2000 2001 2002 waxyaabihii ugu waaweynaa ee dhacay sanadkaas waxaa ka mid ahaa - 11 sebteembar 2001 waxaa la qarxiyey guryaha WTO World Trade Center ee ku yaaley magalada New York __TOC__ Dhacdooyin Dhalashooyin Dhimashooyin Madaxda Aduunka 2014 2015 2016 __TOC__ Dhacdooyin Dhalashooyin Dhimashooyin Madaxda Aduunka Sanadka miilaadiga bishiisa afraad waxayna u dhaxaysaa bilaha Maarso iyo Maajo Bisha Abriil waxay ka koobantahay 30 maalmood waxaana loo soo gaabiyaa Abr Saldanadii Cadal waxay ahaayeen boqortooyo xukumi jirtay gobolka awdal iyo qebo badan oo ka mid dhulka Itoobiya iyo Jabuuti ilaa Eratareya waxeyna ka mid ahaayeen boqortooyada ugu taariikhda dheeraa uguna awooda weynaa dalka Somalia cadal ama adal waxa lagu xasuustaa dagaalo waaweyn oo ay inta badan la galeen ethiopia Dhaqanka Somalida waa Mid hodan ah oo Cajiid ah Dad weynha aduunkana la yaabeen Dadka somalida isku dhaqan bey ahaayeen mudooyin quruuno ah oo ay ku dhaqmayeen dhaqancaaki wanaagsan Hordhac Soomaaligu waa mid ka mid ah afafka ugu muhiimsan Geeska Afrika waana ka rasmi wadanmada iyo Jabuutiwaxaa kaloo si wayn loogaga hadlaa qaybo ka mida Itoobiya iyo Kenya Waxuu ka tirsan yahay afafka loo yaqaan oo ah laan ka tirsan bahda luqadaha ]Kusheetikna wuxuu ka sii yahay Kusheetik Bari waxaana ku hadla qiyaastii 15 milyan oo qof oo ku nool waddamada ] ] ] iyo ] sido kale waxaa afsoomaaliga ku hadala dadka iygu ah qurbujoogta Qoristii Af Soomaaliga Af soomaaliga waxaa la qoray Sanadkii 1972-kii Af soomaaliga waxa lagu qoraa xuruufta laatiinka ka dib 11 sano markii la magacaabay guddigii Af Soomaaliga sanadkii 1961 Dood dheer ka dib guddigu wuu talo gafay Dowladii Kacaanka ayaa dib boorka uga jaftay guddiga waxaana muddo 2 sano ah lagu hirgeliay qorista iyo barashada Af Soomaaliga 18 nooc oo far Soomaali loo damacsanayaa ayaa waxaa soo bandhigay af yaqaano kala duwan Guddigii Af Soomaaliga ee shaqaynayay 1961 ilaa 1972 ayaa doortay fartii afyaqaan Shire Jaamac Axmed i taas oo horay uu ugu tijaabiyay buugaag biirayaal bille ah sida "Iftiinka Aqoonta" iyada ay jireen tartan balaaran oo dhanka xaruufta Carabiga ah maadama Soomaalidu Quraanka ku barato Alif Ba Xaruufta Laatiinka waxaa loo door biday arimo dhaqaale qalabkii wadanka yiil iyo asbaabo kale Olalihii Horumarinta Reer Miyiga iyo Qoristii Af Soomaaliga Olalihii Horumarinta Reer Miyiga ayaa lagu balaariyay tirada bulshada ee taqaan qorista iyo akhrinta Af Soomaaliga Barnaamijyo kumanaan saacadood oo ka baxay idaahadaha Radio Hargaisa iyo Radio Mogadishu iyo barayaal 20000 labaatan kun oo ay ku jiraan ardaydii dugsiyada sare ayaa u howl galay in aqoonta aas aaska ee bulshada laga qaado 2% lana gaarsiiyay 55% mar ay UNESCO baaris ku samaysay isbadalka uu ummada gaarsiiyay Ole Olihii Horumarinta Reer Miyiga Wakaalada Madbacada Qaranka Tiyaatarka Wakaalada Filimida iyo wasaarado badan ayaa ka qayb qaatay barnaamijka qorista iyo horumarinta Af Soomaaliga Lahjadaha Af Soomaaliga Lahjadaha Af Soomaaliga in kasta oo ay Badantahay hadana waxaa la yiraah "Waxaa jira Maxaa Tiri iyo May" Afka Soomaaliga waxa loo qaybiyaa labo qaybood oo kala ah 1af maxaa tiri 2af maay Maxaa Tiri waa af Halbeega Soomaaliyeed ee cilmiga iyo culuunta lagu barto ahna kan qoran Lahjada Maay waxaa looga hadlaa inta badan koonfurta soomaaliya qoraalkiisuna weli si rasmi ah layskuguma raacin Af soomaaligu waa af ka kooban erayotiraab iyo hawraar soomali ah oo ay kol kolka qaarkood ku darsamaan erayo carabi ama ingriisi ahi Af Soomaligu waa luqadda ugu fudud qoraal ahaan iyo codeynba hase ahaatee ku hadliddeedu way adagtahay kolka la barbardhigo afafka udunka qaar ka mida Far Soomaali Qoriddii Af-soomaaliga waxa ka qayb qaatay Aqoonyahanno ]yeed oo aad u fara badan Xarfaha higgaadda Af-soomaaligu waa Shaqal 5 xaraf ka kooban iyo Shibbane 21 xaraf ah Shibbane oo kala ah B T J X KH D R S SH DH C G F Q K L M N W H Y ama b t j x kh d r s sh dh c g f q k l m n w h y Shaqal oo kala ah Shaqal gaab A E I O U ama a e i o u Shaqal dheer AA EE II OO UU ama aa ee ii oo uu Afka Soomaaliga marka laga fiiriyo falalka waxay ku dhamaadaan laakiin ayadoo loo eegayo amar ahaan waxa uu ku dhamaado ayaa waxaa suura gal ah in ayu dhamaadaan kuwo kale sida fal amar ah oo ku dhamaado "o" da waxaa lagu bedelayaa "A" waxaana la raacshaa "SHO" Tusaale baxsashobaxso dhimodhimasho seexoseexasho fadhiisofadhiisasho Si la mooda waxaa kale oo jiira falal ku dhamaada "N" kaa oo amar haan marka aan ka soo gano uu ku idlaado "Y" ama "I" Tusaale xoojixoojin siisiin beer dareybeer dareyn Waxaa laga reebaa kuwoo amar ahaan ku dhammaada "OOW" laakiin isu bedesho "AANSHO" Sida jecloowjeclaansho ogoloowogolaansho Hadii la fiirayo meelaha ugu fudud waa tirooyinka 1 Kow Koowaad 2 Labo Labaad 3 Saddex Saddexaad 4 Afar Afaraad 5 Shan Shanaad 6 Lix Lixaad 7 Todobo Todobaad 8 Sideed Sideedaad 9 Sagaal Sagaalaad 10 Toban Tobanaad 20 Labaatan Labaatanaad 30 Sodon Sodonaad 40 Afartan Afartanaad 50 Konton Kontonaad 60 Lexdan Lexdanaad 70 Todbaatan Todbaatanaad 80 Sideetan Sideetanad 90 Sagaashan Sagaashanaad 100 Boqol 1000 Kun 1000000 Milyan Waxaa kale oo aan wax ka sheegi karna tilmaameyaasha Ka soo qaad kan kaas tan taas kuwan kuwaas Sidoo kale kama maaranno waxyaabaha aan albaab ahaan u balaqeyno this is a pen in aan u fasirno afkeena sidii la doono ayadoon ahaynkan qalin waaye kan waa qalin This kan Is waaye waa Pen qalin Laakiin my pen sideen u isticmaali karaa makan qalinbaa? Jawaabtu waa may ee waa lays daba mariyaa qalin + kan Aniga kayga qalinkan this pen waa is kayga mine Adiga kaaga Asaga kiisa Ayada keeda Anaga keena Idinka kiina Ayaga kooda Tirada ]ka ku hadla Af-Soomaaliga Tirada dhabta ee dadka ku hadla Af-soomaaliga lama yaqaan waxaase lagu qiyaasaa ilaa 1965 Milyan oo qof kuwaas oo ku kala firarsan Caalamka waxaana kaloo jira aragtiyo kale oo gaarsiiya ilaa 25 Milyan oo qof Meelaha looga hadlo ] ] 16000000 ] ] 1000000 ] ] 5000000 ] ] 7000000 ] ] 2000000 iyo sidoo kale waddamada caalamka oo dhan afka soomaaliga waxaa kale oo ku hadlo dad badan oo asal ahaan soomaali eheen qaarkood weeba ku heesaan ' somali english turkish aniga I ben adiga you sen asaga he o ayada she o anaga we biz adinka you siz ayaga they onlar qaybaha falalkaficilada soomaaaliga kuwo ku dhamaado -id-asho-aansho-n sida afka soomaaliga hadaan tusaalooyin ka bixino fal dhacay aniga Sidoo kale fiiri ] ] ] ] Awdal waa gobol ku yaalo woqooyiga galbeed ee somalia gobolkaan wuxuu ka tirsanyahay Gobolada Gobolkan waa gobol taariikh dheer leh horana loogu yaqaanay Adalcaasimada gobolka waa Borama Gobolkan waa gobolada ugu horumarsan woqooyiga gaar ahaan woqooyi galbeed xag dhaqaale waxbarsho diineed iyo isgaadhsiineedba Gobolkani waxa uu ka koobanyahay shan degmo oo kala ah Baki Boorame Dilla Cali Xaydh Garboraaxo Gabiley Bus Kalabaydh Wajaale Quljeed Boon bown Jirjir Siimodi Goroyo cawl Weerar Abuqees Dadka ku dhaqan gobolkaan waxaa dagan qoomiyada direed gaar ahaan mandaluuq Dir oo samaroon ah waxa ay u kala degan yihiin degmooyinka sida-tan degmada boorame waxa dega Samaron oo dhan degmada baki Reer Nuur iyo Maxad case iyo habar cafaan waana samaroon degmada boon samaron Makahiil kuma kobno labadaa waysa jiraan kuwo kale oo ay wada degaan bal dadka ugu badan ay sa yihiin maxed case intaa waxa soo raaca habarcafaan degmada gabiley haber awal iyo maxed case iyo reer nuur yoonis oo ah makaahiil laakiin makaahiil waxay sido kaleh macag ku leeyihiin degaanka soomaaliyeed ee itoobiya kaasna kuma koobna oo kaliya makaahiil waxa iyadana soo raaca in yar oo habarcafaan Gobolkan waxa lagu asaasay Jamhuuriyada somaliland xagaas oo dhamaan xubnaha taliska lagu soo dhisay aynay daganayeen magaala madaxdiisa Boorame mudo shan bilood ah xagaasna lagu soo magacaabay madaxwaynihii u horeeyay ee la doorto Alaha u naxariistee marxuum Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal Gobolka awdal waa gobol dhaqaalihiisu aad ugu tiirsanyahay xoolaha nool Beeraha dalxiiska iyo macdanta Gobolkan waxa ka soo jeeda madaxwaynaha hayn jiray mudii 2003 ilaa 2010 xilka waqooyiga somalia ee Daahir Rayaale Kaahinoo ka soo jeeday gobolkaas awdal waana samaroon Gobolkan waxaa magaala madaxdiisu tahay baki dhaqaalihiisuna waxa uu ku tiirsanyahay ganacsiga iyo xoolaha nool Magaalo madaxdiisii hore waxa ay ahaan jirtay oo ay ugaas yaashii ka telin jiray magaalada qadiimiga ee saylac oo aan ku koobnayn oo kaliya gobolka awdal ay u ahayd indhaha soomaaliyeed gaar ahaan ugaasyada Samaroon oo dhamaantood saylac lagucalemasaaray Biomolikule waa Molikule oo ka imaaday ama laga sameeyay waxyaabaha nool {| width"100%" cellspacing"2" style"clear both;" | colspan"2" | |- | style"vertical-align top;" | {|id"mp-sp" cellpadding"2" cellspacing"5" style"width100%; vertical-aligntop; backgroundf9f9f9; border1px solid a7d7f9; color000;" |- | |} Boorama English Borama Carabi ﺑﻮﺭﺍﻣﺎ sidoo kale loo yaqaano Borame waa magaalo madaxda gobolka Awdal ee waqooyi-galbeed Soomaaliya Boorama waxee u dhowdaha xadka Itoobiya iyo Jabuuti Magaaladaan waxaa degan dad gaaraayo in ka badan 500000 oo qof Boorama waxee ka mid tahay magaalooyinka ugu taariikhda dheer dalka Soomaaliya waa dhulkii eey maamuli jireen saldanadii Adal Sida ay la tahay dadka dega Somaliland waxay aragtidoodu tahay in ay tahay Boorame magaalo somaliland hoos timaada Juquraafi Meesha ee ku taalo magaalada Boorama waa dhul buuroleey ah oo mararka qaar Dhulgariir ka dhaco Boorama waa magaalada kaliya oo ugu dhul gariir badan wadanka jamhuuriyada somalia iyadoo dhul gariiradii ugu badnaa ay ka dhaceen Boorama sanadka markuu ahaa 1980 wakhtigaas oo magaalada Boorama ka dhacay dhul gariiro aad u fara badanaa sidoo kale waxa la dareemay sanadkii 2011 Sidoo kale dhulgariirka waxoo gaaraa magaalooyinka kale oo ku yaalo gobolka Woqooyi Galbeed Magaalada Boorama meesha eey ku taalo waa meel qaboow adag ka dhaco wakhtiyada jiilaalka ee u dhexeeya bilaha November ilaa February waana meel jawigeeda isbadaloSidoo kale magaaladu waxey leedahay dhul daaqsiimeey cows badan oo xayawaan badani ku nool yahay Juquraafi ahaan beesha magaalada Borama ku nooli waxay deegaan ama aay xudoodo la leeyihin sedex beelood oo ka mid ah beelaha Somalida Ciise oo dhanka Jabuuti ah Isaaq oo aay dhanka Somaliland isla dagaan iyo Ogaaden ooy Ethopia wada dagaan; taasina waxay ka dhigtay dad dhaqan kastaba fahami kara furfuran oo ka ilbaxsan reeraha kale Dhismaha magaalada Boorama waxee ka midtahay magaalooyinka aad u soo korooyo magaaladaan waa magaalo ee dhismo ku socotowaa magaalada ugu quruxda badan woqooyi galbeed Waana magaalo leh garoon diyaaradeed Borama waxay ku jirtaa magaalooyinka ugu cimilada wanaagsan geeska afrika waana meel aya aad ugu helaan dalxiisayaashu waa meel biyaha aad ugu qani ah Borama waa magaalada kaliya ee ayna saamayn dagaalada sokeeye ee ka kadhay dalka waa magaalo aad u nabadbadan yadoo ay ajaanibku aad u jecelyihiin Borama waxa ku yaala Jaamacada ugu wayn waqtigan dalka Soomaaliya ee Jaamacadda Camuud jaamacadan waxay kulmisa dhamaan arday soomaliyeed ee ku kala nool wadanka somalia yadoo ay jaamacadan ay isugu imaadaan sidoo kale waxa ay leedahay jaamacada Elo- university oo kaalinta sadexaaad ka gashay heerka waxbarasho ee jaamacada soomaaliya qiimanyntii sanadka 2014 Borama waa magaaladii lagu aas aasay Dawlada Somaliland waa magaalo dadka ku nooli ay nabada aad u jecelyihiin Ilaha dhaqaalaha Dhaqaalaha magaalada boorama waxee ku tiirsantahay xoolaha iyo beeraha Waa magaalo ku dadaasho horumarka sidoo kale waxee leedahay hoteel aad u casriyeesan Hotel Rays oo ah Hoteelka Somaliland ugu qurxoonInkastoo ee magaaladaan ka tirsantahay dalka somaliland oo aan ictiraaf ka haysan dunida hadana dhaqaalo fiican bay leedahayMagaalada boorama waxaa laga joojiyay shilin soomaaligii lagu ne badalay lacagta jamhuuriyada Somaliland Waxbarashada Magaalada Boorame waxa ay aad ugu fiicantahy dhanka waxbarashda waxeyna leedahay dugsiyo iyo jaamacado wax laga barto oo tayo leh oo ay kamid yihiin Jaamacadaha Camuud & Eelo oo loogu yimaado mandiqada Geeska Africa Borama waxa loo yaqaana Hoyga Wax-barashada Soomaaliyeed Magaalada Borama ma ahan magaalo madaxda gobolka Awdal oo kali ah ee sidoo kale waa xudunta waxbarashada Waxaa ku yaala magaalada in ka badan 100 dugsi oo iskugu jira Dugsiyo Hoose Dhexe iyo Sare Dugsiyada sare ee ugu caansan magaalada waxaa ka mid ah Al Aqsa Secondary School Sh Ali Jowhar Secondary Ubaya- Ibnuka'ab Secondary School Hassan Ardale Secondary School Aayatiin Secondary School Waaberi Secondary School Al Qalam Secondary School Al Nuur Secondary School and Adam Isaak Secondary School Sidoo kale magaalada Borama waa hoyga Jaamacadda Camuud oo ah jaamacadii ugu horeeysay ee laga aasaaso cariga Soomaaliyeed burburkii dowladii Siyaad Bare ka dib Jaamacada oo dhacda 5km bariga caasimada ayaa waxa dhigta kumanaan ardey ah oo ka kala yimid meelo kala duwan oo ka tirsan mandaqada Bariga Afrika Waxa iyadna caasimadan ku taala jaamacada heerka sare ah ee EELO American University oo tiirka loo dhigay sanadkii 2005 iyo waliba SAW Community College Waxa iyadna xusid mudan in caasimada Borama tahay hooyga Dugsiga Dhagoolayaash oo ah midkii ugu horeeyay ee laga furo gayiga Soomaaliyeed Dugsigan dhagoolayaasha waxa uu tababar iyo waxbarasho lacag la'aan ah u fidiyaa dhamaan dadka dhagoolayasha Bulshada magaalada Borama waa dad aqoonta aad u tix-galiya taageero fiicana siiya horumarinta wax-barashada Waxa lagu qiyaasaa in 95% shacabka magaaladu leeyahay aqoon dugsi dhexe in ku dhow 30% eey aqoon heer jaama waxtarka nafaqo ee Borotiin-ka Most microorganisms and plants can biosynthesize all 20 standard amino acids while animals including humans must obtain some of the amino acids from the diet The amino acids that an organism cannot synthesize on its own are referred to as essential amino acids Key enzymes that synthesize certain amino acids are not present in animals — such as aspartokinase which catalyzes the first step in the synthesis of lysine methionine and threonine from aspartate If amino acids are present in the environment microorganisms can conserve energy by taking up the amino acids from their surroundings and downregulating their biosynthetic pathways In animals amino acids are obtained through the consumption of foods containing protein Ingested proteins are then broken down into amino acids through digestion which typically involves denaturation of the protein through exposure to acid and hydrolysis by enzymes called proteases Some ingested amino acids are used for protein biosynthesis while others are converted to glucose through gluconeogenesis or fed into the citric acid cycle This use of protein as a fuel is particularly important under starvation conditions as it allows the body's own proteins to be used to support life particularly those found in muscle Amino acids are also an important dietary source of nitrogen Buuraha waxee ka sameesmaan Fulkaano ama caleemha dhulka marka ee isku durqaayaan Buuraha Soomaaliya waxee ku yaalaan waqooyiga soomaaliya meesha ugu dheer wadanka neh waa buurta Shimbiris Luqada carabiga waa luqad ay ku hadlaan in kabadan 422 Milyan oo Qof Waxanay leedahay Lahjado badan waana mid kamida luqadaha caalamka ugushacbiyada badan luqada carabiga waxa sigaar ah u adeegsada dadka islaamka ah waayo waxa kusoo dagay Qur'aanka kariimka ah waxa kale oo carabiga ku qoran axaadiista Rasaaulka CS waxa jirta in luqada carabigu ay raad wayn kuleedahay luqado aad ubadan sida luqadeena soomaaliga waxa jira ereyo caalami ah oo caalamku isticmaalo oo asal ahaan kasoojeeda luqada carabiga waxaana kamida Sonkor waxa kamida Alcoholالكحول Admiralأمير البحر waxa jira kalmado badan oo si caalami ah loo isticmaalo laakiin asal ahaan kasoojeeda luqada carabiga luqada carabiga waxa lagaga hadalaa kasokoow dhulka carabta waxaa lagaga hadlaa sida wadamada Jad Eratareya Israaiil iyo Qaramada Midoobay Luqadaha carabigu ay saamaysay Af-Turki Af-Faarisi Waa afka Iiraan lagaga hadlo Af-Kurdi Waa afka ay kuhadalaan shacabka kurdida ee kunool wadamada Turkiga ciraaq iyo Iiran Af-Indunuusiyaan Waa luqada rasmiga h ee wadanka Indunisiya Af-Isbaanish waa af wadamo badan u rasmiah oo ay kamid tahay wadanka Isbania Halka ay kasoojeedo carabigu Afcarabigu waa mid kamida bahda Luqadaha Semitiga luqadahan oo u kala baxa amaba ku kala firidhsan Afrika iyo Aasiya Meelaha laga qoro xurrfta afka carabiga Sacuudi Carabiya Aljeeriya Masar Ciraaq Urdun Liibiya Marooko Soomaaliya Koonfur Suudaan Suudaan Suuriya Tuuniisiya Imaaraatka Carabta Yaman Jabuuti Lubnaan Qatar Baxrayn Kuwait Cumaan Muuritaaniya Jusur alqamarKomoros Jaad Israa'iil Falasdiin Deoxyribonucleic acid DNA waxey ka kooban tahy Sokor 5 jibaaran ee laga yareeyey oksojiin Fosfat Kaydka guud LaboPurines Adenine waxaa loo soo gaabiyaa A Guanine Waxaa loo soo gaabiyaa G LaboPyrimidines Thymine waxaa loo soo gaabiyaa T Cytosine waxaa loo soo gaabiyaa C Dhulgariir waa Dhulka marka oo luxluxmaayo ama uu gariiro waxaa waaye marka caleemaha Dhulka kala durqaayaan Dhulgariirka khasaarado badan ayoo geestaa woxoona u badan yahay Aasiya iyo Ameerika dhulgariirka waxee sameesaa fulkaano iyo Buuro Soomaaliya dhulgariir culus malahan laakiin mar marka qaar ayaa waxaa dhulgariir ka dhaco waqooyiga Soomaaliya oo dhan meelaha buuraha kuyaalo dhulgariirka soomaaliya badanaa mala dareemo lakiin waxaa jiro kuwo la dareemaayo oo ka dhaco sida gobolka AwdalBishii Maarso 2010 ayaa magaalada Boorama waxaa lagu arkay dhulgariir oo halkaas kadhacay oo khasaaro badan geesanin Soomaaliya waxee leedahay caleemaha dhulka ama af ingriiska lagu dhaho tectonic plate kaas oo lagu magacaabo somali plate ee leedahay Dhulgariirkii ugu culusaa waxee ka dhacday Badweynta Hindiya 2004 waxaana ku dhintay in ka badan 180000 waxeena guryo la aan dhigta 11 milliyon oo dad ah Soomaaliya wee soo gaartay khasaaraha Afka ingiriiska waa luqad looga hadlo dhowr wadan waxeeyna tahay luqod caalamka aad looga xishmeeyo Asal ahaan Afka ingiriiska wuxuu ka yimi luqadda Afka Laatiiniga waxaana lagu alifey wadanka Ingiriiska Fiditaanka uu Afka ingiriiska ugu fidey dunida waxaa sabab u ah gumeysigii Ingiriiska uu ku gumeystey dunida barkeeda kala bar Mar walboo uu wadan gumeysto Ingiriiska wuxuu ka dhigi jirey afkiisa afka dawladda iyo tan barida Wadama Ingiriiska looga hadlo Wadamada luqada ingiriiska looga hadlo sida afkooda hooyo oo kale waxaa ka mid ah Ingiriiska Ireland Australia New Zealand Maraykanka Kanada Koonfur Afrika Booqo Af-Ingiriis Qaamuus Ensiim waa Biomolikule oo xowli ama boobsiis ku sameeyo waxyaabaha kimikaalka dibusocodka leh Ensiim badankooddu waxay ka sameesanyihiin proteinShaqooyinka ugu badan ee ka dhaca Unuga waxa ugu badan ee ay isticmaalaan waa Ensiim si ee shaqada u dhakhsato Micnaha Ensiimka waxa uu yahay in uu wax boobsiiyo ama xowli ku daro waxyaabaha qaarkood oo dibusocodka leh wuxuuna u shaqeeyaa sida katalaysyaasha kale wuxuu soo ridaa energiga hooseeya Ea ama ΔG‡ si uu uga dhashto dibusocod taasna waxaa ka soo baxo dibbu socod aad u xoogan oo malyan jeer ka xoogan xowliga kuwa aan katalaysyaasha ahayn Dibusocodka noocan ah looma isticmaalo Ensiim waxay badiyaan ama saaiidiyaan kuwa kale ee dib u socodka leh ee ay isku midka yihiin Ensiimka waxa oo uga goan yahay katalasyaasha waxaa ka mid ah si sax ah ayuu wax u keenaa waxaana lagu yaqaanaa in uu badiyo ama ka dhigo Kombondiga Orgaaniga ah ilaa 4000 oo dib u socod ah Nin la dhihi jiray Eduard Buchner oo Jarmal ahaa wuxuu Ensiimka mar ka soo saaray wax la idhaa DNA polymerase waana meesha laga soo alifay DNA'ga Faransiisk Af-Faransiis Sirasmiya waxaa loogu yeedhaa Af-Faransiis République française‏ waa dalka mid ah dalalka kuyaala galbeedka qaarada Yurub farnsiisku waxa uu kakoobanyahy dhul kal fog fog iyo jasiirado kuyaala goobo aad uga fog dhulwaynaha faransiiska waxa kale oo farnsiiska kamida halka looyaqaano Faransiis Guyana iyo jasiirado aad ubadan oo cidhifyada caalamka kuyaala dadka wadanka farnsiiska udhashay waxa wadankooda ay uguyeedhaan Hexagone oo macneheedu tahay Lix geesood wadanka farnsiisku waxa uu xuduud la wadaagaa Wadamada Midowga boqortooyada Britan Beljim Luksemburg Jarmalka Iswisarland Talyaaniga Monako Andorra Isbania sida oo kale farnsiisku waxa uu xuduud la wadaaga wadamo kabaxsan qaarada Yurub sida Barasiil Surinam Nederlaan Antiilis Farnsiisku waa mid kamida Aasaasayaasha Midawga Yurubwaana wadanka ugu wayn midawga yurub sidoo kale waxa uu farnsiisku kamid ahaa xubnihii aasaasy Qaramada Midoobaywaxa kale oo kamidyahay xubnaha rigliga ah ee Golaha Maanka inta badan dadka farnsiiska ahi waxa ay haystaan diinta Masiixiyad waxa kunool sidoo kale dad gaadhaya ilaa shan milyan oo haysta diinta Islaamka Taariikh inta badan dhulka faransiisku waxaa dhulkii ay qabsadeen dadkii lagu magacaabi jiray Gaule oo asal ahaan kasoo jeeday meesha looyaqaano katalaaniyawadanka waxa katalinjirtay ambaradooriyadii roomaanka kadib xiligii qarnigii 4aad waxaa qabsaday mid kamida qabaa'ilka Jarmaankakuwaas oo looyaqaany Franchwadnkan maanta looyaqaano farnsiiku waxa uu midoobay markii ugu horaysay sanadii 486farnsiisku waa wadan leh taariikh aad iyo aad u dheer oo aan lasoo koobi karin Taariikhdu waxay qortaa in boqorada Faransiiska soo maray uu ka mid yahay Napolian Bonabert oo dhawr wadan oo Yurub qabsaday Faransiiska oo ah dalka ugu weyn wadamada ku yaala galbeedka Yurub sidoo kale waa dalka Sadexaad ee Yurub oo dhan ugu weyn dunnidana waxaa uu ka yahay dalka 42aad ee ugu weyn dhul ahaan Caasimada wadanka waa Paris dadka Faransiiska ah waxaa lagu qiyaasaa in ka badan 67 million oo ruux taasi ayaana keentay in loo aqoonsado inuu yahay dalka 20aad ee dunnida ugu dadka badan iyo dalka labaad ee Yurub oo dhan ugu dad badan Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada la yiraahdo awood ayay leeyihiin illaaa qarnigii 19 aadna waxaa uu ka mid ahaa wadamada dunnidaan wax ka gumaystay Dalkaan QM waxay ku taxgalisaa inuu ka mid yahay wadamada ugu badan ee ay kasoo baxeen dad taariikh ku leh dhanka cilmiga waxaana dalkaan kasoo jeedaa dad badan oo wax badan hindisay Hay’adda UNECSO waxaa ay sheegtay in dalka Faransiis waxay u aqoonsatahay dalka 4aad ee ugu dhaqanka weyn dunnida taas ayaana sabab u ah in si joogto ah ay dalkaasi u booqdaan oo ay u dalxiis tagaan dad tiradoodu gaarayso 83 million oo ruux Lacagta wadanka waa Yuuroo seedka gaadiidku isku dhaafaana waa dhanka midig luuqada wadanka looga hadlana waa Faransiis Xagga dhaqaalaha marka aanu eegno Faransiisku waxaa uu ka mid yahay wadamada ugu waa weyn ee dhaqaalaha leh dalkuna warshado badan ayuu leeyahay Sidoo kale dalxiiska ayay dawlada Faransiisku dhaqaalo aan yareyn ka heeshaa Xagga ciidamada Faransiiska oo ka mid ah wadamada ku jira ururka gaashaanbuurta NATO dawlada Faransa waxay ka mid tahay dawladaha dhaqaalaha badan ku bixiya dhanka ciidamada sidoo kalena dawlada Faransiisku waxay xubin ka tahay 15 xubnood ee golaha amaanka iyo ururka midawga Yurub ururka ganacsiga adduunka ee WTO iyo booliska adduunka ee Interpol waana dal haysta hubka Nuclearka ah Xagga Diimaha haddii aynu eegno dadka Faransiisku badankood waa masiixiyiin waxana ay dalkaasi ka yihiin 94% Muslimiin oo dalkaasi dadka ku nool ka ah 4% waxaa tiradooda guud lagu qiyaasaa 5 illaa 6 million oo ruux Dhaqan ahaan dadka Faransiiska waxay isku eg yihiin dadka Talyaaniga waxaana dumarka Faransiiska dhaqan ahaan u xirtaan maro u sameysan sida cambuurka oo kale oo dhanka hoose u weyn qaarka sarana u yar halka raggooduna ay xirtaan maryo qamiiska u qaab eg Dhanka cunnadda dadka Faransiisku waxay dhaqan ahaan u cunaan hilbo la dubay oo haddana maraq loo yeelay oo dalkaasi looga yaqaan Foie gras Ugu dambeyna haddii aanu eegno xagga cayaayara Faransiiska kubbadda cagta aad baa loga xiiseeyaa waxaana xulka K cagta dalka Faransiisku uu qaaday koob adduun hal mar oo aheyd sanadkii 1998 oo Faransiiska lagu qabtay Cayaartoyda Faransiiska ayaa Sadex gool iyo waxba kaga adkaaday cayaartii kama dambeysta ee ay la cayaareen xulka dalka Brazil Sidoo kale xulka Faransiisky waxaa uu guulo ka gaaray cayaaro kale oo caalami ah waxaana dalkaasi kasoo jeeda cayaartoy fara badan oo dhanka cayaaraha sumcad weyn ku leh Nolosha in kabad $74 dadka farnnsiisku waxa ay kunoolyihiin magaalooyinka waawayn magaalda Baaris iyo hareereheeda kaliya waxaa dagan dad gaadhaya ilaa 9 milyan oo qofdadkuna waxy daganyihiin guryo aad iyo aad udheersidoo kale qaar kamida dadka kunool farnsiisku waxy xiiseeyaan in ay degaan guryo qadiima Nolosha miyiga waxa kunool %24 dadka farnsiiskawaa beeralaycuntada farnsiisk waa mid kamida cuntooyinka ugu caansan Caalamka diinta Farnsiisku waa dawlad cilmaaniya xoriyada diintuna waa xaq distoori ahwaxay gaadhaysaa tirada Masiixiyad Kaatooliga ahi %65 dadka aan diinba haysan waxaa lagu qiyaasaa %25 halka islaamku uu yahay %6 dadka faransiiska Madaxweyneyaashii Faransiiska 1 Charles De Gaulle 1958 1969 2 Georges Pompidou 1969 1974 3 Valéry Giscard d'Estaing 1974 1981 4 François Mitterrand 1981 1995 5 Jacques Chirac 1995 2007 6 Nicolas Sarkozy 2007 2012 7 François Hollande 2012 - Juquraafi Magaalo Paris Lyon Marseille Lille Toulouse Bordeaux Nantes Nice Strasbourg Rennes Grenoble Montpellier Internet waa hab aduunka oo dhan u furan iney isku dhaafsadaa waranka cilmiga ganacsiga iwm Internet wuxuu ka kooban yahey Shabakadda Kumbuyuutarrada Ingriis Computer Network Kuwaasoo xogta Ingriis Data isku dhaafsadda habka loo yaqaan internet protocol Wuxuuna ka kooban yahey malyuunaad shabakkadood English network sida kuwa jaamacaddaha ganacsiyada dowladoha shirkadaha Kuwaas oo si wadojir ah isku dhaafsada xog kala duwan oo noocwalba leh sida sawiradda fiidhyoowyada codadka iyo qoraaladda Magaca internet wuxuu ka yimid ereyga interconnection network oo loo soo gaabiyey internet Taariikhda Internetku waxow ahaa natiijo ka dhalatay Mashruuc ay sii daysay Heyada ARPANET sanadii 1969 kaas oo ahaa mashruuc kasoo baxay wasaarada gaashaandiga Mareekanka barnaamijkaas waxaa loo aasaasay isku xirka Ciidanka Mareykanka iyo jaamacadaha iyo dhamaan hayadaha cilmi baarista si looga faa'iideysto Aalada Kombiyuutarka Koowda Janaayo ee 1983 ayaa wasaarada Gaashaandhiga Mareekanka badashay Baratakoolkii NCP kuna wareegtay TCP IP Shabakada Internetka waxaa si ganacsi ahaan ugu furmatay 1988 Markaasoo kadibne la furay Shirkado internetka bixiyo ISPoo kala ahaa UUNET PSINet iyo CERFNET 6 dii Agoosto 1990 CERN oo aheyd Hay'ad cilmi Baaris oo Yurub ka dhisneyd ayaa si furan u shaacisay WWW- oo ah Shabakada Xuub Caaro Web ka waxaa soo saaray Saynisyahano Ingiriis ah Micnaha web afsoomaaliyeyn waa Mareeg wa isku keenid ama aruurin waxyaalaha ka dhaca dunida daafaheeda oo lagu kulmiyay hal meel Mustaqbalka Internetka Sida hada ka muuqato Internetku wuxuu yareeyay waxyaabo badan oo ay ku bixi jirtay tamar sida tusaale ahaan waxaa maanta wax ka baran kartaa Internetka adigoo joogo xaafadaada ama gurigaada Sidoo kale waxaa laga maarmay inaad maanta tegto meel ganacsi oo aad sheey ka iibsato adigoo heli karo dukaameysi Qadka Online Shopping Sidoo kale waxaad arkeysaa Shaneemooyinkii in laga maarmay oo Netka aad heli karto Film ama riwaayada aad rabtid Sida ay leeyihiin Khubarada Aduunka in uu Netka noqon aduunka khiyaaliga ah Tusaale ahaan in qof jooga gurigiisa laga xakumo Maxkamad si Online ah sidoo kale maanta waxaa laga maarmay in Qaamuusyadii Buugaagtii ha ahaado mid Cilmi iyo mid Taariiqeed wallal waa run tasi lakin esangana musiibadisa aya wata xuman iyo saman aya is daba socota internet waa cajiib marka la fiirsho xaga isku xirka aduunka Isbania spania ama boqortooyada Spania waa wadan ku yaalo Koonfurta Galbeed ee qaarada YurubWadankaan waxoo xuduud la leeyahay wadamada AndorraFaransiiskaGibraltar iyo Bortuqaal wadankaan waxoo aad uugu dhawyahay xuduudka Maroko oo u dhaxeeso Badda DhexeShacabka degen spania waxee gaarayaan ilaa 46030109 oo qof magaalo madaxda wadanka waa Madrid Wadanka Isbania waxoo leeyahay 17 gabol iyo 15 magaalo oo waa weyn oo muhiim u ah Taariikh ikytyuy daahir cali waa ninka dunida ugu caansan xaga jacaylka ama habwanaaga loola dhaqmo dumarka loola dhaqmo hadaba kabogasho wacan sheekooyikiisana waxaan idiinsoo gudbi doonaa asbuuca soosocda isha allaah Itoobiya waa wadan ku yaal Geeska Afrika waxa uuna Xuduud la leeyahay wadamada Jabuuti Suudaan Ereteriya Soomaaliya iyo Kiinya Caasimada Itoobiyana waa Addis Abeba Itoobiya waa wadan weyn oo bad laheen waxa uu leeyahay 4 wabi oo waaweyn kuwaas oo kala ah- wabiga Niilomo Awash iyo Wabiga Shabeelle itoobiya markeeda hore waxaa la dhihi jiray Abessinia laakiin waxaa lagu bedelay itoobiya oo micnaheedu yahay mugdi ama waji gubtay waayadii hore madaxdii gariis iyo Roman waxee la shaqeen jireen madaxda itoobiyaanka Juquraafi Itoobiya waxee ku taalaa Geeska afrika waxeena xuduud la leedahay wadamada Eratareya Jabuuti SoomaaliyaKiinya iyo Suudaan itoobiya waxaa dhaxmaro wabiga ween ee looyaqaan Wabiga Niil Itoobiya waxaa ka baxo Bun iyo qamadi Eratareya sida ee uga go'day itoobiya wax xeeb ah badda kumalahan Jawiga Itoobiya waa dhul cagaaran laakiin waqooyiga itoobiya aad ayee u kulushahay roob badan maka dao xili yaasha oo roobka ka dao itoobiya waxaa ka mid ah bisha maarso iyo abriil oo roob aad u yar ka dao juun ilaa Sebteembar neh waxaa ka dao roob xoogaa ween waqooyiga itoobiya waa meel qaleel ah meelo badan oo ka mid ah neh waxaa lagu magacaabay meesha aduunka uugu kulul gobalka somaalidu waa gobalka 2aad ee ugu wayn dalka ethiopia marka laga reebo gobalka oromia waana qowmiyada 3aad somalidu ee ugu badan dalka ethipoa 1 oromada 2Amharada 3Somaalida 4 Tigrey shacabka wadanka itoobiya waa wada ajnabi waxaa u badan Oromo 40% iyo Amxaaro 25%% kuwa kale oo ka mid ah soomaalida iyo tigrayga oo 6% kala ah Luqadaha dadka degen wadanka Itoobiya waxee ku hadlaan luqado gaaraayo 70 ilaa 80 luqadood oo kamidtahay afka soomaaliga luqada ugu ween oo lagu hadlo waa Amxaari Diimaha laga caabudo itoobiya waxaa laga caabudaa diimo aad u badan 628% waa karishtaan 339% neh waa Muslimiin 32 % neh waa diimo kale oo laga caabudo Kalandar Itoobiya waxee leedahay kalandar u gooni ah sanadkooda waa 13 bilood 11 Sebteembar waa maalinta uugu horeeyso sanadka 12 sebteembar waa maalinta labaad markii oo buleerka la riday kalanderka itoobiya waxoo raacsanyahay waqtigii oo nabi ciise dhashtay kadib 8 sano ee ka danbeeyaan kalanderka wadamada galbeedka ayaga marka ee sanadkooda cusub 2003 ee soo dhaweenaayaan wadamada galbeedka waxee u tahay 11 sebteembar 2010 dhaqaale Itoobiya waxee ku dadaaloosa kordhinta dhaqaaloheeda waxeena sanadihii nasoo dhaafay noqotay wadanka kaliya ee qaarada afrika oo wax saliid ah ku xirneen oo dhaqaalohiisa kor u kacayDhinaca kale siyaasiinta itoobiya ma ku dadaalaan horumarinta bulshada ku nool dalka itoobiya Wadanka itoobiya waxaa ka jirto abaar aad u badan waana wadan beero iyo wabiyaal badan leh Dadka ku nool itoobiya 100kiiba 80 waa reer baadiye Marka aa fiirino gobolka soomaali galbeed kaliya run ahaantii gobolkaan waa gobol ismaamulo oo wax caawin ah ka helin siyaasiinta itoobiya waxaana ka jiro dagaalWaxaa u maleenaa dhaqaalaha gobolkaan in ee ku tiirsantahay dalka soomaaliya sababto ah waxyaabaha laga gado dalka soomaaliya wee ka raqiisanyihiin kuwa itoobiyaanka cafimaad wadanka itoobiya wuxuu ka mid yahay wadamada Afrika cudarka HIV AIDS-ka saamayn aad u weyn ku yeeshay Taariikh geeska africa intee dhacdaaa itobiya Jabuuti ama Gabuuti ama Djibouti loona yaqaan Jamhuuriyada Jabuuti waa dal yar ee ku yaala bariga Geeska Afrika Jabuuti waxaay xad la leedahay Iritareeya xaga waqooyi Itoobiya xaga galbeed iyo koonfurba iyo Soomaaliya oo ka xigta koonfurbari Dhinaca kale Jabuuti waxaa ka xiga Bada cas iyo Gacanka Cadmeed Taariikh Jabuuti waxa soo maamuli jiray beelo kala duwan beelahaas oo ahaa samaroon ciise iyo canfar waxayna ka dagaan koonfurta ay somaalidu dagaan iyo waqooyiga ay canfartu dagto 1832-ayaa faransiiska waxaa ay qabsatay dhinaca waqooyi ee jabuutti kadibna waxay kusii fiday dhamaan wadanka intiisa kale waxa ayna magac uga dhigtay dhulka soomaalida ee faransiiska gumaysto taasi oo aad ka dareemi kartid in cidda dhulka loogu yimid amma gumaystihii faransiiska waxlasaxeexatay ay ahayd qowmiyada soomaalida ooiyadu hogaanka dhaqan dhaqaaleh ee jiidaas waqtigaa gacanta ku haysay100 sano kadib waxaa bilawday dhaqdhaqaaq gumaysi diid ah kaas oo ku fiday dhamaan dalka intiisa kale waxaa bilawday axsaab u ololaynaysay sidii laiskaga dulqaadi lahaa heeryada gumaysiga waxaaana ka madax ahaa marxuum maxamuud xarbi oo looyaqaano halyaygii jamhuuriyada jabuuti isaga oo taariikh wayn ku leh dalka waxaa kaloo u soo shahiiday xornimo gaaadhsiinta dalak jabuuti dad fara baddan oo lahaa ama ka soo jeeday dhamaan qabaa ishii soomaaliyeed ee degenaa waxa garabsocday halgankaas jabhado koonfurta wadanka kadagaalami jiray sanadkii 1977 jabuutti waxay heshay xornimadeedii ay muddo dheer usoo halgantay waxaa jooga ciidamo faransiis ah oo gaaraya 2000 askari oo loogu talo galay in ay ka difaacaan Ethiopia oo damacsaneed in ay qabsato waxaa madax wayne kanoqday marxuum Xasan Guuleed Abtidoonoo looyaqaano aabihii umada jabuuti raiisul wasaare ayu u magacaabay marxuum Axmed diini Axmed baarlamanka ayaa isagu ka kooban 61 kursi aw ka koobaadi yahaw madax waynaha madax waynaha waxaa lasoo doortay 6 diisanbar mar xagga baarlamankana lagasoo doorto 5 tii sanoba mar muddo kaddib waxaa bilaabmay is afgaranwaa dhinaca Siyaasadda ahaa madaama aw xisbi kalaatahay katalinaayay dalka waa RPP Koox aw hogaaminayo Axmad diini Axmed ayaa kabilaabay dagaal jabhadayn ah waqooyiga dalka kadib markii laisku af garan waayay siyaasadda 1991 ayay bilaabeen dagaalka Dawladda jabuutti ayaa dhineceeda kawaday wada hadal iyo is afgarad siyaasadeed waxayna ku guulaysatay sanadkii 1994 waa wadanka ugu yar geska africa waxa madaxwene ka ah ismacil cumar gelle waa run tasi siiyaasada wadanka jabuuti waa wadan jamhuuriyad ah waxoona leeyahayMadaxtooyo iyo baarlamaan waxaana madax ka ah dad soomaaliyeed madaxweeynaha wadanka jabuuti hadda waxaa la dhahaa Ismaaciil Cumar Geelle oo madaxweyne noqday 1999dii madaxweeynihii labaad Guuleed waxoo codsiga shacabka reer jabuuti ka helay 100% waxaana codsaday 789% shacabka jamhuuriyadda jabuuti baarlamaanka jabuuti waxoo leeyahay 65 xildhibaan oo la doorto 5tii sano ilaa 9kii sano mar jabuuti waxaa joogaan militari ajnabi oo u badan frasiiska iyo mareykanka oo halkaas ku leh xero militari shacabka dadka jabuuti ku nool waa SOMAALIAQLABIYADA iyo canfar waxaa u badan SOMAALIDA 00 ka badan 67% shacabka jabuuti oo dhan dadka cafariga waa 31% dadka kale oo ka yimaaday wadamada SOMAALIYA Yurubiyaanka iyo carabta iyo wadanka itoobiya neh wee joogaan luqada looga hadlo wadanka jabuuti waxaa looga hadlaa Afka Faransiiska IYO CARABIGA oo ah luqada rasmiga ee dalka jabuutiwaxaana ku xiga luqada afka Soomaaliga iyo Afka Cafariga oo ah luqadaha labaad oo la aqoonsadayAfka soomaaliga waxaa loo adeegsadaa heesta calanka jabuuti iyo idaacadaha oo ku baxo sadaxda luqadood iyo af carabi iyo heesaha waxeena soomaalida jabuuti isku dayaan in ee ku hadlaan afka soomaaliga Afka faransiiska waxaa loo adeegsadaa tabeelooyinka elektrooniga iyo waxyaabaha caalamiga waxaana badanaa wadooyinka looga hadlaa afka faransiiskaluqada afar waxaa loo adeegsadaa idaacadaha heesaha iyo wixii la mid ahcafariga jabuuti neh waxee isku dayaan in ee ku hadlaan Afka cafarigaLuqada afka cafariga waxaa looga hadlaa gobolka Cafar oo ku yaalo woqooyiga itoobiya Juquraafi Jabuuti waxee ku taalaa bariga afrika waxeena xuduud la leedahay ] iyo ] iyo ] iyo ] weeninkeeda waa 23200 km oo wareeg ah jabuuti waxee xuduudka ugudheer la leedahay wadanka itoobiya oo dhirirkeeda yahay 349 km waxaa ku xiga Ereteriya oo ah 109 km waxaa ku siixiga Soomaaliya oo ah 58 km xeebta jabuuti dhirirkeeda waa 314 km Jawiga jawiga Jabuuti waxoo u dhaxeeyaa 31 ilaa 100 garaado waa wadan aad u kulul oo saxaaro leh Dhaqaale jabuuti waa wadan yar oo ku yaalo jidka ganacsiga waxee la shaqeesaa wadamada Caalamka dhinaca dhoofista alaabta iyo dhinaca shidaalka dekada jabuuti waa dekad aad u camiran alaabta itoobiya waxee uuga soo degtaan dekada jabuuti Milariga wadanka jabuuti waxoo leeyahay ciidanka dhulka ciidanka badda iyo ciidanka cirka Militariga jabuuti waxee gaarayaan 16763askari 8260 waa niman 8503 waa naago Diinta laga caabudo masjidkii u horeeyey ee dhagax ah ee laga dhiso jabuuti waxaa dhisay xaaji diide isla kaasi oo loogu magac daray ] wadanka jabuuti 100kiiba 94 waa muslimiin dad waxaa jiro inka yar 6% oo karishtaa ah ] Linkiga Caddaynta ] Jamhuuriyadda federaalka ee jarmalka ama Jarmalka waa wadan u dhisan dhinaca federaalka waxoona ka koobanyahay 16 GobolWadankaan waxoo ku yaalaa Bartamaha qaarada Yurub waxoona xad la wadaagaa wadamada Faransiska Denmark Luksemburg BeljimHollandswitzerland AustriyaJamhuuriyadda Czech iyo Boland Magaalo madaxda wadanka waa Berlinwadanka jarmalka markiisa hore woo kala qeebsanaa waxeena isku keentiisa ee dhamaatay 1871dii dagaaladii aduunka kii labaad ayaa wadanka jarmalka la kala qeebiyay ka bilaabato 1949kii ilaa 1990kii waa markii oo wadanka mar kale midoobay Jarmalka waxoo leeyahay Taariikhda ugu dheer ee qaarada YurubWadanka jarmalka waxaa degen dad gaaraayo ilaa 83miliyan oo qof waa wadanka ugu dadka tirada badan qaarada Yurub waana wadanka Ugu dhaqaalaha xoogan qaarada Yurub Dhaqaalaha jarmalka waa dhaqaalaha sadaxaad oo ugu weyn aduunka waxoo ku xigaa mareykanka iyo Jabaan Wadankaan waa wadanka ugu dhoofiska badan matoorka qaarada yurub Taariikh Wadanka Jarmalka waa wadanka ugu taariikhda dheer Yurub waxaana laga helay dadkii horay u degenaan jiray raadkoodii 700000 oo sano kahor Dadkii biniaadanka hadda jiro ka xooganaa oo la dhihi jiray Neanderthal intii eesan isku bedelin biniaadanka hadda jiro 40000 oo sano ka hor waxee ku noolaan jireen wadanka Jarmalka Juqraafi ahaan Juqraafi ahaan wadanka Jarmalka waxa uu kuyaalaa Bartamaha iyo Galbeedka Qaarada Yurub waxa uuna xuduud la leeyahay wadanka Denmark dhanka waqooyi Boland iyo Jamhuuriyada Jeeg dhanka Bari Austriya iyo Iswisarland dhanka koonfureed Faransiiska iyo Luksemburg dhanka Koonfur Galbeed Beljim iyo Holland dhanka Waqooyi Galbeed Jamhuuriyadda federaalka ee jarmalka ama Jarmalka waa wadan u dhisan dhinaca federaalka waxoona ka koobanyahay 16 GobolWadankaan waxoo ku yaalaa Bartamaha qaarada Yurub waxoona xad la wadaagaa wadamada Faransiska Denmark Luksemburg BeljimHollandswitzerland AustriyaJamhuuriyadda Czech iyo Boland Magaalo madaxda wadanka waa Berlinwadanka jarmalka markiisa hore woo kala qeebsanaa waxeena isku keentiisa ee dhamaatay 1871dii dagaaladii aduunka kii labaad ayaa wadanka jarmalka la kala qeebiyay ka bilaabato 1949kii ilaa 1990kii waa markii oo wadanka mar kale midoobay Jarmalka waxoo leeyahay Taariikhda ugu dheer ee qaarada YurubWadanka jarmalka waxaa degen dad gaaraayo ilaa 83miliyan oo qof waa wadanka ugu dadka tirada badan qaarada Yurub waana wadanka Ugu dhaqaalaha xoogan qaarada Yurub Dhaqaalaha jarmalka waa dhaqaalaha sadaxaad oo ugu weyn aduunka waxoo ku xigaa mareykanka iyo Jabaan Wadankaan waa wadanka ugu dhoofiska badan matoorka qaarada yurub Taariikh Wadanka Jarmalka waa wadanka ugu taariikhda dheer Yurub waxaana laga helay dadkii horay u degenaan jiray raadkoodii 700000 oo sano kahor Dadkii biniaadanka hadda jiro ka xooganaa oo la dhihi jiray Neanderthal intii eesan isku bedelin biniaadanka hadda jiro 40000 oo sano ka hor waxee ku noolaan jireen wadanka Jarmalka Juqraafi ahaan Juqraafi ahaan wadanka Jarmalka waxa uu kuyaalaa Bartamaha iyo Galbeedka Qaarada Yurub waxa uuna xuduud la leeyahay wadanka Denmark dhanka waqooyi Boland iyo Jamhuuriyada Jeeg dhanka Bari Austriya iyo Iswisarland dhanka koonfureed Faransiiska iyo Luksemburg dhanka Koonfur Galbeed Beljim iyo Holland dhanka Waqooyi Galbeed Jumada al-thani waa bisha shanad ee Sano dayax ama Hijriyad Maalintiris ama KalandarHILAADTUS-KA waxaa loo yaqaanaa jadwalka taariikhda kaasoo ay ku qoran yihiin Sanad Shimil-kaka bilaha usbuuc Todobaadkayada iyo maalmaha Waxaan jeclaan lahaa in aan soo gudbiyo erayga ugu haboon tarjumidda af Somaliga waana "Maalin tiris" W Q Abdulrahman Shiinka karal Markis waxa uu dhshay5may1818 waxa uu dhintay 1883waxa uu ahaa faylasuuf jarmala asalkjiisu waxa uu ahaa yahuudiwaxa kale oo uu ahaa saxafiwaa ninka iska leh ama ay katimi argtida maanta loo yaqaano {markasiga}amaba shuucigan maanta layaqaanowaxa uu inbadan mucaarid ku ahaarasamaaliyadamarkes waxa uu ku dhshay magaalada{Tareer}ee wadanka Jarmalkawaxa la odhankaraa markes waa cida keentayama fakertayshuuciyada caalamka maanta laga yaqaano markas waxa uu ahaa nin aad ugu kacsan ama necebRasalmaaliyadasanadii1842kadib Taariikh Nololeedkiisii markii uu maqaalo ku qoray jariiradalooyaqaano{rhennshsietfun}ee kasoo bixi jirtay xiligaas magaaladakolonee wadankajarmalkawaxa uu kamidnoqday tafatirayaasha jariiradaaswaxa uu kadib kahadlay oo uu wax kaqorayxaaladihii ay markaas ku sugnaayeen mujtamicii uu lanoolaa sanadii 1843ayaaloosheegay in dib ula noqdo midkamidaqoraaladiisii uu jariiradaakuqorayisla markiibajariiradiiwaa laburburiyayisnawaa loo hanjabaykadib wuukatagayjarmalkawaxa parishalkaasayuuaadugudhexgalaymawduucyadafalsafadaSiyaasaddaiyo qaarkaleoobadanwaxa uu laakiin aad ugasoo horjeeday diinahaoo waxa uu aminsana in diinta iyo nolosha dadku aanay isku galayndiintuna ay horumarka hortaagantahaysubxaana laah kaaraal markes waxa uu leeyahay ama loosameeyay taalooyin aad ubadan uu kuyaala wadama badan oo yuruba Dhalaycayntii Raasamaaliyada Karl Marx waxa uu halgan aad iyo aad udheer la galay waxa amaba mabda looyaqaano Liberalinimoada Kimikal dibusocod waa marka ee Atomka iyo ama Molikylka ee isku imaan karin waa marka oo waxa aa rabto ma ahan ee wixiisa kale isku bedelaayaan isbedelida waxa keenaayo waxaa ugu wacan marka oo kimikal yaasha la isku dardaro kuwa dibusocodka leh Maalin Maalin ingiriis Day waa cabir ka mid ah halbeega wakhtiga oo ah wakhtiga ileyska qoraxdu dul joogo oogada sare ee Dhulka Sidoo kale marka la fiirinayo kalandarka maalmaha Maalin waxaa loo yaqaanaa 24 saacadood taas oo lagu xisaabinayo wakhtiga habeenkii Kalandarka Islaamka maalintiisa waxay bilaabataa Qorax soo bax iyada oona dhamaata marka ay qoraxdu dhacdo dhanka sanadka miilladigana maalinta ay isbedesho habeen barkii Miilaadi Waa magac tirsi-sanadeed wuxuu ka soo bilowdaa dhalashaddii Nebi Ciise wuxuu ka koobanyahay 12 bilood oo ku kala dhamaada 28 29 30 iyo 31 Taariikhda miilaadiga waxaa lagu xisaabiyaa tirs-bileed mana la xiriiro dabiicadda sida dayaxa iyo qorraxda Bilaha Miilaadiga Bilaha Miilaadiga Janaayo Febraayo Maarso Abriil Maajo Juun Luuliyo Agoosto Sebteembar Oktoobar Nofeembar Diseembar Muqdisho Af-Taliyaani Mogadiscio Carabi مقديشو Xamar Carabi حَمَر waa caasimada Jamhuuriyadda Fedraalka Soomaaliya waxa ayna ku taalaa galbeedka Badweynta Hindiya waa magaalo qurux badan oo indhuhu soo jiitaan oo aay badweynta Hindiya kaga wareegsan tahay sadax jiho Waxaa magaalada Muqdisho dhidibada loo aasay waqti aad u fog oo aay taariikhyahanada isku qilaafeen in magaaladani la aas'aasay qarnigii 2aad ama kii 3aad ee taariikhda miilaadiga Muqdisho waxey ahaan jirtay xarun ganacsi iyo marin kala qeybiya Hindiya iyo Yurub inta aan la qodin Kanaalka Suwees iyo jaziirada carabta iyo xeebta Afrikada bari Magaalada Muqdisho waxey ka koobnaan jirtay 6 xaafadood ama tuulo oo aay deganaayeen qabaail xaafad kasto waxaa xukumi jiray Sheekh xaafadaha waxey lahaayeen golaha odayaasha sida qaabka federaalka ah oo kulmiya dhamaan xaafadahaas loogana tashan jiray arimaha magaalada Qarnigii 4aad ee miilaadiga magaalada Muqdisho isku badashay nidaam ama maamul u eg saldanad Magacaabida Magaca Muqdisho Waxaa kaloo Taariikhyahanada isku qilaafeen magaca Muqdisho asal ahaan meesha uu kasoo jeedo waxaa lasheegay in magaalada markeedi hore la dhihi jiray Xamar iyo magacyo kale oo lamid ah sida Xamar weynexamar jab jab Xamar Cadexamar iyo xamar daye waxaa macquul ah in magacyadaas dhamaan magaalada loogu yeeri jiray waqtiyo kala duwan aay magaalada qadiimka ah aay soo martay sida isbedelada xaga qaabka dhismaha degaanka iyo Siyaasaddaba Qaar kamid ah taariikhyahanada ayaa waxey cadeeyeen magaca XAMAR uu horeeyay laakinse hadana waxaa aay isku qilaafeen micnaha Xamar oo ah magac bulshadu aad u taqaan weliba dhanka suugaanta iyo maah maahyada Soomaalida ilaa iyo waqtigaan aan ku jirno wey adeegsadaan magaca Xamar Micnaha Xamar carabi ahaan waa Alxamraa qaar kale neh waxey ku macneeyeen oo sheegeen inaay ka timid kalmada Ximyar oo aheyd dowlad Islaamka ka hor xukumi jirtay yemen Dawladdaas waxey gacanta ku haaysay ganacsiga xeebaha bariga Afrika oo kamid ah magaalada Muqdisho Magacaabida magaalada Muqdisho waxaa lasheegaa in magacaas asal ahaan uu yimid kalimada Maqcad Shaah oo loola jeedo kursiga Boqorka ama micnaha kale meesha ku jira meesha ugu wanaagsan ee boqorka fadhiisto ama xarun ka dhigto sida lasheegay Muqdisho waxaa qarnigii 6aad ee hijriyada xukumi jiray faarisiyiinta marka soomaalida wey kari waayeen ku dhawaaqida Maqcad Shaah waxeyna u bedeleen magaca hada Muqdisho kalmada waa laba erey kala duwan ereyga Maqcad waa carabi ereyga labaad shaah waa faarisi oo loola jeedo boqor maka taas maloo macneyn karo in magaalada aasaasideedi dadka faarisiyiinta aay qeyb ku lahaayeen maxaa yeelay ereyada faarisiga aad ayaa looga isticmaali jiray magaalooyinka carabta iyo xeebaha soomaaliya waqti aad u fog Waxaa aay badi taariikhyahanada qireen in magaalada Muqdisho uu Islaamka soo gaaray inta aay magaaladaas soo shaac bixin waxeyna soo soo shaac baxday baxday markii aay dadka magaalada dhamaan diinta Islaamka aay wada galeen oo aay noqdeen dad aad looga yaqaanp gobolka taas oo keentay in dhamaan xeebaha Afika bari oo ka kooban Zinjibaar Somaaliya Jabuuti loogu yeero Muqdisho Magaalada Muqdisho markii aay dadkeedi Islaamka galeen markaas oo aheyd qarnigii 1aad ee Hijriga waxey noqotay darbiyadii adkaa ee difaacay Islaamka Afrikasomalia byyyyyyyy Qaar kamid ah taariikhyahanada waxey sheegeen in dadka asal ahaan u dhashay magaalada Muqdisho aay ahaayeen dad aay ku badan yihiin Culimada iyo raga diinta lagu yaqaan kuwaas oo horsed ka ahaa dhaqdhaaaqyadii fidinka diinta Islaamka ee Soomaaliya isla markaana dowr weyn kasoo qaatay in aay diinta Islaamka ku fido bariga bartamaha iyo koonfurta Afrika dadkaas firkoodi ilaa iyo waqtigaan waxey kunool yihiin magaalada Muqdisho ee qadiimka ah Asaasidii Magaalada Muqdisho Taariikhyahanada waa aay isku qilaafsan yihiin waqtiga la aasaasay magaalada muqdisho qaar kamid taariikhyahanada yurub ayaa sheegay in magaalada Muqdisho la aasaasay qarnigii 7aad ama 8aad ee miilaadiga laakin kuwo badan ayaa waxey sheegeen wax taasi qilaafsan Kitaabka taariikhda magaalada Baata xeebta Afrikada bari ee lagu qoray afka Sawaaxiliga ayaa waxaa ku qoran qofkii ugu horeeyay ee magaalooyinka xeebaha Afikada Bari aasaasay uu ahaa Khaliifkii Cabdulmalik Ibnu Marwaan sannadku markuu ahaa 77 hijriga kadib markuu maqlay wararka magaalooyinkaas wuxuu markaas rajeynaayi inuu halkaas ka dhiso boqortooyo cusub Cabdulmalik Ibnu Marwaan wuxuu halkaas usoo diray rag Suuriyiin kuwaas oo ah dadkii dhisay magaalooyinka Baata Malindi Zinjibar Laamo Taariikhyahan Taliyaani ah ayaa wuxuu sheegay inaay aay magaalada Muqdisho ahaan jirtay Islaamka ka hor magaalo weyn Markii Islaamka uu ku faafay magaalada Muqdisho waxey noqotay meel aay soo hijroodaan dadkii carabta ahaa dadkaas oo halkaas ka abuuray ganacsi Iyo fidinta diinta Islaamka ilaa aay magaalada ka noqoto Minaaradii diinta ee Afrika dadkaas firkoodi ilaa waqtigan xaadirka ah waxey weli ku noolyihiin magaalada Muqdisho iyo xeebaha Banaadir oo dhan nin magaciisa la dhihi jiray "Ismaaciil Ibn Cumar Ibn Muxammed" ninkaan wuxuu kasoo jeeday reer "Banii Cafaan" wuxuu magaalada Muqdisho uu yimid sannadkii 149 hiriyada MIcnaha Muqdisho "Muqa ayey DISHA" Ibn Batuuta iyo Muqdisho socday ku dhaheen ninkaan maaha ganacsade ee waa Faqiih markaas ayey qeyliyeen dhalinyaradii iyagoo ku dhawaaqayay ninkaani wuxuu marti u yahay Qaadiga magaalada Waxey igu dhaheen waxaa caado inoo ah markuu magaalada yimaado Faqiiq ama Shariif amaba nin wanaagsan waxaa markiiba loo geeyaa Qaadiga magaalada si uu ula kulmo Suldaanka markaas ayaa waxaa ley geeyay Suldaanka magaalada oo aan la kulmay Ibnu Batuuta warbixintiisa wuxuu uga waramay qaabkii wanaagsanaa ee loo soo dhaweeyay iyo marti soorkii ee sadexda maalin ah ahaa ee aay reer Muqdisho u sameeyeen Ibnu Batuuta wuxuu yiri maalintii afaraad ee booqashadeydi magaalada Muqdisho ayaa waxaa ii yimid Qaadiga magaalada iyo ardayda iyo mid kamid ah wasiirada waxeyna iikeeneen maro "macawis" iyo maro kale garbaha lasaarto iyo camaamad sida kuwa masaarada oo kale sidoo kale waxe maryo kuwaan oo kale u keeneen dadkii aniga ila socday kadib waxaan soo aadnay Masjidka jaamica Suldaanka ayaan salaamay kadib asigana wuxuu igula hadlay afka Carabiga asiga oo dhahay "Qadamta kheyra maqdam wa sharafta bilaa dana wa aanastanaa" taas la micno ah "waxaad timid meel kheyr badan wadankeena ayaad sharaftay waadna nasoo wehlisay" Masaajida Magaalada Muqdisho Magaalada Muqdisho waxey ku caanbaxday masaajido waaweyn oo taariikh fog leh oo ahaan jirtay goobahii cilmiga loo soo doonan jiray lagana baran jiray culuunta kala duwan waxaan looga imaan jiray geeska afrika oo dhan waxaa masaajidadaas aay ku caan baxday xalaqaadka tafsiirka Xadiithka fiqhiga maamulkii Muqdisho ka jiray waxey ku tartami jireen dhisida masaajida iyo gaabaha lagu barto diinta Islaamka Masaajida Muqdisho waxaa ka mid ah - 1- Masjidka Xamar-Weyne jaamaca waxaa leysku wada raacsan yahay inuu yahay masjidka ugu fac weyn magaalada Muqdisho waxaa masjidkaas la dhisay 630 hijriga masjidka wuxuu leeyahay 81 tiir 2- Masjidka Arbaca-Rukun oo ladhisay bartamihii qarnigii 7aad ee hijriga 3- Masjidka Faqrudiin oo la dhisay 667 hijriga masjidkaan wuxuu ku caan baxay oo dabiyadiisa aay leeyihiin naqshada kala duwan oo aad u qurux badan oo ka sameysan ruqaan 4- Masjidka Axnaafta oo la dhisay qarnigii 7aad ee hijriga markii gumeysigii Taliyaaniga dalka qabsaday wey dumiyeen masjidkaas waxey ka duldhiseen baar aay u bixiyeen ‘’ BAR SAVOY’’ Sawirada Xamar Inta duq magaalo ee soo martay Muqdisho 1930 1990 1 DrCampani Romeo Podesta 1936 Disembar 1-da-k 2 Rag Scarpa Podesta 15-k-k Disembar 1937 3 DrSicar Podestà 1-DII Maarso 1937-k 4 Dr Barbino Luigi Podestà 3-1937-k da Juun 5 DrBaudino Marcelio Podesta Aviazione Capitano da Novembar 1-1937-k 6 DrGuliano Sanatore Podestà Disembar 1938-k 7 Dr Bartelli Pietro Commisario straordinario Febraayo 1941-gii 8 Oliviero Oliveri Commisario straordinario april 1950-K 9 DrAliviero Enrico 1950 Juun-k 10 e Vecco Carlo Novembar 01953-K11 11 cali cumar sheegow 1953-1956 11 Maxamed Shiikh Jamaal Cabdullaahi Duq Magaalo 1956-1960 k 12 Axmed Muudde Xuseen Duq Magaalo Novembar 1960-1962 k 13 DrKeynadiid Axmed Yuusuf Commisario straordinario 30-kQ kQ Agoosto 1962-1963 14 Shariif Maxamed imaankeey Duq magalo Septenber 63-1965 k 15 Cumar Xasan Maxamuud Cumar Istarliin 1965-1966 Febraayo k 16 DrShariif Maxamed Caydaruus Duq Magaalo Maarso 1966-1970-k 17 G Sare le Axmed Maxamuud Cadde Commisario straordinario 20-K-K Novembar 1970 18 Gaashaanle Sare Cusmaan Maxamed Jeelle Commisario straordinario 8-dii Disembar 1970-k 19 Gaashaanle Sare Xasan Abshir Faarax 028-kQ Magaalo Duq Maarso 1973 KQ 20 Yuusuf Ibraahim Cali Abuuraas Duq Magaalo Febraayo 1976-k 21 DrCabdullaahi Salaad Warsame Duq Magaalo Maajo 1981-k 22 Gaashaanle sare Xasan Abshir Faarax Duq Magaalo 1982-k 23 Cali Ugaas Cabdulle Duq Magaalo 1987-k 24 Sayid Cumar Xaaji Maxamuud Duq Magaalo Jannaayo 16-1990-k k 25 Sarreeye Guuto Axmed Jilacow Caddow Duq Magaalo 18-K-K Oktoobar 1990 26 sareeye guuto Faarax Muuse Maxamed Ilay cabdinasir hirsi 1990 k oo ahaan jiray barae sare oo jamacadaha wadanka Xasan Maxamed Xuseen"Muugaab oo ah Gudoomiyaha Gobolka Banaadir 2014 Dawladihii iyo Maamuladii Muqdisho ka talin jiray Waxaa magaalada Muqdisho soo xukumi jiray dowlado iyo Saldanado maamuladaas qaarkoodi waxaa sameeyay dadkii ugu horeeyay carabta ahaa ee halkaas soo degay qaar kalena waxey kamid aheyd qeyb katirsan qilaafadii Islaamka ee waqtigaas jirtay iyo maamulo aay sameysteen qabaail soomaaliyeed katirsan ee dega kofirta Soomaaliya Waxaa Dawladdahaas kamid ahaa 1- dowladii Ximyar waqtigii ‘’ Ascad ibn Karb ‘’ oo ahaa mid kamid ah boqoradii ka talin jirtay yaman qarnigii 4aad ee Miilaadiga Dawladdaan waxey kaloo soo xukuntay magaalooyinka’buurhakaba’ Marka’’ baraawa baardhere 2- dowladii Umawiyiinta waqtigii Cabdulmalik Ibnu Marwaan 3- dowladii Xalawaan oo Muqdisho ka talineysay qarnigii bilowgii qarnigii 6aad ee hijriga waxaan magaalada xukumayay Maxamed Shaah ka tirsanaa maamulka Xalawaan ee Ciraaq 4- dowladii Zuzaan oo bartamihii qarnigii 6aad ee hijiriga Muqdisho xukumayay 5- dowladii Shiiraaziyiinta oo qarnigii 7aad hijriga Dawladdaas waxey ku caan baxday dhisida Masaajida waaweyn oo leh qaab faarisi 6- dowladii Faqrudiin oo aasaasay Suldaan Abubakar Faqrudiin qarnigii 13aad ee Miilaadiga kadib markii uu ku guuleystay inuu soo afjaro qilaaf ka dhaxeeyay qabaailkii Muqdisho deganaa 7- dowladii Burtaqiiska oo magaalada Muqdisho xukumayay waqti gaaban sannadkii 1502 Miilaadiga Burtaqiiska waxey dadkii Muqdisho deganaa kala kulmeen iska cabin xoog leh oo aay ku diidan yihiin maamulkoodi 8- dowladii Mudafar oo Muqdisho xukumeysay bilowgii qarnigii 6aad ee Miilaadiga 9- dowladii saldanadii reer Cumardiin geledi oo xukun tay intay inta badan kifirta soamali oo la dhihijiray suldan yuusuf oo xaruu tiis way agayd afgooye 10- dowladii Cumaan waa waqtigii Suldaan Barqash oo ahaa suldaankii Sinjibaar oo xukumayay xeebaha bariga Afrika bartamihii qarnigii 18aad ee Miilaadiga markaas waxey magaalada Muqdisho siyaasad ahaan raacsaneyd Suldaankii reer Cumaan ee joogay Sinjibaar 11- dowladii Taliyaaniga oo magaalada Muqdisho qabsatay 1892 Miilaadiga kadib markii hashiis la gashay Suldaankii reer Cumaan ee Muqdisho katalinaayi inuu ka tanaazulo xukunka ee uu qaato lacag dhan 140 kun Rubiya sannad walba Bilowgii 50 meeyadii waxey magaalada Muqdisho heshay maamul dowlad hoose ah intii lagu guda jiray xurnimo raadinta 1950-1960 1960 kii markii xurnimada la helay waxey magaalada Muqdisho noqoday caasimada dalka Soomaaliya muqdisho wa mid kamid amagaalooyinka caalamka ugu waawayn Magaalooyinka la mataanka ah Cimilada Muqdisho Tareen Tareenkii isku xiri jiray Muqdisho iyo Jowhar Villaggio Duca Degli Abruzzi Qaamuus waa buug oo erayga ama luqadaha fasiro qaamuuska waxoo kuu fasiraa ama kuu turjumaa luqadaha kale badanaa qaamuusyaasha waxaa lagu tixay alifbeetada si oo u fududaado radinta xarafka aa raadineesid Qaamuus finnish-soomaali-finnish Qaamuus Soomaali-Ingriis Qaamuus Soomaali- Faransiis Français Qaamuus Soomaali-Ingiriis-Jarmal Qaamuus Soomali Ingiriis talyaani italiano Qaamuus Esperanto Esperanto Qaamuus Esperanto-Jarmal Krause Esperanto- Deutsch Jarmal © Helmut Buske Hamburg 1999 ISBN 3-87548-193-3 wwwbuskede Qaamuus Jarmal-Esperanto Krause Deutsch Jarmal-Esperanto © Helmut Buske Hamburg 2007 ISBN 978-3-87548-466-3 wwwbuskede Qarni waxaa lagu soo koobaa 100 sano Somalilandama Jamhuuriyada Soomaaliland Af-Carabi أرض الصومال waa gobol ee Soomaaliya Somaaliland waxay xad la wadaagtaa JabuutiItoobiya iyo maamulka kale ee Puntland Somaliland waxey kamid aheyd dhulkii soomaalida ee Ingiriisku gumaysan jirey waxeyna xornimadda qaadatey Juun 26 1960 afar maalmood ka dibna waxay la midowday gobolada koonfurta Soomaliya oo Talyaanigu guumeysan magaalada wa Hargaysa Cabdiraxmaan Axmed Cali Tuur oo ahaan jirey hogaamiyihii jabhada SNM ayaa loo doortay inuu noqdo madaxweynahii ugu horeeyay ee Somaliland Waxaa ku xigey Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaaloo noqdey Madaxweynihii Labaad ee Somaliland waxaana ka danbeeyay Daahir Rayaale Kaahin Aminkan lajoogo waxa madaxwayne u ah siilaanyoSomaliland waxaa ka jira saddex xisbi siyaasadeed sida Kulmiye Wadani iyo UCID Taariikhda aadka u fog Somaliland waa magac aad ucusub marka la eego taariikhda uu wadankani leeyahay jamhuuriyada somaliland waxaa horay loogu magacaabijiray dhulkii uduga iyo cadarka iyo bukhuurka ama uduga waa sida ay u yaqaaneen masaaridii horee halka giriigii hore ay u yaqaaneen dhulkii berbera waa halka uu kasoo jeedo magaca berbera xiligii muslimka amaba qarniyadii uu muslimku soo gaadhay somaliland waxa looyaqaanay dhulkii saylac ugu danbayntii xiligan aan joogno waxa lagu magacaabaa somaliland Taariikhda iyo 18 may 1991 In ka badan 10 sano oo halgan hubaysan oo ay hogaaminayeen xoogagii jabhaddii SNM ka dib waxay waxgaradka siyaasiyiinta aqoonyahanka iyo hormuudka qabaa’ilka iyo bulshada Somaliland ku heshiiyeen 18kii May in ay la soo noqdaan xorriyadii luntay 26kii June 1960 18ka May waa maalin ku suntan taariikhda Somaliland Waa maalin jiilashii hore u ah xusuus jiilasha danbena dhiirigelin iyo rajo Waa maalin ay ka badbaaday Somaliland inay ku dhacdo god madow Waa maalin mudan in dib loo xasuusto taariikhdii madoobayd ee halgankii rafaadkii barakacii iyo baa’bii ku dhacay bulshada Somaliland Waa maalin mudan in la xasuusto kumanyaalkii halyey ee u duurgalay inay dulliga ka dulqaadaan shacabkooda Waa maalin mudan in loo duceeyo intii ku geeriyootay halgankii dheeraa ee dalka loo soo maray 18May waa maalin mudan in laga farxiyo agoontii iyo dumarkii ay ka tageen halgamayaashaasi Ma soo koobi karno qiimaha ay maalintani ugu fadhido qarankan iyo muhiimada ay leedahay Somaliland waxay leedahay laba taariikhood Taariikhdii ka horeysay 1991kii dibna ugu noqonaysa ilaa wakhtigii xornimada laga qaatay gumaystihii Ingiriiska 26kii Juun 1960 Taariikhda labaad ee Somaliland ayaa ah tan hadda socota kana soo bilaabaysa wakhtigii dib loola soo noqday xorriyadii luntay 1960kii Wakhti badan ku lumin inaynu ka sheekayno duruufihii hore iyo wixii ka horeeyay 1991kii balse waxaynu is dultaagi doonaa xaaladihii kala duwanaa ee ay Somaliland soo martay tan iyo 1991kii Somaliland waxa lagaga dhawaaqay magaalo madaxda gobolka Togdheer ee Burco 18kii May 1991kii Waxa Burco iskugu yimi oo go’aankanna wada qaatay dhamaan beelaha Somaliland oo ay ku jiraan kuwii aan ka qayb qaadan halgankii dib loogu soo xoreeyay Somaliland Shirweynahan Somaliland lagu guddoonsaday wuxuu sidoo kale noqday kii ay beelaha Somaliland si rasmi u iskugu saamaxeen isla markaana iskula qaateen in loo wada midoobo sidii Somaliland looga midha dhalin lahaa SHirkan waxa hormood u ahaa oo hagayay xubnihii Jabhaddii SNM iyo golihii guurtida Waxa iyaguna lagu casuumay oo door muhiim ah ku lahaa madaxdhaqameedkii beelaha darafyada ee Somaliland iyo siyaasiyiinytii aan SNMta ku jirin Ilaahay naxariistii Janno haka waraabiyee waxa wakhtigaa ahaa gudoomiyihii SNM marxuum Cabdiraxmaan Axmed Cali waxaana ku xigeen u ahaa Xassan Ciise Jaamac oo isagu haatan nool Waxaynu wax ka soo qaadan doonaa khubdadii ay shirkaa ka jeediyeen Marxuum Cabdiraxmaan Axmed Cali iyo Ilaahay ha u naxariistee marxuum Ibrahim Maygaag Samatar oo wakhtigaa ahaa guddoomiyihii golaha dhexe ee SNM Barnaamijkan oo noqon mid taxane ah oo aanu kaga qayb galayno xuska 18ka May waxa uu si taaxane ah ugu soo bixi doonaa wargeyska FOORE Waxaynu barnaamijkan kaga sheekayn doonaa marxaladihii kala duwanaa ee dhinacyada nabadgelyada dibuheshiisiinta dimuqraadiyadda iyo doorashooyinka iyo dhinacyada horumarka ee ay Somaliland soo martay Waxaynu sidoo ku soo qaadan doonaa hadaladii dhaxalgalka ahaa ee haldoorka Somaliland qaar ka mid ah Taariikhda guud ee somaliland casriyadii hore ilaa iminka Taariikhdii bilawga ahayd ee casri jaahiligii Somaliland waxay ku taal geeska Afrika dhinaca Waqooyi galbeed waxa ka xigay deris la tahay dalka Jamhuuriyada Jabouti galbeedna waxaa ka xiga Ethiopia barina waxaa ka xiga somalia Tirada dadka Somalilad waxaa lagu qiyaasaa 5 malyan iy badh Baaxadda dhulka ay ku fadhido Somaliland waa 139000 km2 Somaliland waxaa dhinaca waqooyiga ka xiga badda cas oo ku fadhida xeeb dhererkodu yahay 908 km2 Somaliland oo leh taariikh aad u balaadhan dadkuna aanu wada aqoon Waxay kamid tahay meelaha ugu horraysay ay ka hana qaaday ilbaxnimada adduunku Dadka taariikhda ku xeeldheeri waxay sheegeen in farraaciintii hore asalkoodu Somali kasoo jeedaan Deganaana jireen dhulka xeebaha badda cas taasoo markii danbana ay xidhiidh qoto dheer la lahaayeen Somaliland Waxaana xaddaaradda Somaliland ku simantahay ilaa 7000 sanadood ciise hortii Diinta islaamka iyo saamaynta ay kulahayd somaliland Markii diintu soo degtay qarnigii 7aad geeska Afrika waxay noqotay meel aad u muhiima markii uu muslimay boqorkii Xabashida ee Nataashi Waxaana xeebaha Somaliland ahaayeen meel istiraaji ah oo asxaabtii usoo xijrootay Qarnigii 13naad waxaa culimadii carbeed ee dalka timid kadhiseen saldanad la odhan jiray Bebad oo ay xukumi jirtay boqortooyadii Walaashma Waana markii koowaad inta taariikhda lagu hayo qabaa'ilkii Somalidu yeeshaan maamul dhexe Somaliland waxaa ay kamid tahay bariga Afrika marka laga yimaado Itoobiya dalkii ugu horreyey ee ay ka hanaqaaday maamul dawladeed inkastoo aan runta laga sheegin taariikhda dhab ah ee Somaliland haddana waxaan muran ku jirin in Somaliland qarnigii 15naad ay lahayd dawlad dunida laga ictiraafsanyahay gaar ahaana markii uu hoggaanka qabtay Immam Ahmed Qasali Guray Maamulkaas oo markii danbe la magac baxday dawladii Awdal Xukumina jirtay inta u dhaxaysa xeebaha badda cas ilaa Herer Soogelitaankii gumeestihii reer yurub Sannadkii 1869kii ayaa waxaa la furay marinka kanaal Suways oo taasi ku dhiirigelisay gumaystayaashii reer Yurub ee Afrika qaybsaday 1884 shirkii Barlin Waxaana la aamisan yahay in Somaliland oo ahayd dal ku fiican dhinaca istiraajiyada oo isku xidhaayey bada cas iyo bad weynta India Haddaba salaanka gumaystayaasha ee Somaliland waxaa uu kawsaday 1839kii markii Ingiriisku qabsaday magaalada xeebta ah ee Cadan Sannadkii 1827kii ayaa Captain Bermer oo ahaa badmareen ingiriis ahi yimid Somaliland oo uu xidhiidh la yeeshay odayaashii dhaqanka ee Somaliland Lugtii ay lasoo galeen gumaystayaashu Somaliland waxay dhaafi kari waayeen xeebaha waxaana usuuroobi wayday inay waddanka horuu galaan intii ka horraysay Captain Sir Richman Burton Mr Burton wuxuu galay gudaha dalka waxaanu tagay dhulka miyiga ah waxaana uu sanadii 1854kii lug kumaray xeebta Berbera ilaa magaalada Herar Hadaba Boqortooyadii Engiriiska waxay yimaadeen xeebaha Somaliland Ingiriisku dhowr jeer buu heshiisyo kala duwan la saxeexday odoyaashii Somaliland Waxanaa ugu caansan heshiiskii hargaha ee sannadkii 1887kii oo heshiisyo la saxeexdeen odoyaashii Beelaha Somaliland Sannadkii 1899kii waxaa bilawday kacdoon iyo dhaq dhaqaaqyo lagaga soo jeedo gumaysigii ingiriiska Waxaana guluf iyo dagaal dhexmaray ciidamadii Sayidka ee daraawiishta iyo dawladdii Ingiriiska Ugu danbayna waxaa la jebiyey Mohamed Cabdulle Xasan sannadku markuu ahaa 1920kii Waxaana halkaas kasii anbaqaaday halgamaayaashii Shiikh Bashir iyo Farah Omaar usoo halgamay xornimadii aan qaadanay lixdankii Waxaana dalka ka bilwaday kacdoon gobonidoon dagaalkii labaad dabadiisii Xoriyadii 1960 iyo wixii kadanbeeyay Dawlada Ethiopia ayaa waxay qorshaynaysaa sidii ay u aqoon san lahayd somalailand Bishii febraayo 1960kii ayaa wafdi uu hoggaaminaayo Alle ha u naxariistee Maxamed Xaaji Ibraahim Cigaal u anbaxaxeen dalka Ingiriiska waxaana heshiis ay la soo galeen dawladdii ingiriiska in Somaliland xirnimo buuxda lasiiyo 26 Juun 1960kii bay markii maxmiyadii ingriiska ee Somaliland "British Somaliland protectorate" xornimadeeda ka qaateen dawladii Ingiriiskasida aan la socono intii ka horraysay 01 Luulyo 1960kii Somaliland waxay ahayd dawlad gooniya indepedent state waxayna noqdeen dawlad madax bannaan oo la aqoonsan yahay ilaa 01 Luulyo 1960kii Isla maalintaas Koonfurtu xorayday ayaa labada dal midoobeen inkastoo midawgaas mad madaw badani ku jiro Dad badanina u haystaan in midowgaasi ahayn mid sharciya Shacabka reer somlialnd oo markiiba dareemay in khiyaamo jirto Dadka reer Somaliland waxay midow ku sheegaas doonayeen inay kaga dhabeeyaan riyadoodii ahayd in la sameeyo dawlad salbalaadhan oo ay kasoo qayb galaan wixii afsoomali ku hadlaa meel kastoo ay joogaanba Laakiin waxaa markiiba beenawday riyadaas dadka reer Somalilandna waxaa la duudsiiyey xuquuqdii wadaniyeed ee ay lahayeen Dadka reer Somaliland oo markiiba dareemay in la khiyaamay oo isla markiiba bilaabay inay xornimadooda kala soo noqdaan reer koonfureedka waxaad arkaysaa suugaantii markii hore kuwada baaqaysay midowga iyo Somalinimada oo marqudha isu badashay inay sheegaan sida lookhiyaameeyey Wuxuu yidhi Cabdillahi Suldaan Timacade alla haw naxariistee tix uu arrintaas kaga hadlayaayey waxaa kaimd ahaa beedkeedii DUQAYDII BARLAMAANKIYO DEKADIIBA WAA XAMAR Waxaa kale oo Qaasim oo ka mid ah abwaanada Somaliland yidhi maanso ay ka mid ahaayeen eraydan- ISMA DOORIN GAALKAAN DIRIYO ''DAARTA KII GALAYE DUSHA MIDABKA SOOMALIMAAD DUGULKA MOODAAYE MISNA LAGUMA DIIRSADO EE QALBIGU WAA DIRKII KARALE MEESHAAN DAD IISOO KORDHIYO DARAJO EEGAAYEY IYABA WAA DARXUMO II DHIMANE DACAR MIYAAN LEEFAY MA DORRAATO RAADKAAN DHIGAAN DIBUGU SOO LAABTAY SIDII AAN DAYEYNAHAY MIYAAN DAWGII KA HABAABAY'' Bishii Luulyo1961kii waxaa dadka reer Somaliland gaashaanka ku dhufteen oo cod aqliyad ah ku diideen distoorkii qeexayey ee lagu sharciyeynaayey israaca labada dal ee Somaliya iyo Somaliland Laakiin nasiib darro dawladdii markaas jirtay oo reer Koonfureedka ahayd waxay diideen inay aqoonsadaan maxsuulkii doorashadaas sababtoo maslaxad baan ugu jirin arrintan Bishii december 1961 waxaa madaxdii ciidamada qalabka sida ee Somaliya isku dayeen inay dhigaan inqilaabkii dhicisoobay Inqilaabkaasna waxay doonayeen inay kula soo noqdaan madaxbannaanidii luntay 1967kii waxaa dalka ka noqday raysal wasaare Mohamed HIbrahim Cigaal Halka uu madaxweynaha ka noqday Cabdirashid Cali sharmake 15 Oktober 1969kii waxaa magaalada laascaanood lagu dilay madaxweynihii Jamhuuriyadda Somalida ee Cabdirashid Cali Sharmaake Inqilaabkii 21 oktober iyo wixii kasoobaxay Waxaana midnimadii 60kii guul darro ku dhamaatay markii 21 Oktober 1969kii uu dalka ka dhacay inqilaab aan dhiig ku daadan ee ay dhigeen ciimada qalabka sidaa waxaana talada la wareegay ciidamada oo uu hoggaaminaayo Gen Mohamed Siyaad Barre 10 januari 1970kii waxaa kelidii taliyihii Siyaad Barre sameeyey maxkamadii badbaada oo xukumi jirtay xukunka dilka si looga takhaluso dadka aan taageersanayn madaxweynaha 21 Oktober 1970kii wuxuu Siyaad Barre ku dhawaaqay in Somaliya qaadatay nidaamka hantiwadaaga cilmiga ku dhisan Taasoo rabay inuu ugu bedelo inqilaabkii hab ku salaysan dhaqaaq siyaasadeed oo ku salaysan aydhiyooliyadda hantiwadaaga Waxaana loo ololeeyey wixii loogu magacdaray kacaankii hantiwadaaga Somaliyeed Xagaagii 1972kii waxaa la sameeyey ciimadii guulwadayaasha oo ujeedadoodu ahayd inay cabudhiyaan oo xabsiga u taxaabaan dadka shacbiga ee lagu tuxmo inay kacaan diid yihiin July 1972kii waxaa la dilay labadii Jenaraal ee Salaad Gabayle iyo Mohamed aynaanshe oo ka tirsanaa saraakiishii inqilaabka dhigay Salaad gabayle wuxuu ahaa madaxweyne ku xigeen Waxaa lagu xukumay dil ka dib markii lagu eedeeyey inay maleegayeen shirqool ay xukunka kaga tuurayaan Siyaad Barre Oktober 1972kii waxaa lagu dhaqaaqay in la qoro Af-soomaliga oo uu noqdo luqadda rasmiga ah ee dalka 1972kii-1975kii waxaa la qaaday ololihii barashada qorista Somaliga oo markii danbana isu rogay olalihii horumarinta reer miyiga ee la rabay in dadku waxna qoraan waxna akhriyaan 1975kii waxaa la sameeyey 15 gobol oo cusub oo lagu bedelayeey 8 gobol ee hore u jiray Waxaana ay ka koobnaayeen 78 degmo Somaliland oo ka koobnayd 3 gobol looma samayn gobolo iyo degmooyin cusub toona 1975kii Siyaad Barre wuxuu shaqadii ka eryey 50 saraakiil sare iyo madax ah oo badankooda ka soo jeeda Somaliland waxaana uu ku bedelay dadka uu ku tuhmaayey inay taageersanyihiin kacaanka oo u badnaa caa'iladiisa ah Msbare wuxuu ku dhawaaqay inay raga iyo dumarku siman yihiin culimadii iyo dhalinyaradii kasoo horjeedsatayna laayay dhamaantood 1977kii maamulkii siyaad Barre wuxuu weerar ku qaaday dalka Itoobiya waxaana markii hore uu ku guulaystay dagaalkaas Laakiin waxaa dagaalku dhamaaday markii ciidamo Ruush iyo Kuubaan ahi usoo gurmadeenItoobiya ee ay si toosa dagaalka usoo galeen Waxaana ciidamadii Somaliya dibuga soo noqatay dhammaan dhulkii horuu qabsadeen Kacdoonkii dadwaynaha iyo Bilawgii dagaalii sokeeye 1978 waxaa dhacay inqilaabkii baaqday ee uu hoggaaminaayey Col Cirro Taasoo Siyaadna ku way raxay dadkii shacbiga ahaa ee deganaa gobolada dhexe Kadib markii shacbiga Somaliland u adkaysan waayeen dhibaatada baladhaan ee uu ku hayo taliskii siyaad barre oo lagu hayey shaciga cadaadis ballaadhan oo isugu jira dil dhac xadhig kufsi waxaa sannadkii 6 dii abril 1981 waxaa lagu dhawaaqay ururkii SNM oo ay taageersanaayeen shacbiga Somaliland si ay ula soo noqdaan xornimadoodii luntay 60kii 20 Februari 1982 waxaa dalka ka bilowday kacdoon shacbi kadib markii dil lagu xukumay dhallinyaradii UfO Isla sannadkaasna waxaa baxay saraakiil ka tirsanaa ciidamada qalabka sida kuna biiray ururkii SNM halkaasoo ay dagaal hubaysan kala hortageen taliskii Siyaad Barre Isla sannadkaas waxaa la xidh xidhay madaxdii sare ee dawladdii Siyaasad Barre kaga jiray reer Somaliland madaxdaas oo ay kamid ahaayeen Ismail Ali Abokor iyo Cumar Carte Qaalib waxaa lagu eedeeyey inay yihiin qaran dumis waxaana iyaga saraakiishii kaleba lagu xumuy dil Intii intaas ka danbaysay waxaa sii badanaayey kacdoonka dadweynaha waxaana shacbigu taageero hagar la'aana u hureen ururkii SNM SNM waxaa ay weerar siyasadeed iyo mid ciidan ba ku qaadatay taliskii wakhtigaas jiray Bilowgii sannadkii 1988 markuu taliskii Siyaad Barre u adkaysan waayey halgankii SNM ayuu si kadis ah ula heshiiyey dawladda Itoobiya oo uu ka dhaxaysay colaad iyo guluf xumi 27 Mey ciidamadii SNM waxay weerar lama filaana ku qaadaan ciimadii gaaska 4aad ee fadhiyey magaalada Burco Sidoo kalena 31 Mey ayaa cutubyo kale oo SNM ay iyana guluf galaa baxsheen ciimadiii qaybta 26naad ee saldhigoodu ahaa magaalada Hargeysa Weeraradaas oo ay SNM kasoo hooyeen guul badani sidoo kalena keenay qasaare Kadib markii ay ciidamadii daacadda u ahaa Siyaad Barre u babac dhigi kari waayeen halgankii SNM waxay weerar aargoosi ah ku qaadeen shacbigii masaakiinta ahaa ee reer Somaliland Waxaana sannadkii 1988 ka dhacay gobolada waqooyi mid kamid ah xasuuqa ugu ba'an ee soo mara qaaradda Afrika Waxaana isla sannadkaas oo qudha ururka xuquuqda aamdiga ee African watch warbixintii 1990 ku qiyaaseen in la gawracay intii udhaxaysay May 1988 ilaa Maarso 1989 50000 oo shacbi ah oo aan waxba galabsan May 1990 waxaa kooxdii manifeesto oo ka koobnaa 100 qof oo isagu jira madax siyaasadeed iyo baayacmushtar ay soo saareen codsi ay dawladda kaga codsanayaan inay la heshiiso mucaaridka shacbigana taladana wax laga siiyo Codsigaas oo uu diiday madaxweyne Siyaad waxaa la xidhay 45 qof oo kamid ahaa kuwii codsiga sameeyey laguna eedeeyey inay yihiin danbiilayaal qaran 8 august 1990 waxaa dalka Itoobiya ku kulmay ururadii mucaaridka ahaa ee SNM USC iyo SPM waxaanay ku heshiiyeen inay dagaal midaysan ku qaadaan taliskii Siyaad Barre si looga xoreeyo ummadda Burburintii Taliskii Siyaad Barre 26 Janaayo 1991 ayaa madaxweyne Siyaad Barre ka baxay magaalada Muqdisho kadib markuu ka dhacay magaala madaxda gadood shacbi oo taageerayaan ururkii USC ee uu hogaaminaayey Mohamed Farah Caydiid 27 Janaayo waxaa iyadaan lagala tashan bulshada Somaliyeed madaxweyne ku meelgaadh ah loogu magacaabay Ali Mahdi oo katirsanaa kooxdii manifeestada Dibulasoo noqoshaddii qaranimada 27 Jannayo 1991 ayaa ciidamadii SNM gacanta ku dhigeen dhamaan dalkii hore loo odhan jiray Somaliland Dabadeedna madaxdii SNM waxay ka shaqeeyeen inay heshiiyeen oo walaaleeyaan beelihii walaalaha ee ay iska horkeentay dawladii hore ee Siyaad Barre 18 Mey 1991 shirbeeleedkii ka dhacay magaalada Burco ayaa lagu go'aansaday lagagana dhawaaqay gooni isu taagga qaranimada Somaliland Madaxweyneyaasha Somaliland Soomaray Madaxweyneyaashii Somaliland madaxwaynayaasha somaliland soomaray ilaa hada waa afar Madaxdii somaliland Oo ay kujiraan madaxdii dhimatay ilaahay ha u naxariistee Gobolada somaliland Somaliland waxa ay ka koobantahy gobolo badan waxa u gu wayn gobalada somaliland gobolka sanaag gobolada somaliland waxa ay kalayihiin sidan Awdal Togdheer Saaxil maaroodi Jeex sool sanaag Hawd Salal Daadmadheedh Saraar Gabilay Buuhudle Badhan buuhoodle alignright | 11 || badhan || badhan || align"right" | n a || align"right" | n a | aligncenter | | 12 || Sool || Laascaanood || align"right" | n a || align"right" | n a | aligncenter | Gobolada somaliland Intii u dhaxaysa 22 maarso ilaa 22 may 2008 waxa uu madaxwaynihii horore ee Somaliland magacaabay gobolo cusub oo lagu daray goboladii hore ee lixda ahaa taas oo kadhigatay gobolada somaliland 13 gobol gobolda cusub ee kuwii hore lagu daray waxa ay yihiin sidan Heesta calanka samo kuwaar waa heesta calanka somaliland ee hada waxaana loogu dhawaaqaa sidan Samoo ku waar samoo ku waar Sareeye calanka sudhan biley dhulkissa Samoo ku waariyo iyo bogaadin sugan Hambalyo suuban kugu salaanee samoo ku waar Hambalyo suuban kugu salaanee samoo ku waar Geesiyaashii naftooda u sadqeeyey qaranimadad somaliland Geesiyaashii naftooda u sadqeeyey qaranimadad somaliland Xuskooda dhawrsan kugu salaanee samoo ku waar Xuskooda dhawrsan kugu salaanee samoo ku waar Guul side xambaarsan soo noqoshaddiisa Guul side xambaarsan soo noqoshaddiisa Kalsooniduu mutaystayee dastuurka Distuurka ku salaan kugu salaanee Midnimo walaalnimo gobonimoo Midnimo walaalnimo gobonimoo Islaamnimo kugu salaanee Samoow saamidiyo samoo ku waar Samoo ku waar saamo ku waar Maalmaha Somaliland laga Xuso 1- 26 Juun oo ah maalinta ay ka qadatay xornimada gumaysigii Ingiriiska 2- 18 May maalinta xoriyada somaliland oo ku beegan 18May1991 kii maalintii shirweynihi shacabka reer somaliland gua'an sadiin guuni isotaga jumhuriyada somaliland ee ka dhacay Magaalada Burco 3- Labada Ciidood ee Islaamka 4- Maalmaha Caalamiga ah sida maalinta shaqaalaha Aydhiska iwm Masaafada somaliland waxa ay dhul ahaan fidsantahay 137000 km oo isku weer ah dhulaka ay ka koobantahya jamhuuriyadani waxa uu u badanyahay dhul deegaana am waaba lawada daganyahay waxa uuleeyahay buuro iyo meelo banaan ah haddii lysidhaahdo taariikhda uu wadankani lereyahay iyo taariihda uu shacabkani leeyahayba ka sheekeeya waxay noqonaysaa mid aad u dheer Astaanta Qaranka Somaliland Astaannta somaliland waxaa la abaabulay Oktoobar 1996dii ayada iyo calankaba waxa ay kakoobantahay laba kafadood iyo miisaan isleeg oo muujinaya cadaalda dhextaala shacabka somaliland iyo gorgor sare u haya miisaanka oo isna tusaale u ah dimuquraadiyada ay somaliland kudhaqanto waxa kale o kamida astaanta qaranka laba gacmood oo issisalaamya waxaanay tasi tusaale u tahay sinaanta iyo cadaalada iyo dimuquraadiya dhextaala dadka reer somaliland waxa kale oo kamida calaamdaha ay kakoobantahay astaanta qaranka somaliland laan geed oo muujinaysa nabada ay haystaan shacabku waxa kale oo kamida halka danbe oo ah huruud taas oo muujinaysa dhaqan wanaaga shacabka somaliland waxa kale oo walaiba kamida bisinka oo kaga yaala halka sare oo muujinaya in shacabka somaliland ay yihiin dad islaama Calanka Somaliland Calanka Somaliland waxa markii uguhoraysay la isticmaalay calanka somaliland ee xilagan 14 0ktoba 1996kii waxa uu calanka somaliland ka koobanyahay sadex khad ama kald oo jiif ah waxa ugu koreeya cagaar waxa cadaan oo dhexda ah iyo casaan oo hoosta ah dehexdana waxaa kaga taala calanka xidig madaw waxa dhanka sare ee calanka ku taala shahaadada لا إله إلا الله محمد رسول الله oo far cad kuqoran Macnaha Calanku waasidan Khadka cagaarka ahi waxa uu sheegayaa horumarka khadka cadi waxa uu sheegayaa nabada khadka casi waxa uu katurjumayaa dhiigii mujaahidiintii naftooda u huray ciida hooyo Shahaadataynku waxa ay sheegayaan in dadka reer somaliland ay yihiin islaam Bisha madawi waxa ay qeexaysaa waayitaanka la waayay riyadii somaliwayn Ciidamada Somaliland Ciidamada Somaliland Ciidanka Qaranka Somalilanad waxa ay leedahay ciidan militari oo si habaysan u tababaran kaas oo ah ilaaliyaha koobaad ee ciida somaliland ciidamada somaliland waxa ay fadhiisimo iyo saldhigyo ku leeyihiin dhamaan wadanka ciidamada somaliland waxa ay leeyhiin dhamaan qaybaha ciidan ee wadan yeesho waxaa sharci ahaan loo ogolyahay dadka wixii kawayn 18 ilaa 49 ciidanka somaliland waxa lagu qiyaasaa ilaa 25000 oo askari Ciidamada somaliland waxay ka qaybqaatan ilaalinta ciidooda taaso oo ah arin muqaddas ah ciidanka somaliland waamid aanka gaban cidkastoo iskudayda waxyeelaynta qaranimada somaliland Waxbarashada Jaamacada Hargaysa Jaamacadda Camuud jaamacada admas jamacada alpha Jaamacad Burco Jaamcada Golis Jaamacada Nugaal Jamacada Sanaag Jaamacada Timocade Jaamacada New Generation Jaamacadda Culuunta badda iyo Kaluumaysiga BERBERA MARITIME AND FISHERIES ACADEMY Luqadaha somaliland Luqadaha Somaliland Somaliland waxa lagaga hadlaa luqada somaliga oo boqolkiiba boqol ay kuhadalaan dadka kudhaqan somaliland waliba lahjada afsoomaaliga ugu nadiifsan amaba ugu dhaw marka laeego luqada somaliga ee qadiimka ah dadka kudhaqan somaliland lahjada afsomaliga ee ay kuhadlaan waxa ay shabahdaa ta wararka lagusiidaayo amaba saxaafada loo adeegsado waxa kale oo somaliland lagaga hadlaa Carabiga iyo Ingiriisiga oo ah laba luqadood oo iyana wadanka si rasmi ah looga isticmaalo qodobka lixaad ee wadanka uyaala waxa kuqoran in somaliga carabiga iyo ingriisugu ay yihiin sadaxda luqadood ee wadanka sirasmi ah looga isticmaali karo Warbaahinta Somaliland waxa ay leedahay warbaahin madaxbanaan oo aanay cidi kormerin haba yaraatee war baahintaasi waxa ay isugu jirataaa warbaahinta la akhriyo tan ladaawdo iyo tan la dhagaysto kuwa ugu waawayn ama ugu caansana waxa kamida wargayska jamhuuriya wargayska haatuf iyo tv ga horm kabel tv waxa jira warbaahin kale oo aad iyo aad u fara badan oo wadanka ka jira ciidamada qarnka ee somaliland waxa ay u kalabaxaan sida aan horeba usoo sheegnay qaybaha ciidan ee uu wadan yeesho wargaysyada hargaysa kasoobaxa Wargayska Jamhuuriya Wargayska Haatuf Wargayska Ogaal Wargayska Waaheen Wargayska Geeska Afrika Wargayska Somaliland Today Wargayska Hubaal Wargayska Xogagaal Wargayska Foore Wargayska Himilo Hargaysa Time home cable tv hargeisa tv madaxbanaan - - ] ] Isgaadhsiinta Somaliland Dawlada Ethiopia ayaa la filaayaa inay bisha tobnaad aad aqoonsato somaliland sida lagu baahiayay boga internetka ee ay dawaldu maamusho Isgaadhsiinta Somaliland Shirkadaha Isgaadhsiinta Somaliland Shirkadaha Isgaadhsiinta ] oo si rasmiya ugu Dhawaaqay inay Isu- Fureen Adeegyadoodii Taleefoonada iyo Madaxweyne Ku-xigeenka oo ka qayb galay Xafladii lagu Daah-furay Wada shaqaynta Shirkadaha Munaasibada lagu Daahfurayay Isku-xidhka Shirkadaha Isgaadhsiinta ] ayaa lagu qabtay Hoteelka ] ee Magaalada ] Xafladan oo lagaga dhawaaqay isku-xidhka shan Shirkadood oo ka mid ah Shirkadaha Isgaadhsiinta Somaliland oo kala ah ] ] ] ] ] waxa ka qayb galay Madaxweyne ku-xigeenka Somaliland C raxmaan Saylici Wasiirka Boosaha iyo Isgaadhsiinta Axmed Xaashi Oday Wasiirka Diinta iyo awqaafta Sh Khaliil C laahi Maareeyaha Hawlaha shaqada ee Shirkadda Somtel Cali Saalax Cabdi Mahdi Daahir Jaamac oo ah Maareeye ku-xigeenka Shirkadda Nation-link Madax Shirkada Telcom Aadan C laahi Mareeyaha Shirkada Soltelco Mukhtaar Osman iyo Marti sharaf kale Madaxweyne ku-xigeenka Somaliland C raxmaan C lahi Ismaaciil oo Munaasibadaasi ka hadlay ayaa soo dhaweeyay isku xidhka shirkadahan isgaadhsiinta oo wax badan ka tari doona dhibaatooyinkii Bulshada ka haysatay dhinaca Isgaadhsiinta gaar ahaan wada hadal la’aanta dadka isticmaalada adeegyada kala duwan ee Shirkadaha Isgaadhsiinta Waxaanu yidhi Runtii waxa maanta Farxad ii ah inaan ka soo qayb galo isku xidhkii shirkadaha Isgaadhsiinta oo runtii baahi weyn loo qabay inaynu ku wada xidhiidhno iyadoo laga maarmayo sadexdii Telefoon iyo afartii Telefoion ee markii hore la sitay arintan oo runtii ka mid ahayd balanqaadyadii Xisbiga Kulmiye ee in adeegyada Bulshada la mideeyo Mr Saylici isagoo hadalkiisa sii wata waxa uu sheegay Maanta waxaan ku faraxsanahay in talaabada koowaad ee la qaaday inteedii badnaydna Wasiirka Boosaha iyo Isgaadhsiintu halkan ka sheegay shirkadaha laftoodiina ay ka marag kaceen muhiimada aynu u soconaana waxay tahay inaynu shacbigeena u wada adeegno oo aynu ka saarno qoqobkii ku kala jiray ama kala xidhnaantii ku kala jirtay maadaama oo suuqeenu yahay suuq mid xor ah waxaan qabaa inaanu dawladu mar walba ka madhnayn shirkadaha isgaadhsiinta oo waxa loo sameeyaa Cashuur dhaaf Wasiirka Boosaha iyo Isgaadhsiinta Somaliland Axmed Xaashi Oday oo Munaasibadaasi ka hadlay ayaa sheegay sheegay in Wasaarada Boosaha iyo isgaadhsiintu si isku mid ah u maamuli doonto iska Xidhka Shirdahan adeegyadooda Xidhiidhka laysku furay isagoo hoosta ka xariiqay inay si caadalad iyo sinaan ah ay u ilaalin doonaan dhamaan shirkadahan xuquuqdooda Ganacsi iyo sirta Adeegyadooda Guddoomiyaha Guddidii ka soo shaqaysay isku xidhka shirkadahan Isgaadhsiinta ee mideeyay Adeegyadooda Isgaadhsiinta Mr Jaamac X Maxamed Cigaal ayaa isna munaasibadaasi ka sheegay qaabka ay dadku ugu wada Xidhiidhayaan shanta shirkadood ee laysku xidhay waxaanu halkaasi ku soo Furayaasha Shirkadaha bandhigay Heshiis buuxa oo ay shirkadahani wada galeen kaasoo ay qayb ka tahay Wasaaradaha Boosaha oo dhex u ah Shantaasi shirkadood Jaamac Waxa uu sheegay in Furayaasha shanta Shirkadood kala yihiin sidan 1 Somtel 07 iyo Lambarka aad doonayso inaad wacdo 2 Telcom 0 iyo lambarka kale 3 Nation-link 02 iyo lambarka kale 4 Soltelco 0222 iyo lambarka kale 5 Africa Online 022 iyo lambarka kale aad wacayso Mr Jaamac waxa kale uu sheegay in qiimaha wada hadalka shirakadahani uu yahay mid aad u jaban oo aan hore u dhicin kaasoo uu sheegay 003 minidkiiba Waxa sidoo kale munaasibadaasi ka hadlay Maareeyayaasha shanta Shirkadood ee Adeegayooda Isgaadhsiinta laysku furay kuwaasoo si weyn u soo dhaweeyay qorshahan cusub ee ay maanta Bilaabeen iyagoo halkaasi ka cadeeyay inay ku wada qanacsanyihiin talaabadan ay Xukuumaddu ku maamulayso oo ay xuseen inay hirgelinteeda qayb ka yihiin Waxaa isna halkaa ka hadlay Madaxa Shaqaalaha Somtel Cawil Saalax Cabdi waxaanu ka waramay sida ay ku dhalatay isku xidhka wada hadalka shirkadaha Telefoonada iyo dhibta laga dareemay kala qoqobnaan tooda isaga oo arimahaa ka hadlayana waxa uu yidhi waa geedi la guuray waana kabaal qaad sidii reer guuray dalal badan oo dunida ah kajirin shaqada ay shirkadaha isgaadhsiintu dalka u hayaan waxaan idin leeyahay ku raaxaysta isku xidhka shirkadaha ku bahoobayXafladan maanta ah ayuu hadalkiisa ku soo afjaray Waa markii ugu horaysay ee Somaliland laga hirgeliyo isku xidhnaan noocan oo kale oo lagu maamulayo shirkada Isgaadhsiinta iyadoo taasi meesha ka saarayso kala xidhnaantii bulshada ee Taleefoonada Waxaanu wada xidhiidhka shanta Macbiil ee Shirkadahani dhaqan galayaa maanta oo ay taariikhdu tahay 19 bisha July sida lagu sheegay Warsaxaafadeed ay soo saareen guddida farso ee Wada-jirka Isgaadhsiinta Somaliland oo halkaasi loogu qaybiyay Saxaafada Maalinta Madaxbanaanida 18 may ] Maalinta xoriyada somaliland waa maalinta ee maamulka Goboleedka la aqoonsan ee u dabaaldagto xoriyada ee aaminsanyihiin in ee ka heleen soomaaliya isla markaasneh ee ka go'een soomaaliya inteeda kaleXuskii ugu danbeeyay waxee dhacday 18 may 2011 Lacata Somaliland [[File50 USD in Somaliland Shillingsjpg|thumb| ] lacagta somaliland]] Somaliland shilling waa lacagta laga isticmaalo ] waxa lahirgaliyay daabacaada iyo isticmalka lacagtan 18 aktobar 1994 waxa ay ka koobantahay lacagta somaliland waraaqo iyo biro kal ah sidan soo 151020100500 iyo 5000 Sidan lawada socono astaanta qaranku waa shayga kaliyata ee lagu garto dawlad amaba lagu aqoonsado qaran keena ] waxuu leeyahay astaan iyo lacag u gaar ah taa oo uu kaga duwan yahay bulshada caalamka iyo Gobolka geeska afrikaba hadaba tan iyo waxii ka adan beeyay sanadkii 1991 somaliland waxay lahayd lacag u gaar ah taasi oo aan gabi hanba wada gaadhin gobolada somaliland oo dhan iyadoo inta badan ku kooban hargaysa oo ah caasimada somaliland halka aan lagaba aqoon gobola da kale dalka sida gobolada Bariga ee ay ka mid ka yihiin gobolka togdheersanaag iyo sool waxaana laga isticmalaa badiba lacago qalaad oo kala duwan ku wasi oo iskugu jira lacagta itopiyanka iyo lacagtii faqashta ee soomaliyadii hore dhinacakale waxad arkaysaa markaad tagto magaloyinka aan kor ku soo xusay iyo qaar kaleba inaad markaad dhex marayso goobaha lacagaha lagu sarifo anad arkayninba wax lacag shilinka somalialand ah mana jiraan lacago somaliland ah oo ay indha haagu qabanayaan dhinacakale´shilinka somaliland hadad is tidhaah do suqa wax kaga so iibso ama ba wax kaga soo cun hotelada laga cunteeyo lagama yaabo inaad wax lagaga iibiyo waxa yaduna nasiib daraa in qaar kamid ah lacagta shilinka somaliland ah guud ahan ba wadanka gudihiisa lagama qaato xataa casimada inana waxba lagaga iibin ibin mayo lacagtaas oo inta badan musha har loo ´siyo ciidamada qaranka marka ay isku dayaan inay ku soo adeegtana aan lagaqadan lacagtaas aan kor ku soo xusayna waxa kamid ah 5ta´shilin 10´ka shilin iyo 20´ka shilin lacagtasi la diidayaana waa lacagtii qaranka hadaba waxa nasiib Daraa inay somaliland ku faanto inay hormar ka gaadhay dhinacyo badan sida dimuqraadiyada ´ dhaqaalaha´ Tignolajiyada iyo waxbarashada hadana hormar ay gaadho iska dhaafo ay lacagteedii ayaa weli saaran Geedka Madhaafto Lacagta somaliland oo dhamaan wadanka wada gaadhay lacagta somaliland waxa ay hada wada gaadhay dhamaan wadanka oodhan waxa laga qaataa talaabo kasta oo kamida ciida ] goobtii ugu danbaysay ee lacagta somaliland laga qaataa waxa ay ahayd magaalada ] oo ay ragaadisay lacagta giinbaarta ah ee kahadhay nidaamkii kaligii taliyihii siyaad bare taas oo aafo wayn u gaysatay magaalda burco iyo gabiahaanba dhaqaalha gobolka ] iyo guud ahaan dhaqaalha somalilandintaas kadib xukuumada somaliland waxa ay ku guulaysatay sidii ay lacagta wadanka u wada gaadhsiinlahayd Lacagaha uu Bangigu Isticmaalo 1 Hal Shilling Coin 2 Shan Shilling Note Sample 3 Ten Shilling Note Sample 4 Labaatan Shilling Note 5 Konton Shilling Note 6 Boqol Shilling Note Sample 7 Shanboqol oo Shilling Note Sample Magaalooyinka Waawayn ]]] ]]] ]]] ]]] Ciyaaraha Somaliland Tartanka ciyaaraha ] oo ah mid sanadkiiba mar laqabto ayaa sanadkan ahaa mid xiiso lehwaxa sanadkan kamid ahaa ciyaaraha lagusoo bandhigay sida ciyaaraha orodada ] ] iyo waliba qaarkale oo badanwaxa sanadkan ciyaaraha 2011 ciyaaraha somaliland lagu qabtay magaalo madaxda gobolka ] ee magaalda ] gaar ahaan garoonka ciyaaraha ee caanka ah ee looyaqaano ] Gobolada sanadkan 2011 kasoo qaybgalay ] ] ] ] ] ] ] ] Kahor intii aan lasoo gaadhin ciyaaraha kama danbaysta ah waxa lasoomaray isreebreeb ay ka qaybqaateen dhamaan gobalada ] waxaana iskusoo hadhay sideedan Gobol oo soo bandhigay ciyaaro aad iyo aad u xiiso lahaa waxaa ay ahyd markii ugu horaysay ee ciyaaraha somaliland sitoosa caalamkka looga daawado waxa siidaynta ciyaarta hawada dadaka usoo marinayaay warbaahinta qaranka iyo tan madaxa banaan waxaana laga daawanayay daafaha caalmaka Ciyaarihii iyo guulihii ciyaaraha somaliland ee sand waxa ay ayeen ciyaaro aad iyo aad uxiiso badan waxaa laga xasuusan karaa ciyaar wanaagii ay soo bandhigeen kooxda Gobolka ] iyo kooxda gobolka ] oo ay ahayd markii u horaysay ee ay kasoo qaybgasho waxaanay muujisay ciyaaro aad u layaableh waxa ay kaalinta labaad ka gashay ciyaaraha kubada cagta iyo kolyga waxa kale oo ay kuguulaysatay qaarkamida tartankii oradadawaxa ladareemay sanadkan dib u dhac kuyimi kooxaha togdheer iyo sanaag ugu danbayntii koobkii ciyaaraha kubada cagta iyo kolayga waxa kuguulaysatay Gobolka Maroodi jeexwaxaana kooxda guulaysatay iyo kooxaha kaleba biladao gudoonsiiyaya madaxwayne Siilaanyo ciyarihii gobolada somaliland 2012 gobolka HOWD ayaa waxa uu ahaa gobolka kaliya ee is reeb reeb ku soo baxay waxaanu ka soo badayay gobolaka SALAL oo uu ku jiidhay 6 gol iyo waxba halka uu gobolka DAAD MADHEEDH uu u dhiibay 5 gool iyo waxaba sidoo kalena waxa uu kabaha la dulmaray gobolka SARAAR gobolka howd aya sida waxa uu ugu soo baxay tartanka gobolada somaliland isaga oo ciyaartii sii ugu horayasay waxa uu 4 goo iyo 1 ku jiidhay gobolka TOGDHEER oo aya jiid jiideen garoonkooda almazy ciyaartii taa xigtay aya waxa ay la ciyareen gobolka maroodijeex kaas oo HOWD UGA BADIAYAY 2 gool iyo waxaba waxana lagu xamanayay ciyartoyda reer HPWD inay u siidayeen MAROODIJEEX OO HADHI LAHAYD ciyaartii taa ku xigtay ayay howd waxay fooda is dareen gobolka SANAAG oo aya 1 iyo eber ugu quus gooyeeen baabuurkana sareen simifinalkii aya waxa iska horyimadeen gobolka AWDAL waxayna halaka ciida lagu cunsiiyay GOBOLAK AWADAL Gobolka HOWD ayaa waxa uu ahaa gobolkii ugu horeeayay ee fibal isku taga tartankaas waxayna ciyaartii kama danbaysta ahayd iska horyimadeen GOBOLKA maroodi jeex kaas oo hal iyo eber kaga qaadi koobkii gobolka HOWD ayaa waxa kale oo uu kaalinta labad hgalay paskitball kii waxana lagu tilmaaa inuu yahay gobolak xaga sportiga ugu horeeya somaliland British Somaliland [[FileFlag of British Somaliland 1950-60png|thumb| ]Calankii wixii kahoreeyay madaxbanaanida]] Dhulka Biritishka ee Soomaaliya ama af ingriisla lagu dhaho Baritish somaliland Waxa ay ahayd mustacmarad hore oo katirsanayd ]waxa ay kutaalay ]kadib markii ay madax banaanideeda qaadatay waxa ay lamidawday somalilada qaybtii taliyaanigu gumaysan jiray Taariikh British Somaliland Qarniyadii dhexe waxa ay ahayd boqortooyo awood aad usaraysa leh oo la odhan jiray ] bilawgii qarnigii 19aad ayay ingiriisku qabsadeen xeebaha wadankanlaakiin ingiriisku si fiican gacanta ugumaydhigin ilaa ay kala wareegeen ] oo markaas gacanta kuhaysa dagaalkii labaad ee dunida waxa Dhulka Biritishka ee Soomaaliya ay gacanta u gashay ciidamada taliyaaniga ilaa ingiriisku ay markale dib u qabsadeenwaxa ay madaxbanaanida qaadatay 26-06-1960 maalmo kadib waxa ay lamidawday dadka somaliyeed qaybtii taliyaanigu gumaysan jiray sanadii 1991 waxa ay dib ulasoo noqotay madaxbanaanideeda Dalxiiska Somaliland Dalxiiska Somaliland Dalka Somaliland wuxu leeyahay deegaan ballaadhan oo dhul badhka uu ku fadhiyo lagu qiyaaso 136200KM2 iyo bad leh xeeb dhererkoodu dhanyahay 850Km2 laga bilaabo Lawyacaddo dhinaca galbeed illaa Ceelaayo dhinaca bari Somaliland waa qaran ka nasiib badan qoomiyado badan oo caalamka ah marka laga eego cimillada iyo hawada meel dhexadka ah xilli kasta dhulka fidsan iyo deegaanka kala nooc nooca ah Goobaha dalxiiska Somaliland Goobaha aad loo dalxiiso ee Somaliland waxa ka mid ah daljirka dahsoon ee Hargeysa ku yaalla dhammaan magaalooyinka qadiimiga ah ee dalka sida Berbera xaruntii daraawiishta talex Zeilac Bullaxaar Maydh & Xiis Laas-qoray jasiiradaha Sacaadadiin iyo ceebood buurta Daallo buurta Gacan-libaax Waxa waliba lagu sameeyay dhisme iyo dayactir buurta dusheeda buurta Saw Laasgeel Goob aasaar qadiimi ah oo sannad dhawaa khubaro faransiis ahi ka heleen degmada hore loo odhan jiray Dacar-budhuq haddana loogu magac daray Laasgeel iyo goobo kale oo aan xusi doonno Waxannu ugu bushaaranaynaa soo booqdayaasha bartan inaanu boggan idiin ku soo gudbin doonno xogo iyo macluumaad faahfaahsan oo la xidhiidha dhammaan goobaha taariikhiga ah ee la dalxiiso Somaliland xaqiiqooyin ku xeeran iyo is bedello ku yimi goobo ka mid ah Guud ahaan gobolkasta Somaliland waxa ka jira goobo caana ah taariikhi ah ama lagu tilmaami karo fursadaha iyo ama khayraadka qaaliga ah ee dalku leeyahay dhinaca dalxiiska iyo taariikhda Daljirka Dahsoon ee Laga Dalxiiso Hargeysa Badhtamaha Magaalada Hargeysa goobta Khayriyada ama bangiga horumarinta hortiisa waxa saaran mid ka mid ah miigagii taliskii Siyaad Barre ee Hargeysa duqeeyay oo loo dhigay goobta in lagu xasuusto taariikhda qaranimada Somaliland soo martay Miiggan daljirka ah waxa ku yaalla sawirro muujinaya bulshaddii rayidka ahayd ee lala dagaalamayay iyo xaq u dirirayaashii Somaliland Qofkasta oo soo gaadha Hargeysa wuxu booqdaa dalkjirkan dahsoon iyadoo mararka qaarkood la arko dad qaadanaya sawirro ama isku sawiraya dalkjirka iyo goobta yaallo Buuraha Naasa-hablood Dhinaca bari woqooyi ee Hargeisa waxa ku yaalla Buuraha Naasa hablood oo ah astaanta Dawladda Hoose ee Hargeysa iyo gobolka Maroidjeex Magaalada Hargeysa ayaa caan ku ah buurahan sawirka naasaha leh Sida caadiga ah qofka safarka ahi dhinac kasta oo uu ka soo galayo Hargeysa gaar ahaan marka dhulka lagu safrayo waxa lagu gartaa muuqashada buuraha Naasa Hablood in joogo Hargeysa Naasa-hablood waa buuro aad usoo jiita dareenka dalxiisayaasha oo ay dadku booqdaan Goobta dalxiiska Laasgeel Aasaar qadiimi ah Laasgeel waa goob leh godod hoose oo leh xaradh iyo astaamo qadiimiga ah oo lagu qiyaasay inay noqon karayaan aasaarta taariikhiga ah ee ugu da’da weyn geeska ama qaarada Afrikaba guud ahaan marka loo eego sawirrada farshaxanka iyo astaamaha muujinaya quruumo qarniyaal badan ka hor dhulka ku noolaa Aasaartan qadiimiga ah waxa goobtan ku ogaaday khubaro faransiis sannadkii 2002 illaa immikana waxay ka midtahay goobaha taariikhiga ah ee aad loo dalxiiso isla markana ay Wasaaradda Dalxiiska iyo Dawladda xaqiijiyaan nabadgelyada iyo ilaalinta aasaartan iyadoo si taxadir leh loogu oggolaado dalxiisayaashaa gaarka ah Goobta Laasgeel waxa 6km woqooyi looga weecdaa tuulada Dhubato ee Degmada Laasgeel ee hore loo odhan jiray Dacar-budhug immikana loogu magac daray Laasgeel oo 55KM bari ka xigta Hargeysa kuna taalla wadada halbawlaha ah ee Hargeisa-Berbera Xog dheeraada ka akhri warbixinta Goobta Aasaarta Qadiimiga ah ee Laasgeel Gobolka Saaxiil Xarunta gobolka Saaxiil ee Berbera waxay ka midtahay deegaanka dhulka ugu qadiimisan iyo meelaha ugu hor magaaloobay dhinaca dhismaha iyadoo ilaa qarnigii labaatanaad ka hor caan ku ahayd dekedda wax lagala soo dego dacallada dunidana laga yaqaannay Guud ahaan adhiga idaha ah ee Soomaalida ayaa dhammaan suuqyada carabta ee loo dhoofiyo looga yaqaannay Barbaraawi Xeebaha Berbera Xeebaha badda ku xeeran Berbera waxa ka mid ah Batalaale Batalaale waa goobaha aad looga dalxiiso Somaliland ee Berbera ku yaalla waxa ka mid ah Xeebta Batalaale ee uu ku aasanyahay Cilmi Boodhari ama loo yaqaanno qabrigii jacaylka sida ay abwaannada suugaantu ugu halqabsadeen Magaalada Berbera waxa ku taalla marsada koowaad ee Somaliland taasoo sannadahan dambe si casri ah loo horumariyay kana mid ah goobaha aad loo dalxiiso marka la gaadho magaalada Berbera Sidoo kale madaarka diyaaraduhu ka haadaan oo hore u ahaan jiray Airport ka ugu weyn Africa haddana ah kan ugu weyn Somaliland ayaa ku yaalla magaalada Berbera Xeelliga badda Berbera Waa xeeb nadiif ah isla markana aan buuq ahayn aadna loogu raaxaysto in lagu dabaasho iyo guud ahaan dalxiiskeeda Waxad ka helaysaa noocyada kala duduwan ee hlibka kalluunka darayga ah ee hudheello kooban oo naxaawiga ku yaalla Dawga Sheikh iyo Magaalada Sheikh Muuqaalka buurta Sheikh ee Dawga wadada Berbera-Burao marto ayaa ka mid ah muuqaallada ugu quruxda badan ee loo soo qaato dalxiiska deegaanka Somaliland Waxay dadka jidkan ku safraya ama si gaara ugu dalxiis tagaa aad ugu raaxaystaan buurta kala rogrogan geedaha kala duduwan ee xilli walba magoolka iyo ubaxu ka soo hirayo shimbiraha iyo noocyada ugaadha duur joogta ah ee kala duduwan ee lagu dul arkayo Gobolka Sanaag Sanaag waa gobolka ugu badka weyn ama ugu ballaadhaan dhammaan gobollada uu dalka JSl ka koobanyahay Sida laga dareemi karo sooyaalka taariikheed iyo aasaarta qadiimiga ah ee jirta deegaanka rasmiga ah ee ugu badan ee bulshadeennu wuxu ahaa mid ka soo bilaabmay bariga Somaliland galbeedna usoo socday qarniyo badan Sidoo kale magaalooyinka dhulka xeebaha ah ku yaalla ayaa ah deegaannada ugu qadiimisan taariikhda magaalawga Somaliland sida xataa wali ay meelo badan ashyaada hore dhiska qadiimiga ah iyo astaamaha kale ee muujinaya taariikhda faca weyn laga helayo sida Berbera Bullaxaar Zaylac Ceerigaabo Laas-qpray iwm Goobo badan oo taariikhi ah isla markana aad loo jecelyahay in la dalxiiso ama la booqdo ayaa ku yaalla gobolka saaxil sida buurta Daallo deegaannada Maydh & Xiis Mash-caleed iyo meelo kaleba Buurta Daallo Daallo waa buurta Somaliland ugu dheer horena u ahayd buurta ugu dheer dalkii la isku odhan jiray Jamhuuriyadda ] Daallo waxay ku taalla ____ ee gobolka Sanaag Dhararka buurta Daallo waxa lagu qiyaasaa feet inay dhulka ka sarrayso Waxa laga soo fuuli karaa dhinaca koonfureed oo ay inteeda badan dhulka u dhawdahay ama meelaha qaar la simantahay balse dhinaca woqooyi waxa adag inaad si fiican u aragto dhulka hoose oo daruuro iyo ceeryaamo kaa qarinayaan Daallo waa buur hodan ku ah dhirta kala jaadjaad ka ah kaymaha hamashka ah magool iyo doog aan is bedelin gu iyo jiilaal iyo dhirta dhaadheer ee loo yaqaanno baxarasaafka Sidoo kale waxa lagu arkaa xawaannada duur joogta ah ee kala duduwan sida harimacadka iyo bahda la nooca ah Waxad dareemaysaa naacaw qabaw laydh iyo hawo lagu raaxaysto marka aad Daallo dusheeda taagantahay isla markana aad maqlayso foodhida kala nooc nooca ah ee shimbiruhu ku heesayaan Muuqaalka buurta Daallo ee dabiiciga loo quushoco ah waxay soo jiidatay abwaanno badan oo ugu soo halqabsaday suugaanta Soomaalida buurta Daallo waxana ka mid ah heesta caanka ah ee ay qaado Hibo Maxamed Daallo tus helayoo mayay tumay arooryoo teel teel daruurina timasare ka joogo Doorashooyinkii 2010 Waxa wadankan ka dhacay doorashooyin madax banaan oo shacabku si run ah ay u dooranayeen waxa kale oo horay uga dhacay somaliland doorashooyin doorashaddii uguhoraysay ee kadhacady somaliland waxa ay hayd dheceen sanadii 1997 waxca ku gulaystay madaxwayne ] doorashada labaad ee kadhacady somalilad waxa ay dhacday sanadii 2003 halka tii sadexaad oo ah in ay jabisay rikoodhkii u yaaly afrika oo ahaaa in laba doorasho oo isku xiga wax kacadani aany wadan afrikaana kadhici iyada oo lagu yaqaanay in haddii doorasho sadexaad loodhaqaaqo uu wadankasta oo afrika kuyaala dagaal sokeeye ka bilaabmi jiray ayaa wadanka somaliland waxa uu marayaa doorashaddii sadexaad ee si habsamiya uga dhacda doorashadan ugu danbaysay waxa ay djacday sandkii aynu soodhaafanay ee 2010ka waxaana madaxwayne loo doortay mujaaahidka wayn ee axmed maxamed maxamuud ] SNM SNM waa jabhad xorayneed oo ay ababuleen beelaha ] ha ku jiraan shaqsiyaad ka mid ah ] sida ] jabhadan oo ilaa imika uu ka sii taaganyahay raaskii guryihii ay dhiseen waxana ka mid ah xisbiga siyaasiga ah ee ] ee ka jira ] Siyaasadda xaadirka ] SNM ragii u soo halgamay waxay ahaayeen saraakiil iyo siyaasiyiin sida mohamed saleebaan {MAGUBTE} ] KOOSAR IBRAHIMIM MAYGAAG CLAAHI ASKAR MUUSE BIIXE C RAXMAAN AWCALI IBRAHIM DHAGAWAYNE HAYBE LAAMDADMAXAMED CILMI GALAAN AXMED DHAGAXDAYIB GURAY HARAG WAAFI INA MIRE ] MADAXDIIN XUSEEN DHEEREAdan Shiinehaabiilhabane CAWIL CADAMI axmed ] maxamed khahin ismail abokar ibrahim cigalxasan jamac maxamed cali iyo rag badan oo aan lasoo koobi karin lakiin snmlooma kala hariin ciid waalba waaylahayad ialahayna ha u naxariisto intii ku dhimataay iyointii ku nafaoowdaaybaaamiin amiin mana ahan xisbiga kulmiye mid kaligii aay ku jiraan xubnihii snm bal s land oo dhan ayaa ahba snm iyo lexle snm hanolato mana wanagsana docfarurku sidisaba Taariikhda SNM Marka laga hadlayo bilowgii halganka lama odhan karo waa wax sida makhaayad ama dukaan la furayo waqti go’an oo gaar ah bilaabmay Ha jirto in rasmi ahaan ururkii SNM bishii April 1981 kii ‘London’ lagaga dhawaaqay Laakiin colkayagii ilaa bilowgii la socday wuxu u ahaa maraaxil dheer oo isdaba j ooga oo marxalad waliba wejigeeda waajibaadkeeda iyo duruufaheeda gaarka ah leedahay Ku dhawaaqidda rasmiga ah waxa ka horreeyey maraaxil dheer oo isugu jiray baraarug dareen garasho nooca nidaamkii jiray iyo wixii laga qaban lahaa Intii dareenku galay si ay u doodaan wax isu tusaan isu aaminaan waxay qaadatay waqti dheer oo dhib badan Waxa lama huraan ahaa in waxaas oo dhanoo socda haddana sirta laga qarsado nidaamkii jiray Taasaa keentay habka xidhiidhka reernimada Xidhiidhkaasi gudaha iyo dibeddaba wuu ka socday Dibedda ayaa sida la garan karo u gacan bannaanayd Waxaa dadkii qurba-joogga ahaa bilaabeen lajnado gaar ahaan dalalka carabta iyo Ingriiska Kuwii gudaha joogayna xidhiidho hoose oo qarsoodiya ayey lahaayeen heer saraakiil heer dhallinyaro aqoonyahan ah iyo heer siyaasiyiinta maamulka ku jirtay qaarkood Intuba dadweynaha magaalooyinkii degaanka joogay odayaal iyo wax garadba xidhiidh bay la lahaayeen Intaasoo hawl ahna waa in la asturaa Markii ay arrintu heer gaadhay waa lala oggolaa inay dadkii dibeddu ku dhawaaqaan dhaqdhaqaaqa Soogalistii dalka Jimcihii 27 May ] Saaka oo kale waxaa Waddada Hawdka ee magaalada Burco ka soo galay ciidammadii SNM oo gebi ahaanba magaalada la wareegay intaanay Galabtii dib uga bixin waxay laayeen saraakiil badan oo ka mid ahaa ciidammadii Faqashta taa jawaabteed ciidankii faqashtu waxay laayeen kumannan dad ah habeenkii waxay u galeen magaalada guri guri surrin surrin iyaga oo la baxaaya dadka Haddaba maanta dhammanteen waa ianaynu u ducaynaa salaadda Jimce qof kasta oo ku dhintay qof kasta oo ku dhaawacmay iyo qof kasta oo aan raq iyo ruux la hayn Alla ha u Naxariisto dhammaan Shacabka Somaliland ] Eeg waliba Soomaaliya Carabi الصومال‎ aṣ-Ṣūmāl ama Jamhuuriyadda Soomaaliya Carabi جمهورية الصومال‎ Jumhūriyyat aṣ-Ṣūmāl waxaa hore loo oran jirey Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya xiligii kacaankii hore waa wadan ku yaalla Geeska Afrika oo deris la ah Jabuuti Itoobiya Kiinya iyo Badweynta Hindiya Dhinaca bari Indian Ocean dhinaca Waqooyi Badda Cas Red Sea sidii uu u bilowday Dagaaladii Sokeeye 1991 Soomaaliya ma lahayn dawlad dhexe oo wadanka oo dhan ka shaqaysa Hadda waxaa Soomaaliya ka jira Dawlad federaal lagu sheego taasoo dastuurkeeda aan laga helin ogolaasho xagga shacabka ah caalamkuna aqoonsanayahay hase yeeshee aan weli awood u helin in ay wada hanato maamulka dalka waxayna ku koobantahay caasimada Muqdisho Dhibaatooyinka dagaal iyo khilaafka joogtada ah ee hareeyey siyaasadda Soomaaliya waxay sababeen in caalamku u aqoonsado Wadan Fashilmay wadanka aduunka ugu saboolsan iyo wadanka aduunka ugu halis badan Waqtiyadii hore Soomaaliya waxay ahayd xarun ganacsi ahaan muhiim u ah aduunka waxaana raadraaca taariikhdu xusaysaa in dhulka hadda Soomaaliya loo yaqaan uu ka mid yahay aaggii Dhul Udug Waqtiyadii dhexe waxaa Soomaaliya xoog ku lahaa imbaradooriyado ay ka mid ahaayeen Dowladii Ajuuraan Muwaladiintii Yemen ka timi Saldanadii Cadal Saldanadii Warsangeli Dhammaadkii qarnigii sagaal-iyo-tobnaad waxaa Ingriiska iyo Talyaanigu soo galeen dhulalka xeebaha ah ee Soomaaliya halkaasoo ay ka asaaseen Dhulka Biritishka ee Soomaaliya iyo Dhulka Talyaaniga ee Soomaaliya oo loo kala baxshay dhulalkii ay qabsadeen Dhaqdhaqaaqyadii ka soo horjeeday qabsashada gumeysiga waxaa ka mid ahaa Sayid Maxamed Cabdulle Xassan oo afar jeer jebiyey Ingiriiska haseyeeshee waxaa Daraawiishi jabtay 1920 markii Ingiriisku u adeegsaday diyaaradaha dagaalka taasoo Soomaaliya ka dhigaysa waddankii ugu horreeyey ee Afrikaan ah oo loo adeegsado diyaaro dagaalJabkii Daraawiishta ka dib Talyaanigu wuxuu si buuxda ula wareegay qaybtii uu Soomaaliya ka gumeystay 1927 halkaas oo ay haysteen illaa 1941 ka dibna waxaa kala wareegay maamulkii millateriga ee Biritishka Woqooyiga Soomaaliya wuxuu ku sii nagaaday ilaalada Biritishka halka Koonfurtuna ay sugeysey madaxbannaani 1 Luulyo 1960kii waxaa fadhi baarlamaan oo uu shir gudoominayey Mudane Xaaji Bashiir Ismaaciil lagu ansaxiyey midnimadii Soomaaliya waxaana labadii gobol ee Woqooyi iyo Koonfur ku midoobeen magaca Jamhuuriyadda Soomaaliya waxaana xukunka qabtay dawlad shibil ah oo Madaxweyne ku-meel gaar ah loogu doortay Mudane Aaden Cabdulle Cismaan 1969 waxaa afgenbi millateri xukunka kula wareegay Maxamed Siyaad Barre wuxuuna asaasay Jamhuuriyadda Dimuqraadiga Soomaaliya Dawladdii Siyaad Barre waxay burburtay 1991 waxaana qarxay dagaal sokeeye Tan iyo 1991 ma jirin dawlad dhexe wada hanatay maamulka dalka inkastoo ay jireen dhowr iskuday oo lagu doonayey in lagu mideeyo dalka haseyeeshee fashilmay gobolda waqooyi waxaa ka jira maamul goboleedka somaliland oo kamid ah soomaaliya walow ay ku doodaan iny ka goeen Soomaaliya inteeda kale Gobollada woqooyibari waxaa ka jira Dawlad-goboleedka Puntland oo sheegtay inaysan ka go'in Soomaaliya Qaybo badan oo koonfurta dalka ka mid ah waxaa koontaroolla Islaamiyiinta Al-Shabaab Markii dawlad dhexe la wayaaye waxay dadka Soomaaliya ku nooli ku xalliyaan ismaandhaafkooda sharciyo hoosaad sida shibil sharciga Islaamka iyo xeer Intii burburku ka jirey waxaa dhaqaalaha dalku ku tiirsanaa ilo aan caadi ahayn sida xoolaha nool shirkadaha xawaaladaha iyo kuwa isgaarsiinta waxaa markii uugu horeeyay mudo laga joogo 21 sano ay Soomaaliya ka baxday ku meel gaar ayada oo u tilaabtay dinaca dimuqraadiga taariikhdu marka ay aheyd 10 sep 2012 baarlamaanka Soomaaliya ay soo doorteen madax wene dimuqraadi ee dalka jamhuuriyada Soomaaliya madaxweynahaas oo lagu magacaabo xasan shiikh maxamuudxasan shiikh maxamuud ayaa doorashada kaga guuleestay madaxweynihii hore ee Dawladda kumeelgaarka Soomaaliya shiikh shariif shiikh axmed Soomaaliya oo u tilaabtay dhinaca hormarka caalamkana ay si weyn u taageer sanyihiin ayaan waxaa laga filayaa in ay noqoto Dawladda sidii hore dhaanta ama ka fiican ayada ay Dawladda Soomaaliya gacanta ku heeso magaalooyinka koonfurta dalka Soomaaliya oo ay hogaamineeso magaalada muqdisho waxaana caawinaad ka siiyay ciidama afrika ee amisom oo uu hogaaminaayo general mahige iyo Dawladda oganda Waqtigii gobonnimada Fadlan waxaa ka ogtahay ku dar beentana waa xaaran iska ilaali Dhulka soomaaliyeed waxaa la maamuli jiray waqti aad u taariikh fog aad u qadiimi ahWaxyaabaha ku tusaayana waxaa ka mid ah guryaha aadka u qadiimsan oo dhagaxa laga sameeyay iyo darbiyada qadiimka ah sida Darbiga wargaade waana dhul ku tusaya in uu lahaan jirey far qoraal ah oo aad u uqadiimi ahSoomaalida waxay taariikh dheer la lahaan jireen masaaridii hore waxaana jira waxyaabo ku tusaya in ay soomaalya tahay dhulkii uduga Somalia taarikhdeedi hore inta badan lama haayo taaso lagu sheego in eey somaliya dadkeeda yihiin dad xoola dhaqato ah balse somaliya sida eey taariqyahanada qaar sheegeyn wax buugaag ah oo laga tix raaco malaha somali waxa ku yaalo misajidyo iyo dhismoyin kale o qadiimi ah balse waxa sual ah somaliya ma waxey la facdahay dhismayashas qadimiga lagu shego? jawabtu wa maya somalia sideda waxey u kala baxda ab raac iyo aabi kentay waxa abraac ah dadka somalida badi waxaase jirta in afka somaliga lagu hadli jiray waagi uu fircoon noola balse wax cadeymo ah illa iyo hada lama haaya balse waxaa la wada ogyahay dowladi fircoon saldhigeda in uu ahaa jabuuti jabutina waa qeyb ka tirsan somaliya waxaana loga hadla afka somaliga si kasto eey ahaataba maalinba maalinta ku xigta waxa soo baxo warbaxino laga helayo taarikhdi hore e somalia Qarnigii toban iyo sagaalaad 1875kii waxay ahayd markii ugu horaysay ee gumaystayaashii Ingriiska Faransiiska iyo Talyaaniga marka ay soo cago dhigeen gayiga Soomaaliyeed Ingriiska oo maamulayey Cadan Yamen wuxuu go'aansaday in uu lug ku yeesho dhinaca kale ee Gacanka Cadmeed Berbera Ingriisku wuxuu ku fakerayey in si uu u ilaashado maraakiibtiisa ka imanaysa India ee maraysa badda cas ay lagama maarmaan tahay in uu hanto Berbera Fransiisku wuxuu isna ku fekaray in halka ugu dhaw ee uu Ingriiska ka carqaladaynkaro uu yahay isaga oo Djibouti deegaan ku yeesha Ingriiska markaas wuxuu ka waday Bariga Africa dhisitaan khad tareen oo isku xidha wadamada Bariga Africa Talyaaniguna wuxuu markaas lawareegay gacan kuhanynta Koonfurta Soomaaliya oo aan markaas ahayn dhul leh ahmiyad lamid ah kan dhinaca waqooyi ee Soomaaliya Maadaama Ingriisku aanuu aad u danaynayn Koonfurta Soomaaliya Talyaaniga waxay u noqotay tani fursad uu ku doodo in uu kamid yahay wadamada reer Europe ee wax gumaysta 1900 boqorkii Ethiopia Menelik wuxuu qabsaday dhulka Soomaali-galbeed 1899kii Sayid Maxamed Cabdule Xasan wuxuu dagaal kala horyimid Gumaysigii Ingriiska Wuxuu Sayidku dagaalka waday mudda 21 sano ahUgudanbayn Ingriisku waxay duqayn xagga hawada ah ku baabi'iyen xarumihii Sayidka Tani waxay keentay in uu hakad galo halgankii umadda Soomaalidu ay kula jirtay Gumaystihii dalka ku sugnaa1941-1949kii Ingriisku wuxuu maamulayey gabi ahaanba Soomaaliya maadaama ay xulafadiisii ku guulaysatay dagaalkii labaad WWII 1948kii xulafaddii dagaalkii labaad WWII ku guulaysatay waxay ugu deeqeen Itoobiya in ay hanato dhulka Soomaaligalbeed 1949kii Qaramada Midoobay waxay 10ka sano ee soosocota Soomaaliya hoos gaysay Xukuumadda TalyaanigaSYL tan aad ayay uga soo horjeesatay xiligaas waxayna muujisay sida dadka Soomaaliyeed diyaarka ugu yihiin in ay xoriyad helaan 26 jun 1960 Soomaalida Waqooyigu waxay ka xoroobeen Ingriiska Isla sanadkaas 1st July 1960kii Soomaalida Koonfurtu waxay ka heleen madaxbanaani Talyaaniga Isla markaas neh dalka wuxuu ku midoobay jamhuuriyadda Soomaaliya oo looga dhawaaqay fadhigii koowaad ee baarlamaan xor ah oo uu shir gudoominayey Mudane Xaaji Bashiir Ismaaciil Madaxweynihii ugu horeeyay ee Soomaaliya wuxuu noqday Aadan Cabdulle Cusmaan raiisul wasaarihiisa neh wuxuu noqday Cabdirashiid Cali Sharmaarke oo asiga neh noqonaayo madaxweyne 1967–19691961 soomaaliya waxaa laga hirgaliyay dastuurkii ugu horeeyay ee dalka waxeyna sameyntiisa soo bilaabatay 1960ki1964]] ll 500 oo qof | 6 || ] || ] || 43000 oo qof |- | 7 || ] || ] || 153124 oo qof |- | 8 || ] || ] || 25684586|- |- | 9 || ] || ] || 183300 oo qof |- | 10 || ] || ] || 145000 oo qof |- | 11|| ] || ] || 110000 oo qof |- | 12 || ] || ] || 52000 oo qof |- | 13 || ] || ] || 62000 oo qof |}|}|}|} |} Taariikh waa barashada dhacdadii tagtey iyada oo meeqaam la siinayo falalka aadanaha ee deegaan degan iyada oo sheekada si taxane ah loo tebinayo ilaa laga soo gaaro marxlada markaas lagu jiro Ereyga asal ahaan waxa uu ka soo jeedaa afka Carabiga Taariikh waa ururinta qaabeynta iyo run ka sheega waxa dhacay waayihii hore cabirkii la doono ha la adeegsado sida sanado qarniyo Taxanaha waqtigii soo jireenka ahaa in laga sheekeeyo keliya ma ahen taariikh ee wax ogaanshaha qaabta dhacdooyinka xaadirka ah ay u muuqdaan ayaa ah "taarikh" maadaama taariikhdii hore ay tahay mid qusaysay dad meel iyo dhacdo Dareensanaanta jiritaanka dhacdooyin taariikhi ah waxay sawirmaan ama u sawirmaan dadka qaabeeya taarikhda Talaado waa maalin usbuuceed waxeyna u dhaxaysaa Isniinta iyo Arbacada Talaado waa maalinta afaraad ee usbuuca dhicana istandharka ISO 8601 waxay ka tahay maalinta labaad ee usbuuca luqada Ingiriiska waxaa lagu yiraahdaa Tuesday mida Finnishakana Tiistai Todobada maalin ee Todabaadka Sabti Axad Isniin Talaado Arbaco Khamiis Jimco Talyaaniga ama Jamhuuriyadda talyaaniga waa dawlad ku taala qaarada yurub waxa uuna xuduud la wadaagaa wadamada Faransiiska iyo wadanka Iswiisarland iyo wadanka Ostariya waxa kale oo uu soodin la leeyaay wadanka islofeeniya dhulaka taliyaaniga waxa uu ka koobanyahay sadex wadan oo kala ah dawlada taliyaaniga ee caanka ah iyo wadanka saan mariino oo ah imaarad madax banaan oo ku taala gudaha wadanka taliyaaniga waxa kale oo wadanka taliyaaniga ku gauda yaala dawlada yar ee looga taliyo dadka haysta madhabta kaatooliga ee diinta kiristanka oo ku dhex taala gudaha Roma caasimada wadanku waa roma inta badan dadka reer taliyaanigu waxa ay haystaan diinta kiristanka raysal wasaaraha wadanku hada waa salfiyo barlaskooni lacagta wadankaa lagu isticmaalaa waa lacagta midawga yurub ee yoorada loo yaqaano taliyaanigu waa dawlad wayn oo caana taariikh soo jireenan wuu leeyahay dawlada taliyaanigu waxa ay ka midtahay dawladaha loo yaqaano G8 ee xaga warshadaha hore uga maray taliyaanigu waxa uu gumaystay wadamu kamida qaarada afrika sida soomaaliya ertariya iyo libiya luqada wadanku waa taliyaani taliyaanigu waa jamhuuriyad dimuquraadi ah taliyaanigu waxa uu ku yaala bada dhexe halkaas oo ay ku taalo jasiirada sisiiliya oo ah qayb ka mid ah wadanka taliyaaniga taliyaanigu waxa uu leeyahay warshado badan oo wax soo saara ganacsiga taliyaanu badanaa waxa uu gaadhaa Afrika bogan waxaa qoray Waxay ku taalaa gacanka Itaaliya ee yurubta koonfureed iyo labada jasiiradood ee ugu weyn badda dhexe sida Sasiiliya iyo Sardiiniya Talayaaniga wuxuu soohdinta la wadaagaa wadamada kala ah Faransiiska Iswiizerlaan iyo Isloveeniya Labada gobol ee madax-banaan oo ah saanmarino iyo Faatikanaka waxay ku dhex yaalaan gacanka Talyaaniga Talyaani ama Itaaliya Talyaani ahaan Repubblica Italiana Waa dowlad yurub ah waxeyna dhacdaa Koonfurta qaarada yurub Talyaaniga wuxuu ka koobanyahay 3 qeybood; Dhulka la xiriirsan yurub iyo 2da gaziirad ee lakal yiraahdo sicilia iyo sardegna Dhanka woqooyi waxaa ka xiga talyaaniga buuraha Alpine waxaana ku taala gudaha talyaaniga labo dowladood oo madax banaan oo kala ah; Faatikaan iyo Saan Mariino Taariikh Benito Mussolini Rodolfo Graziani Unug IngiriisCell waa waxa ugu yar ee shaqa qaban kara ee uu ka dhisan yahay nooluhu Unuggu waa qaybta ugu yar ee dhismo iyo shaqo ee noole kasta Unugyadu marka ay isu tagaan waxey sameeyaan Nude Nudayaashuna marka ay isu tagaan wexey noqdaan xubin xubnaha isu tegeyna wexey sameeyaan Habdhis sida Habdhiska Taranka Habdhiska Dheefshiidka Habdhiska Wareega Dhiiga Habdhiska Maskaxda IWM Habdhisyadu hadey isu tagaan wexey sameeyaan noole sida dad ama xayawaan Waxaa jira noolayaal ka samaysan hal unug oo qura sida bakteeriyada ameebada iwm Sidee ayuu unuggu u samaysan yahay? Unuggu ma laha qaab u cayiman oo la tilmaami karo Unugga waxaa ku dahaaran xuub ka samaysan lipidi iyo fosfolipidi Xuubka gudihiisa waxaa ku jira dheecaan cytoplasm dheecaankaas waxaa dhex heehaabaya waxyaalo kale oo unuggu leeyahay sida qalabka golji ribosoomyada mitokonderiyada sentriyoolayaasha iwm Unuggu wuxuu leeyahay bu´ Bu´da waxaa ku dahaaran xuub kale oo iyada uun gaar u ah xuubkaasoo ka sooca bu´da unugga intiisa kale Bu´da waxaa ku jira qalabka hiddaha DNA iyo RNA intaba cilmiga barashada wax nool iyo waxa aan noolayn waxaa loo yaqaan Biology Marka aan leenahay Biology waxaa loo qaybiyaa Zoology iyo Botony waxaa lagu kala gartaa mid walbaa asataan u gar ah ayuu leeyahay Zoology; waa barashada xayawaanka ama waxa nool Bootony;waa barashada dhirta waxii la xidhiidha Yaa yaan ku soo koobi karaa Urrurka-Wikimedia Wikipedia loogu dhawaaqo Waa bar laga helo Web-ka oo ah Qaamuus qoran Waxaa qorey dad iskood ugu qora luuqadadooda oo aan dawlad ama haayadi diran Qofkwalba oo guriga khatka intarnetka ku heysta yaqaanana sida loo isticmaalo wuu ka qeybqaadan kaaraa Qaamuuskan oo sidii cilmi Soomaaliga ku qoran loo soo gelin lahaa halkan Arintan oo la bilaabay 2001 Ingiriiskuna inglish ugu horeysey ayaa waxaa ku xigey luuqado badan oo kuwa ugu waaweyn ay yihiin Jarmal Faransiis Isbanish iyo Talyaani taariikhdu markii ay ahayd 18 01 2012 ayaa waxa hawada ka baxay wikabiidhiya laakiinse isla maalin ka bacdiba waa ay ku soo noqotay hawada Wikipedia loogu dhawaaqo Waa bar laga helo Web-ka oo ah Qaamuus qoran Waxaa qorey dad iskood ugu qora luuqadadooda oo aan dawlad ama haayadi diran Qofkwalba oo guriga khatka intarnetka ku heysta yaqaanana sida loo isticmaalo wuu ka qeybqaadan kaaraa Qaamuuskan oo sidii cilmi Soomaaliga ku qoran loo soo gelin lahaa halkan Arintan oo la bilaabay 2001 Ingiriiskuna inglish ugu horeysey ayaa waxaa ku xigey luuqado badan oo kuwa ugu waaweyn ay yihiin Jarmal Faransiis Isbanish iyo Talyaani taariikhdu markii ay ahayd 18 01 2012 ayaa waxa hawada ka baxay wikabiidhiya laakiinse isla maalin ka bacdiba waa ay ku soo noqotay hawada maroodi jeex waa gobol ku yaalo jamhuuriyada SoomaaliyaGobolkaan waxaa magaalo-madax u ah magaalada casimada Soomaaliya ee Hargeisa waxey xuduud la leedahay gobolada Awdalsaaxil iyo dhinaca koonfurtana waxaa ka xiga Ismaamulka Dawlad Deegaanka Soomaalida ethiopia Degmooyinka gobolka maroodi jeex Hargeisa wajaale Gebiley alay baday ''Waxay ka kooban afar degmo oo waaweyn waana sida hoos ku Qoran Waaxda Gacan libaax oo ka kooban xaafado badan Waaxda 26ka juun oo ka kooban xaafado badan Waaxda koodbur oo ka kooban xaafado fara badan Waaxda axmed dhagax oo ka kooban xaafado badan waaxda maxamuud haybe Shabakada isku xirka Caalamka IngiriisWorld Wide Web loona soo gaabiyo WWW inta badana loo yaqaan Web kaas oo loo isticmaalo isku xirka dokumentiyadda iyada oo la adeegsanayo qadka Internetka Fekradda xorta ah waa fekrad ku saabsan inaad wax allifi karto taasoo aan ku xirnayn shuruudo ama xakamayn Sidoo kale waxaa lagu soo koobaa howl kasta ee si gaar ah looleeyahay sida xuquudka qoraha faafinta iyo mid dadka kawada dhaxeeysa