka ka mid ah waxaa koontaroolla Islaamiyiinta Al-Shabaab Markii dawlad dhexe la wayaaye waxay dadka Soomaaliya ku nooli ku xalliyaan ismaandhaafkooda sharciyo hoosaad sida shibil sharciga Islaamka iyo xeer Intii burburku ka jirey waxaa dhaqaalaha dalku ku tiirsanaa ilo aan caadi ahayn sida xoolaha nool shirkadaha xawaaladaha iyo kuwa isgaarsiinta waxaa markii uugu horeeyay mudo laga joogo 21 sano ay Soomaaliya ka baxday ku meel gaar ayada oo u tilaabtay dinaca dimuqraadiga taariikhdu marka ay aheyd 10 sep 2012 baarlamaanka Soomaaliya ay soo doorteen madax wene dimuqraadi ee dalka jamhuuriyada Soomaaliya madaxweynahaas oo lagu magacaabo xasan shiikh maxamuudxasan shiikh maxamuud ayaa doorashada kaga guuleestay madaxweynihii hore ee Dawladda kumeelgaarka Soomaaliya shiikh shariif shiikh axmed Soomaaliya oo u tilaabtay dhinaca hormarka caalamkana ay si weyn u taageer sanyihiin ayaan waxaa laga filayaa in ay noqoto Dawladda sidii hore dhaanta ama ka fiican ayada ay Dawladda Soomaaliya gacanta ku heeso magaalooyinka koonfurta dalka Soomaaliya oo ay hogaamineeso magaalada muqdisho waxaana caawinaad ka siiyay ciidama afrika ee amisom oo uu hogaaminaayo general mahige iyo Dawladda oganda Waqtigii gobonnimada Fadlan waxaa ka ogtahay ku dar beentana waa xaaran iska ilaali Dhulka soomaaliyeed waxaa la maamuli jiray waqti aad u taariikh fog aad u qadiimi ahWaxyaabaha ku tusaayana waxaa ka mid ah guryaha aadka u qadiimsan oo dhagaxa laga sameeyay iyo darbiyada qadiimka ah sida Darbiga wargaade waana dhul ku tusaya in uu lahaan jirey far qoraal ah oo aad u uqadiimi ahSoomaalida waxay taariikh dheer la lahaan jireen masaaridii hore waxaana jira waxyaabo ku tusaya in ay soomaalya tahay dhulkii uduga Somalia taarikhdeedi hore inta badan lama haayo taaso lagu sheego in eey somaliya dadkeeda yihiin dad xoola dhaqato ah balse somaliya sida eey taariqyahanada qaar sheegeyn wax buugaag ah oo laga tix raaco malaha somali waxa ku yaalo misajidyo iyo dhismoyin kale o qadiimi ah balse waxa sual ah somaliya ma waxey la facdahay dhismayashas qadimiga lagu shego? jawabtu wa maya somalia sideda waxey u kala baxda ab raac iyo aabi kentay waxa abraac ah dadka somalida badi waxaase jirta in afka somaliga lagu hadli jiray waagi uu fircoon noola balse wax cadeymo ah illa iyo hada lama haaya balse waxaa la wada ogyahay dowladi fircoon saldhigeda in uu ahaa jabuuti jabutina waa qeyb ka tirsan somaliya waxaana loga hadla afka somaliga si kasto eey ahaataba maalinba maalinta ku xigta waxa soo baxo warbaxino laga helayo taarikhdi hore e somalia Qarnigii toban iyo sagaalaad 1875kii waxay ahayd markii ugu horaysay ee gumaystayaashii Ingriiska Faransiiska iyo Talyaaniga marka ay soo cago dhigeen gayiga Soomaaliyeed Ingriiska oo maamulayey Cadan Yamen wuxuu go'aansaday in uu lug ku yeesho dhinaca kale ee Gacanka Cadmeed Berbera Ingriisku wuxuu ku fakerayey in si uu u ilaashado maraakiibtiisa ka imanaysa India ee maraysa badda cas ay lagama maarmaan tahay in uu hanto Berbera Fransiisku wuxuu isna ku fekaray in halka ugu dhaw ee uu Ingriiska ka carqaladaynkaro uu yahay isaga oo Djibouti deegaan ku yeesha Ingriiska markaas wuxuu ka waday Bariga Africa dhisitaan khad tareen oo isku xidha wadamada Bariga Africa Talyaaniguna wuxuu markaas lawareegay gacan kuhanynta Koonfurta Soomaaliya oo aan markaas ahayn dhul leh ahmiyad lamid ah kan dhinaca waqooyi ee Soomaaliya Maadaama Ingriisku aanuu aad u danaynayn Koonfurta Soomaaliya Talyaaniga waxay u noqotay tani fursad uu ku doodo in uu kamid yahay wadamada reer Europe ee wax gumaysta 1900 boqorkii Ethiopia Menelik wuxuu qabsaday dhulka Soomaali-galbeed 1899kii Sayid Maxamed Cabdule Xasan wuxuu dagaal kala horyimid Gumaysigii Ingriiska Wuxuu Sayidku dagaalka waday mudda 21 sano ahUgudanbayn Ingriisku waxay duqayn xagga hawada ah ku baabi'iyen xarumihii Sayidka Tani waxay keentay in uu hakad galo halgankii umadda Soomaalidu ay kula jirtay Gumaystihii dalka ku sugnaa1941-1949kii Ingriisku wuxuu maamulayey gabi ahaanba Soomaaliya maadaama ay xulafadiisii ku guulaysatay dagaalkii labaad WWII 1948kii xulafaddii dagaalkii labaad WWII ku guulaysatay waxay ugu deeqeen Itoobiya in ay hanato dhulka Soomaaligalbeed 1949kii Qaramada Midoobay waxay 10ka sano ee soosocota Soomaaliya hoos gaysay Xukuumadda TalyaanigaSYL tan aad ayay uga soo horjeesatay xiligaas waxayna muujisay sida dadka Soomaaliyeed diyaarka ugu yihiin in ay xoriyad helaan 26 jun 1960 Soomaalida Waqooyigu waxay ka xoroobeen Ingriiska Isla sanadkaas 1st July 1960kii Soomaalida Koonfurtu waxay ka heleen madaxbanaani Talyaaniga Isla markaas neh dalka wuxuu ku midoobay jamhuuriyadda Soomaaliya oo looga dhawaaqay fadhigii koowaad ee baarlamaan xor ah oo uu shir gudoominayey Mudane Xaaji Bashiir Ismaaciil Madaxweynihii ugu horeeyay ee Soomaaliya wuxuu noqday Aadan Cabdulle Cusmaan raiisul wasaarihiisa neh wuxuu noqday Cabdirashiid Cali Sharmaarke oo asiga neh noqonaayo madaxweyne 1967–19691961 soomaaliya waxaa laga hirgaliyay dastuurkii ugu horeeyay ee dalka waxeyna sameyntiisa soo bilaabatay 1960ki1964]] ll 500 oo qof | 6 || ] || ] || 43000 oo qof |- | 7 || ] || ] || 153124 oo qof |- | 8 || ] || ] || 25684586|- |- | 9 || ] || ] || 183300 oo qof |- | 10 || ] || ] || 145000 oo qof |- | 11|| ] || ] || 110000 oo qof |- | 12 || ] || ] || 52000 oo qof |- | 13 || ] || ] || 62000 oo qof |}|}|}|} |} Taariikh waa barashada dhacdadii tagtey iyada oo meeqaam la siinayo falalka aadanaha ee deegaan degan iyada oo sheekada si taxane ah loo tebinayo ilaa laga soo gaaro marxlada markaas lagu jiro Ereyga asal ahaan waxa uu ka soo jeedaa afka Carabiga Taariikh waa ururinta qaabeynta iyo run ka sheega waxa dhacay waayihii hore cabirkii la doono ha la adeegsado sida sanado qarniyo Taxanaha waqtigii soo jireenka ahaa in laga sheekeeyo keliya ma ahen taariikh ee wax ogaanshaha qaabta dhacdooyinka xaadirka ah ay u muuqdaan ayaa ah "taarikh" maadaama taariikhdii hore ay tahay mid qusaysay dad meel iyo dhacdo Dareensanaanta jiritaanka dhacdooyin taariikhi ah waxay sawirmaan ama u sawirmaan dadka qaabeeya taarikhda Talyaaniga ama Jamhuuriyadda talyaaniga waa dawlad ku taala qaarada yurub waxa uuna xuduud la wadaagaa wadamada Faransiiska iyo wadanka Iswiisarland iyo wadanka Ostariya waxa kale oo uu soodin la leeyaay wadanka islofeeniya dhulaka taliyaaniga waxa uu ka koobanyahay sadex wadan oo kala ah dawlada taliyaaniga ee caanka ah iyo wadanka saan mariino oo ah imaarad madax banaan oo ku taala gudaha wadanka taliyaaniga waxa kale oo wadanka taliyaaniga ku gauda yaala dawlada yar ee looga taliyo dadka haysta madhabta kaatooliga ee diinta kiristanka oo ku dhex taala gudaha Roma caasimada wadanku waa roma inta badan dadka reer taliyaanigu waxa ay haystaan diinta kiristanka raysal wasaaraha wadanku hada waa salfiyo barlaskooni lacagta wadankaa lagu isticmaalaa waa lacagta midawga yurub ee yoorada loo yaqaano taliyaanigu waa dawlad wayn oo caana taariikh soo jireenan wuu leeyahay dawlada taliyaanigu waxa ay ka midtahay dawladaha loo yaqaano G8 ee xaga warshadaha hore uga maray taliyaanigu waxa uu gumaystay wadamu kamida qaarada afrika sida soomaaliya ertariya iyo libiya luqada wadanku waa taliyaani taliyaanigu waa jamhuuriyad dimuquraadi ah taliyaanigu waxa uu ku yaala bada dhexe halkaas oo ay ku taalo jasiirada sisiiliya oo ah qayb ka mid ah wadanka taliyaaniga taliyaanigu waxa uu leeyahay warshado badan oo wax soo saara ganacsiga taliyaanu badanaa waxa uu gaadhaa Afrika bogan waxaa qoray Waxay ku taalaa gacanka Itaaliya ee yurubta koonfureed iyo labada jasiiradood ee ugu weyn badda dhexe sida Sasiiliya iyo Sardiiniya Talayaaniga wuxuu soohdinta la wadaagaa wadamada kala ah Faransiiska Iswiizerlaan iyo Isloveeniya Labada gobol ee madax-banaan oo ah saanmarino iyo Faatikanaka waxay ku dhex yaalaan gacanka Talyaaniga Talyaani ama Itaaliya Talyaani ahaan Repubblica Italiana Waa dowlad yurub ah waxeyna dhacdaa Koonfurta qaarada yurub Talyaaniga wuxuu ka koobanyahay 3 qeybood; Dhulka la xiriirsan yurub iyo 2da gaziirad ee lakal yiraahdo sicilia iyo sardegna Dhanka woqooyi waxaa ka xiga talyaaniga buuraha Alpine waxaana ku taala gudaha talyaaniga labo dowladood oo madax banaan oo kala ah; Faatikaan iyo Saan Mariino Taariikh Benito Mussolini Rodolfo Graziani Midowga Jamuuriyadda Tansaaniya English United Republic of Tanzania waa dal madax banaan oo ku yaal bariga Afrika Tansaaniya waxey xuduud la wadaagtaa wadamada Kenya Ugaandha Burundi Ruwanda Saambiya Musaanbiiq Malaawi iyo Saa'iir Tansaaniya waa labo wadan oo isku tagey Magacana waxaa laga keeney sadexda xaraf ee ugu horeeya wadan walba English Tanganyika en Zanzibar Magaalo madaxda Tansaaniya waa Dar es Salaam Tixraacyada Yugaandha ama Jamhuuriyadda Yugaandha Waa waddan Dhex kujir ah oo ku yaalla bariga Afrika Yugaandha waxay daris la tahay wadamada KiinyaSuudaanJamhuuriyadda Dimuqaraadiga KongoRuwandaTaansaaniya iyo warta Fiktoriya Magaca Yugaandha waxoo ka yimid boqorkii la dhihi jiray Bugaandha oo ka tali jiray waddanka koonfurtiisa u danbaysa Taariikh Taariikh ahaan dadka Ugaandhiiska waxa ay ahaayeen dad waranleey ah; koonfurta yugaandha waxaa deggenaan jiray dadka ku hadlo afka jareerta oo beeraleey ah; yugaandha waxaa ku badan ajaanibta Waddanka waxaa ka soo tali jiray boqorkii la dhihi jiray Bugandha waqtigii gumeesiga intii ee gumeestiyaashii yurubiyaanka ee gumeesanin wadanka waxaa joogi jiray carab oo ganacsato ah sanadka marka oo ahaa 1830meeyadii Wadanka markaas waxaa ka talin jiray 3 boqor oo lakala dhaho Bugandha Kitara iyo karagwa Carabta waxoo kanacsigooda ahaa Adoonyaasha Meelo badan neh diinta islamka ee ku faafiyeen Sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii wadanka waxaa soo galay gumeesti yaashii ingriiska Gumeestihii ingriiska waxoo qabsaday Kenya iyo Ugandha waxaana la isku dhihi jiray ingriiska bariga afrikawaxaana la kala qeebiyay sanadka marka oo ahaa 1902 waqtigii xornimada sanadka marka oo ahaa 1950meeyadii wadanka waxaa laga dhisay dimoqaraadi waxaana la sameeyay Xisbiyaal iyo kongris 1962 raiisul wasaaihii ugu horeeyay ee yugandha waxoo noqday Apollo Milton Obote waa markii ee Ugandha xornimada heshay 1972 waxaa dhacday doorasho kadhaxeeso Obote iyo Yoweri Museveni doorashadaas neh waxaa ku guuleestay obote isla markaas neh dood aa dhacday Musveni waxoo ka dacwooday in ee doorashadaas xaqdarro ee eheed Sanadka marka oo ahaa 1986dii waxaa madaxtinimada ku guuleestay Musveni oo ilaa hadda oo madaxweyne yahay Dagaalkii wadamada darika 1998ii waxaa dhacday in ee Ruwanda iyo Yugandha ee ku tashteen wadanka Kongo si ee u ridaan madaxweynaha Kongo Laurent Kabila Musveni iyo wafdi oo militari ah waxee ku tashteen in ee ciidanka UPDF u diraan kongo ayaga iyo ciidamada Ruwanda oo iskaashanaayo Micneheeda neh waxoo ahaa in ee joojiyaan xasuuqa loo geesanaayay dadka Banyamulenka ah oo ku nool wadanka kongo Siyaasiinya Ugandha maku fikirin in ee xirtaan xuduudkooda askarta Ugandheeska marka ee 1000km u galeen wadanka Kongo si ee u caawiyaan maleeshiyada MLC Mouvement de Libération du Congo waxaa ugandha soo galay ciidanka ADF The Allied Democratic Forces oo ka yimaaday wadanka Kongo isla markaas neh waxee dab ku fureen magaalo yaal waaween sida magaalada Fort Portal waxeena qabsadeen xabis ku yaalay galbeedka Ugandha Ciidamada Ugandha iyo Ruwanda waxee bilaabeen in ee gurtaan oo dhameeyaan wax yaabaha ee dadka kongo ee ku noolyihiin iyo beerahooda maraykanka marka oo arintaas maqlay waxoo Ugandha ka gooyayceerti oo militariga Ugandha sii jiray Madaxweynaha maraykanka Bill Clinton aa ka xumaaday dhaqaaqa ee ciidanka Ugandha sameeyeen asiga oo la rabay in oo kadhigo ciidanka ugu xoogan oo dhibaatooyinka afrika xalin karaanMadaxda Ugandha waxaa mar looga dooday in ee ayaga ka danbeeyay dagaalkii ituri Xasuuq badan neh ee u geesteen dad badan oo ku noolaa deegaanada u dhow meesha biyo degaanka ah Sanadka marka oo ahaa 2005tii waxaa maxkamada Caalamiga go aansatay in ee Ugandha lacag siiso Jamhuuriyadda Kongo kadib markii ee dadka kongo ee arkagaxis ku rideen 2007 ciidamada Ugaandheeska waxaa la soo galiyay wadanka Soomaaliya si ee u caawiyaan DFKMG ayaga oo wato magaca midowga afrikaanka ee Amisom Ciidamada Ugaandheeska waxee xasuuq ku haayaan dadka Soomaalida oo rayidka ah ayaga oo madaafiic ku rido meelaha ee dadka rayidka ku badanyihiin ama dabaqyo inta ee koraan ee dadka madaxa ka toogtaan ayaga oo ku marmarsiyoonayaan maleeshiyada ka soo horjeedo ciidamada amisom waxee gaarayaan in ka badan 7000 waxeena muqdisho ka joogaan meel aad u yar dhinaca madaxtooyada Siyaasiinta Madaxweyaha wadanka waa Yoweri Museveni oo madaxweyne ahaa ilaa sanadka maka oo ahaa 1986dii madaxweynaha wadanka waa hoogaamiyaha madaxda Yugandha madaxweynaha waxoo doortaa Raisul wasaare oo ku caawiyo shaqada oo qabanaayo Barlamaankooda waxoo ka koobanyahay 300 oo Xildhibaan 81 ayaga ka mid ah neh waxee ka imaadeen meelaha ugu faqiirsan wadanka Halkii xildhibaan waxaa la doortaa 5tii sano mar Xuquuqda Aadanaha sanado badan ayaa waqooyiga yugandha ka socon jiray dagaalo oo xasuuq dadka u geesanaayeen maleeshiyada Lord's Resistance iyo ciidamada Yugandha Dadka neh ilaa hadda waxaa ku jirto baqdin wadanka waxaa ka jiro xornimo ee dadka heesanin oo dadka qaar la xiraayo ama la afduubanaayo isla markaas neh si xun loola dhaqmaayo mararka qaar neh caalamka oo gaaraa 2005tii wadanka ingriiska waxoo Yugandha ka gooyay Ceertii oo sii jiray Mardhow ee eheed markii oo ururka grassroot oo isku dayay in ee caalamka ogeysiiyaan caruurta ee maleeshiyada Lord afduubtaan isla markaas neh ee ku qasbaan in ee askar noqdaanBadanaa ciyaalka la afduubto kama badno 8jir Ciyaalka wiilasha ah waxaa lagu qasbaa in ee qof dilaan ciyaalka gabdhaha ah neh waxaa lagu qasbaa in ee guursadaan maleeshiyada ciidankooda 2005tii waxaa Maxkamada Caalamiga ku dhawaaqday in la xiro madaxda maleeshiyada Lord oo lagu eedeeyay in ka danbeeyaan dilka bini aadanka ka baxsan xasuuqa xooga iyo ciyaalka askarta laga dhigaayo Tafaasiil Kooban Dalka jamhuuriyada Uganda Dalka Uganda waxa uu ku yalaa dhinca bari ee qaarada Afrika waxana kamid ah dalalka uu xadka la wadaago dalalka Tanzania Rwanda South Sudan iyo dalka jamhuuriyada Dimuqraadiga ah ee Congo Waxa sidoo kale dhinaca galbeed kaga taala dalka harada qaarada Afrika ugu caansan uguna wayn ee Victoria Harada Victoria waxa ay kala soorta dalalka Kenya Tanzania iyo jamhuuriyada Uganda Caasimada dalka waxa la yidhaa Kampala Bedka Bedka dalku ku fadhiyana waxa lagu qiyaasaa 9113555 oo mayl laba jibaaran una dhiganta 23604000 oo kiiloo mitir laba jibaaran sidoo kale baaxada dalka Uganda waxa lagu qiyaasaa in uu ku dhowyahay gobolka Oregon ee dalka Maraykanka Dadka Dadka ku dhaqan dalka Uganda tirakoobkii la qaaday sanadkii 2010-kii waxa tirada dadka reer Uganda ay kor u dhaysay 33-milyan oo ruux Sidoo kale saadasha dadka reer Uganda ee sanadka 2050-ka waxa lasheegay in ay gaadhi doonto 84-milyan oo ruux Afka Luuqadaha lagaga hadlo dalka waxa kamid ah luugada Ingiriisiga ah luuqada 1aad ee ay ku hadlaan dadka reer Uganda taas oo badanaa loo adeegsado waxbarashada iyo warbaahinta sida jaraa’idada Luuqadaha kale ee ay ku hadlaan muwaadiniinta reer Uganda waxa kamid ah Luuqadaha Niger-Congo Nilo-Saharan Swahiliga iyo Carabiga Aqoonta Dadka aqoonta leh ee dalka Uganda waxa lagu qiyaasaa boqolkiiba 618% kamid ah cabirka guud ee dadka reer Uganda Diinta Diimaha ay kala aaminsanyihiin dadka ku dhaqan dalka Uganda waxa kamid ah diinta kiristanka gaar ahaan mad-habta Roman Catholig oo ay haystaan boqolkiiba 33% halka Protestanka ay ka haytaan dad gaadhaya boqolkiiba 33% diinta Islaamka oo ah diinta sadexaad ee dadka ugu badani ay haystaan ayaa tirada dadka Muslimka ah waxa lagu qadaraa boqolkiiba 16% diimaha dhaqanka la xidhiidha ee ay haystaan dadka Ugandhiiskii waxa lagu qiyaasaa tirada dadka haysta boqolkiiba 18% Cimriga Da’da ragga reer Uganda waxa lagu qiyaa in ay gaadho da’doodu 43-sano dumarkuna wax ay jiraan 44-sano Dawlada Qaabka ay u shaqayso Dawladda dalka Uganda waa nidaamka caanka ah ee jamhuuriga Government Type republic Lacagta Lacagta laga qaato dalka waxa la yidhaa Ugandan shilling oo loo soo gaabiyo USh Warshadaha Warshadaha dalka ka jira waxa ay farsameeyaan Sonkorta Tubaakada Cudbiga Dunta Sibidhka iyo alaab kale oo faro badan Beeraha Beeraha dlaka jamhuuriyada Uganda waxa ka baxa ama laga beera dalagyo ay kamid yihiin Coffeega Cudbiga Shaaha Cassavanaha Baradhada iyo Galayda Xoolaha Dadka reer Uganda waxa ay dhaqdaan xoolo ay kamid yihiin Riyaha iyo Lo’da oo badanaa loo isticmaalo ama loo dhaqdo hilib ahaan Waxa kale oo jira qaybo dadka reer Uganda kamid ah oo dhaqda Khinsiirka iyo Digaaga Dhulka la isticmaalo ee dalka Uganda waxa lagu qiyaasaa boqolkiiba 25% kamid ah cabirka guud ee dalka Dalka Uganda oo kamid ah wadama uu maro dhulbadhuhu ayaa ku caan ah dhul qurxoon oo soo jiita indhaha dadka dalxiisayaasha ah maadaama oo dalka harahu ku badanyihiin Khayraadka Kharyaadka dabiiciga ah ee dalka Uganda waxa kamida ah macdanaha Koborta Cusbada Cobalt iyo awooda biyaha lagaga dhaliyo korontada ee hydropower Tixraacyada Unug IngiriisCell waa waxa ugu yar ee shaqa qaban kara ee uu ka dhisan yahay nooluhu Unuggu waa qaybta ugu yar ee dhismo iyo shaqo ee noole kasta Unugyadu marka ay isu tagaan waxey sameeyaan Nude Nudayaashuna marka ay isu tagaan wexey noqdaan xubin xubnaha isu tegeyna wexey sameeyaan Habdhis sida Habdhiska Taranka Habdhiska Dheefshiidka Habdhiska Wareega Dhiiga Habdhiska Maskaxda IWM Habdhisyadu hadey isu tagaan wexey sameeyaan noole sida dad ama xayawaan Waxaa jira noolayaal ka samaysan hal unug oo qura sida bakteeriyada ameebada iwm Sidee ayuu unuggu u samaysan yahay? Unuggu ma laha qaab u cayiman oo la tilmaami karo Unugga waxaa ku dahaaran xuub ka samaysan lipidi iyo fosfolipidi Xuubka gudihiisa waxaa ku jira dheecaan cytoplasm dheecaankaas waxaa dhex heehaabaya waxyaalo kale oo unuggu leeyahay sida qalabka golji ribosoomyada mitokonderiyada sentriyoolayaasha iwm Unuggu wuxuu leeyahay bu´ Bu´da waxaa ku dahaaran xuub kale oo iyada uun gaar u ah xuubkaasoo ka sooca bu´da unugga intiisa kale Bu´da waxaa ku jira qalabka hiddaha DNA iyo RNA intaba cilmiga barashada wax nool iyo waxa aan noolayn waxaa loo yaqaan Biology Marka aan leenahay Biology waxaa loo qaybiyaa Zoology iyo Botony waxaa lagu kala gartaa mid walbaa asataan u gar ah ayuu leeyahay Zoology; waa barashada xayawaanka ama waxa nool Bootony;waa barashada dhirta waxii la xidhiidha Yaa yaan ku soo koobi karaa Urrurka-Wikimedia Wikipedia loogu dhawaaqo Waa bar laga helo Web-ka oo ah Qaamuus qoran Waxaa qorey dad iskood ugu qora luuqadadooda oo aan dawlad ama haayadi diran Qofkwalba oo guriga khatka intarnetka ku heysta yaqaanana sida loo isticmaalo wuu ka qeybqaadan kaaraa Qaamuuskan oo sidii cilmi Soomaaliga ku qoran loo soo gelin lahaa halkan Arintan oo la bilaabay 2001 Ingiriiskuna inglish ugu horeysey ayaa waxaa ku xigey luuqado badan oo kuwa ugu waaweyn ay yihiin Jarmal Faransiis Isbanish iyo Talyaani taariikhdu markii ay ahayd 18 01 2012 ayaa waxa hawada ka baxay wikabiidhiya laakiinse isla maalin ka bacdiba waa ay ku soo noqotay hawada Wikipedia loogu dhawaaqo Waa bar laga helo Web-ka oo ah Qaamuus qoran Waxaa qorey dad iskood ugu qora luuqadadooda oo aan dawlad ama haayadi diran Qofkwalba oo guriga khatka intarnetka ku heysta yaqaanana sida loo isticmaalo wuu ka qeybqaadan kaaraa Qaamuuskan oo sidii cilmi Soomaaliga ku qoran loo soo gelin lahaa halkan Arintan oo la bilaabay 2001 Ingiriiskuna inglish ugu horeysey ayaa waxaa ku xigey luuqado badan oo kuwa ugu waaweyn ay yihiin Jarmal Faransiis Isbanish iyo Talyaani taariikhdu markii ay ahayd 18 01 2012 ayaa waxa hawada ka baxay wikabiidhiya laakiinse isla maalin ka bacdiba waa ay ku soo noqotay hawada Shabakada isku xirka Caalamka IngiriisWorld Wide Web loona soo gaabiyo WWW inta badana loo yaqaan Web kaas oo loo isticmaalo isku xirka dokumentiyadda iyada oo la adeegsanayo qadka Internetka Fekradda xorta ah waa fekrad ku saabsan inaad wax allifi karto taasoo aan ku xirnayn shuruudo ama xakamayn Sidoo kale waxaa lagu soo koobaa howl kasta ee si gaar ah looleeyahay sida xuquudka qoraha faafinta iyo mid dadka kawada dhaxeeysa Yemen Af-Carabi اليَمَن ama Jamhuuriyadda Yemen waa wadan ku yaalo Bariga Dhexe Yemen waxee xuduud la leedahay wadamada Sacuudi Carabiya oo ka xigta Woqooyiga iyo Galbeedka xeebta Baddacas iyo Cumaan oo ka xigta Bariga Dhinaca Koonfurta waxaa ka xiga Gacanka Cadmeed iyo Bada Carabeed dhinaca Galbeedka neh waxaa ka xiga Bada Cas wadanka caasimadiisa waa Sancawadanka Yemen waa wadanka kaliya ee Bariga dhexe oo isticmaalo Jamhuuriyad yemen waa wadan aad u duqsan waxaana aad looga caabudaa diinta islaamka dhinaca dhaqaalaha yemen uma taajirsano sida wadamada kale ee carabta wadanka waxoo leeyahy shidaal iyo saliid laakiin wax soo saarkooda aad ayoo u yaryahay Taariikh Yemen waa wadan aad u duqsan waxoona leeyahay guryo taariikhi ah oo ladhisay kumanaansano kahor ilaa hadda dadka yemaniga waxee isticmaalaan dhaqanka guryihii ladhisi jiray waagaasWadanka Yemen waxoo xornimo ka helay Dawlada Cosmaniya iyo gumeestihii Ingriiska Wadanka Yemen waxoo markiisa hore u kala qeebsanaa Woqooyi Yemen iyo Koonfur yemen taariikhda marka ee eheed 1962dii ayaa koonfurta Yemen la midowday woqooyiga Yemen waa markii wadanka laisku dhahay Jamhuuriyada yemen Juquraafi wadanka weeninkiisa waxoo gaaraa 530000km2 waxoona leeyahay 200 oo jasiirado ah midda ugu weyn oo hadda sheeganaayo wadanka waa jasiirada Sokotra oo u jirto dalka yemen 415km waxeena ku taalo xeebta soomaaliya jasiirada soqotra waa jasiirad ku taala badda cas waxaanay xeebaha soomaaliya u jirtaa 240 km jasiiradani waxay ka tirsantay wadanka yemen waxaanay ka kooban tahay afar jasiiradood mida ugu weyni waa soqotra jasiiradan dadka dagan waxa asalkoodu kasoo jeedaa carab soomaali iyo aasiyaan jasiirada soqotra waxa ku nool dad gaadhaya 50000 oo qof BY CABDIXAKIIN CABDILAAHI MAXAMAD ALXIKMAAWI IDEAL SCHOOL FOR LANGUAGES Tixraacyada Yugaandha ama Jamhuuriyadda Yugaandha Waa waddan Dhex kujir ah oo ku yaalla bariga Afrika Yugaandha waxay daris la tahay wadamada KiinyaSuudaanJamhuuriyadda Dimuqaraadiga KongoRuwandaTaansaaniya iyo warta Fiktoriya Magaca Yugaandha waxoo ka yimid boqorkii la dhihi jiray Bugaandha oo ka tali jiray waddanka koonfurtiisa u danbaysa Taariikh Taariikh ahaan dadka Ugaandhiiska waxa ay ahaayeen dad waranleey ah; koonfurta yugaandha waxaa deggenaan jiray dadka ku hadlo afka jareerta oo beeraleey ah; yugaandha waxaa ku badan ajaanibta Waddanka waxaa ka soo tali jiray boqorkii la dhihi jiray Bugandha waqtigii gumeesiga intii ee gumeestiyaashii yurubiyaanka ee gumeesanin wadanka waxaa joogi jiray carab oo ganacsato ah sanadka marka oo ahaa 1830meeyadii Wadanka markaas waxaa ka talin jiray 3 boqor oo lakala dhaho Bugandha Kitara iyo karagwa Carabta waxoo kanacsigooda ahaa Adoonyaasha Meelo badan neh diinta islamka ee ku faafiyeen Sanadka marka oo ahaa 1860meeyadii wadanka waxaa soo galay gumeesti yaashii ingriiska Gumeestihii ingriiska waxoo qabsaday Kenya iyo Ugandha waxaana la isku dhihi jiray ingriiska bariga afrikawaxaana la kala qeebiyay sanadka marka oo ahaa 1902 waqtigii xornimada sanadka marka oo ahaa 1950meeyadii wadanka waxaa laga dhisay dimoqaraadi waxaana la sameeyay Xisbiyaal iyo kongris 1962 raiisul wasaaihii ugu horeeyay ee yugandha waxoo noqday Apollo Milton Obote waa markii ee Ugandha xornimada heshay 1972 waxaa dhacday doorasho kadhaxeeso Obote iyo Yoweri Museveni doorashadaas neh waxaa ku guuleestay obote isla markaas neh dood aa dhacday Musveni waxoo ka dacwooday in ee doorashadaas xaqdarro ee eheed Sanadka marka oo ahaa 1986dii waxaa madaxtinimada ku guuleestay Musveni oo ilaa hadda oo madaxweyne yahay Dagaalkii wadamada darika 1998ii waxaa dhacday in ee Ruwanda iyo Yugandha ee ku tashteen wadanka Kongo si ee u ridaan madaxweynaha Kongo Laurent Kabila Musveni iyo wafdi oo militari ah waxee ku tashteen in ee ciidanka UPDF u diraan kongo ayaga iyo ciidamada Ruwanda oo iskaashanaayo Micneheeda neh waxoo ahaa in ee joojiyaan xasuuqa loo geesanaayay dadka Banyamulenka ah oo ku nool wadanka kongo Siyaasiinya Ugandha maku fikirin in ee xirtaan xuduudkooda askarta Ugandheeska marka ee 1000km u galeen wadanka Kongo si ee u caawiyaan maleeshiyada MLC Mouvement de Libération du Congo waxaa ugandha soo galay ciidanka ADF The Allied Democratic Forces oo ka yimaaday wadanka Kongo isla markaas neh waxee dab ku fureen magaalo yaal waaween sida magaalada Fort Portal waxeena qabsadeen xabis ku yaalay galbeedka Ugandha Ciidamada Ugandha iyo Ruwanda waxee bilaabeen in ee gurtaan oo dhameeyaan wax yaabaha ee dadka kongo ee ku noolyihiin iyo beerahooda maraykanka marka oo arintaas maqlay waxoo Ugandha ka gooyayceerti oo militariga Ugandha sii jiray Madaxweynaha maraykanka Bill Clinton aa ka xumaaday dhaqaaqa ee ciidanka Ugandha sameeyeen asiga oo la rabay in oo kadhigo ciidanka ugu xoogan oo dhibaatooyinka afrika xalin karaanMadaxda Ugandha waxaa mar looga dooday in ee ayaga ka danbeeyay dagaalkii ituri Xasuuq badan neh ee u geesteen dad badan oo ku noolaa deegaanada u dhow meesha biyo degaanka ah Sanadka marka oo ahaa 2005tii waxaa maxkamada Caalamiga go aansatay in ee Ugandha lacag siiso Jamhuuriyadda Kongo kadib markii ee dadka kongo ee arkagaxis ku rideen 2007 ciidamada Ugaandheeska waxaa la soo galiyay wadanka Soomaaliya si ee u caawiyaan DFKMG ayaga oo wato magaca midowga afrikaanka ee Amisom Ciidamada Ugaandheeska waxee xasuuq ku haayaan dadka Soomaalida oo rayidka ah ayaga oo madaafiic ku rido meelaha ee dadka rayidka ku badanyihiin ama dabaqyo inta ee koraan ee dadka madaxa ka toogtaan ayaga oo ku marmarsiyoonayaan maleeshiyada ka soo horjeedo ciidamada amisom waxee gaarayaan in ka badan 7000 waxeena muqdisho ka joogaan meel aad u yar dhinaca madaxtooyada Siyaasiinta Madaxweyaha wadanka waa Yoweri Museveni oo madaxweyne ahaa ilaa sanadka maka oo ahaa 1986dii madaxweynaha wadanka waa hoogaamiyaha madaxda Yugandha madaxweynaha waxoo doortaa Raisul wasaare oo ku caawiyo shaqada oo qabanaayo Barlamaankooda waxoo ka koobanyahay 300 oo Xildhibaan 81 ayaga ka mid ah neh waxee ka imaadeen meelaha ugu faqiirsan wadanka Halkii xildhibaan waxaa la doortaa 5tii sano mar Xuquuqda Aadanaha sanado badan ayaa waqooyiga yugandha ka socon jiray dagaalo oo xasuuq dadka u geesanaayeen maleeshiyada Lord's Resistance iyo ciidamada Yugandha Dadka neh ilaa hadda waxaa ku jirto baqdin wadanka waxaa ka jiro xornimo ee dadka heesanin oo dadka qaar la xiraayo ama la afduubanaayo isla markaas neh si xun loola dhaqmaayo mararka qaar neh caalamka oo gaaraa 2005tii wadanka ingriiska waxoo Yugandha ka gooyay Ceertii oo sii jiray Mardhow ee eheed markii oo ururka grassroot oo isku dayay in ee caalamka ogeysiiyaan caruurta ee maleeshiyada Lord afduubtaan isla markaas neh ee ku qasbaan in ee askar noqdaanBadanaa ciyaalka la afduubto kama badno 8jir Ciyaalka wiilasha ah waxaa lagu qasbaa in ee qof dilaan ciyaalka gabdhaha ah neh waxaa lagu qasbaa in ee guursadaan maleeshiyada ciidankooda 2005tii waxaa Maxkamada Caalamiga ku dhawaaqday in la xiro madaxda maleeshiyada Lord oo lagu eedeeyay in ka danbeeyaan dilka bini aadanka ka baxsan xasuuqa xooga iyo ciyaalka askarta laga dhigaayo Tafaasiil Kooban Dalka jamhuuriyada Uganda Dalka Uganda waxa uu ku yalaa dhinca bari ee qaarada Afrika waxana kamid ah dalalka uu xadka la wadaago dalalka Tanzania Rwanda South Sudan iyo dalka jamhuuriyada Dimuqraadiga ah ee Congo Waxa sidoo kale dhinaca galbeed kaga taala dalka harada qaarada Afrika ugu caansan uguna wayn ee Victoria Harada Victoria waxa ay kala soorta dalalka Kenya Tanzania iyo jamhuuriyada Uganda Caasimada dalka waxa la yidhaa Kampala Bedka Bedka dalku ku fadhiyana waxa lagu qiyaasaa 9113555 oo mayl laba jibaaran una dhiganta 23604000 oo kiiloo mitir laba jibaaran sidoo kale baaxada dalka Uganda waxa lagu qiyaasaa in uu ku dhowyahay gobolka Oregon ee dalka Maraykanka Dadka Dadka ku dhaqan dalka Uganda tirakoobkii la qaaday sanadkii 2010-kii waxa tirada dadka reer Uganda ay kor u dhaysay 33-milyan oo ruux Sidoo kale saadasha dadka reer Uganda ee sanadka 2050-ka waxa lasheegay in ay gaadhi doonto 84-milyan oo ruux Afka Luuqadaha lagaga hadlo dalka waxa kamid ah luugada Ingiriisiga ah luuqada 1aad ee ay ku hadlaan dadka reer Uganda taas oo badanaa loo adeegsado waxbarashada iyo warbaahinta sida jaraa’idada Luuqadaha kale ee ay ku hadlaan muwaadiniinta reer Uganda waxa kamid ah Luuqadaha Niger-Congo Nilo-Saharan Swahiliga iyo Carabiga Aqoonta Dadka aqoonta leh ee dalka Uganda waxa lagu qiyaasaa boqolkiiba 618% kamid ah cabirka guud ee dadka reer Uganda Diinta Diimaha ay kala aaminsanyihiin dadka ku dhaqan dalka Uganda waxa kamid ah diinta kiristanka gaar ahaan mad-habta Roman Catholig oo ay haystaan boqolkiiba 33% halka Protestanka ay ka haytaan dad gaadhaya boqolkiiba 33% diinta Islaamka oo ah diinta sadexaad ee dadka ugu badani ay haystaan ayaa tirada dadka Muslimka ah waxa lagu qadaraa boqolkiiba 16% diimaha dhaqanka la xidhiidha ee ay haystaan dadka Ugandhiiskii waxa lagu qiyaasaa tirada dadka haysta boqolkiiba 18% Cimriga Da’da ragga reer Uganda waxa lagu qiyaa in ay gaadho da’doodu 43-sano dumarkuna wax ay jiraan 44-sano Dawlada Qaabka ay u shaqayso Dawladda dalka Uganda waa nidaamka caanka ah ee jamhuuriga Government Type republic Lacagta Lacagta laga qaato dalka waxa la yidhaa Ugandan shilling oo loo soo gaabiyo USh Warshadaha Warshadaha dalka ka jira waxa ay farsameeyaan Sonkorta Tubaakada Cudbiga Dunta Sibidhka iyo alaab kale oo faro badan Beeraha Beeraha dlaka jamhuuriyada Uganda waxa ka baxa ama laga beera dalagyo ay kamid yihiin Coffeega Cudbiga Shaaha Cassavanaha Baradhada iyo Galayda Xoolaha Dadka reer Uganda waxa ay dhaqdaan xoolo ay kamid yihiin Riyaha iyo Lo’da oo badanaa loo isticmaalo ama loo dhaqdo hilib ahaan Waxa kale oo jira qaybo dadka reer Uganda kamid ah oo dhaqda Khinsiirka iyo Digaaga Dhulka la isticmaalo ee dalka Uganda waxa lagu qiyaasaa boqolkiiba 25% kamid ah cabirka guud ee dalka Dalka Uganda oo kamid ah wadama uu maro dhulbadhuhu ayaa ku caan ah dhul qurxoon oo soo jiita indhaha dadka dalxiisayaasha ah maadaama oo dalka harahu ku badanyihiin Khayraadka Kharyaadka dabiiciga ah ee dalka Uganda waxa kamida ah macdanaha Koborta Cusbada Cobalt iyo awooda biyaha lagaga dhaliyo korontada ee hydropower Tixraacyada